Nà Bai - Khi tình người toả sáng

Đến Nà Bai - "Từ thiện" hay "trải nghiệm"?

Lần này tôi đến Nà Bai (Xã Chiềng Yên, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La) không phải để ngắm mây hay phản ánh những đau thương do thiên tai gây ra như trận bão lũ tháng 11 năm 2007. Tôi đến Nà Bai lần này bởi một nguyên nhân khác, thơ mộng hơn cả áng mây chiều lờ lững ôm lấy bản làng nơi đây: Chứng kiến và phản ánh hoạt động từ thiện của nhóm các phụ huynh, học sinh Trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội đối với điểm trường mầm non Nà Bai.

Đến Nà Bai vào lúc chập choạng tối, sương núi đã giăng kín khắp bản làng. Trước cửa Homesaty đầu bản Nà Bai, mấy vị nhà báo lão thành của VOV như Nguyễn Chu Nhạc, Đoàn Quang và các giáo viên, phụ huynh, doanh nghiệp… đang ngồi tranh luận sôi nổi về việc sử dụng từ ngữ trong hoạt động từ thiện, xem nên gọi đó là "từ thiện", "thiện Nguyện" hay "hoạt động xã hội", "hoạt động trải nghiệm"…

Thầy giáo người Mỹ - Edward Sul bảo: Với trường của chúng tôi thì hoạt động sơn nhà lớp học mầm non Nà Bai hôm nay chỉ là một trong những hoạt động trải nghiệm và đó là hoạt động nằm trong chuỗi giáo dục – đào tạo của nhà trường. Các giáo viên, học sinh của trường khi biết đến những khó khăn của trường mầm non Nà Bai, thông qua câu chuyện kể của học sinh trong trường - cháu Đinh Phúc Lân đã hình thành nên ý tưởng sơn lại nhà lớp học hôm nay. Để có tiền mua sơn và dụng cụ, các học sinh đã tổ chức đi bán hàng gây quỹ, lấy số tiền lãi để mua sơn và dụng cụ. Nhà trường thuê xe đưa các cháu lên đây. Thầy cô và các cháu cùng nhau thực hành những việc cần làm: Đánh giấy ráp tạo bóng cho tường trước khi sơn, pha sơn, quét sơn… Chúng tôi coi đó là những trải nghiệm thiết thực giúp học sinh hoàn thiện nhân cách, chia sẻ khó khăn giữa người với người và kinh nghiệm sống, chứ không hề nghĩ đến sự ban ơn, ân huệ gì.

Phó trưởng Bản Nà Bai, ông Đinh Văn Hoạt, phân trần: Chúng tôi đang tranh luận xem hoạt động từ thiện thì nên gọi là gì cho chuẩn. Nhưng theo tôi thì gọi là từ thiện hay thiện nguyện thì cũng có gì sai đâu. Nó đều từ cái tâm của người tốt mà ra. Như cái bản Nà Bai này, vốn dĩ khó khăn nhiều lắm. Khi còn công tác, Đài Tiếng nói Việt Nam khu vực Tây Bắc, mà trực tiếp là nhà báo Đoàn Quang cùng Công ty Cổ phần Quản lý Dự án SENA đã đầu tư vào đây xây dựng cái trường mầm non cho bản. Nay nghỉ hưu rồi, các anh ấy vẫn quay lại, tiếp tục kêu gọi đầu tư trang thiết bị hiện đại để dạy và học cho nhà trường. Còn hôm nay, cũng từ sự kêu gọi, hỗ trợ của các bác ấy, các phụ huynh, giáo viên, học sinh của Trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội về đây giúp nhà trường sơn sửa lại nhà lớp học. Họ làm 1 cách vô tư và coi đó chỉ là 1 sự trải nghiệm. Nhưng theo tôi, đó vẫn là hoạt động từ thiện thôi. Cái tâm của những người đến với Nà Bai trong dịp này lớn lắm.

Ấm áp Nà Bai

Đêm ở Nà Bai trời se lạnh và bóng tối kéo đến rất nhanh.

