Chỉ biết đốt hoặc chôn lấp
Huyện Mường Khương có diện tích trồng chuối lớn nhất tỉnh (hơn 2.000ha) và hàng trăm ha cây ăn quả khác. Với việc sử dụng túi nylon để bọc quả, ước tính mỗi năm, các trang trại và hộ gia đình ở đây sử dụng hơn 15 tấn túi nylon, nghĩa là lượng rác thải cũng tương ứng. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là việc thu gom, xử lý lượng rác thải nhựa chưa được thực hiện theo đúng quy trình nên đã và đang gây ra hệ lụy rất lớn đối với môi trường và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân.
Tại các xã có diện tích trồng chuối lớn như Lùng Vai, Bản Lầu, Nậm Chảy