Nhìn đoàn giáo viên, phụ huynh và học sinh Trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội lục tục kéo nhau từ nhà lớp học mầm non Nà Bai trở về chỗ nghỉ sau 1 ngày lao động vất vả; quần áo ai cũng dính đầy sơn mà thấy xúc động. Và càng thấy xúc động hơn khi trong những cuộc phỏng vấn nhanh của chúng tôi, các học sinh không hề đề cập tới 1 từ nào về "từ thiện", hay "thiện nguyện" mà chỉ là những câu nói đầy hồ hởi: "Chúng cháu vừa được trải nghiệm nghề sơn tường, thật lý thú"; hoặc "hôm nay cháu đã thành một thợ sơn tường"; hoặc "cháu đã biết cách bảo hộ lao động khi sơn tường"…

Bữa cơm tối được dọn ra trên sàn nhà ông Đinh Văn Khuyên – nguyên Trưởng bản Nà Bai, với những món ăn đầy bản sắc dân tộc, theo đúng phong cách tiếp khách của bà con vùng Mường. Trước bữa ăn, ông Đinh Văn Khuyên mới chỉ tay lên xà nhà, bảo: Dạo này bận nhiều việc quá, lại mưa lên tục, chứ không thì ảnh nhà báo Đoàn Quang bây giờ đã treo trên cái xà nhà này rồi. Dân bản Nà Bai biết ơn nhà báo và các doanh nghiệp, các cháu học sinh đã mang đến cho Nà Bai những cơ sở vật chất thật đáng quý.

Khi ấy tôi mới rõ rành câu chuyện mà trước đó tôi nghe qua điện thoại tiếng được, tiếng mất nên hiểu lầm là "Nà Bai treo lão Đoàn Quang lên xà nhà" (!). Thì ra người Nà Bai muốn treo ảnh nhà báo Đoàn Quang lên xà nhà là để tri ân cái tấm lòng kêu gọi hỗ trợ Nà Bai vượt khó. Đúng như cha ông ta từng nói: "Một miếng khi đói bằng một gói khi no". Mà Nà Bai, cái mảnh đất "tiền đồn" của tỉnh Sơn La bên Quốc lộ 6 này thì trước đây đói lắm, nghèo lắm, nghèo xơ xác luôn. Với người Nà Bai từ trước đến nay thì tài sản lớn nhất của họ là những cánh rừng phòng hộ luôn xanh tốt. Họ giữ rừng vì họ yêu rừng chứ nguồn lợi từ rừng mang lại cho họ chẳng đáng bao nhiêu. Nay rừng xanh đã "báo hiếu" một phần cho họ để họ làm Homestay, làm điểm săn mây, đón khách du lịch… Nhưng để làm giàu thì vẫn là câu hỏi khó trả lời.

Đêm ấy chúng tôi trò chuyện cùng dân bản đến mãi 4h sáng.

Hôm sau, chúng tôi thức giấc sớm, nhưng không phải để săn mây mà để tiễn đoàn các giáo viên, phụ huynh, học sinh Trường Quốc tế Liên cấp Concordia trở lại Hà Nội sau một kì trải nghiệm thực tế đầy ý nghĩa. Tôi thấy các cháu học sinh trước khi lên xe đã cẩn thận lau chùi, bọc kín những trái bóng, những đồ chơi mà các cháu mới mua mang lên Nà Bai, nay để lại cho các học sinh của nhà trường. Chị Hoàng Oanh, cán bộ Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội – một trong những phụ huynh học sinh đi theo đoàn của nhà trường, bảo: Toàn đồ chơi mới mua nhưng các cháu quyết định để lại cho các học sinh ở đây. Tôi nghĩ, đó cũng là một cách để chia sẻ !

Còn vợ chồng chị Lê Xuân Hoa – người mà 6 năm trước đã đầu tư xây dựng điểm trường mầm non Nà Bai này, thì bảo: Hôm nay là chủ nhật nên học sinh ở trường Nà Bai nghỉ học, các cháu ở Trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội không gặp được những em nhỏ ở trường mầm non Nà Bai. Các cháu để lại những đồ chơi này cũng là một cách "gửi lại lời chia tay và hẹn ngày gặp lại" với những trẻ em ở Nà Bai. Chắc chắn, 1 ngày không xa, các giáo viên, học sinh của Trường Quốc tế Liên cấp Concordia Hà Nội sẽ về với Nà Bai, anh ạ !

Không gian Nà Bai sau mấy ngày ủ dột bởi mưa phùn, mây mù, nay bất chợt bừng sáng lên !

Chúng tôi, ai cũng thấy lâng lâng bởi tình người ấm áp !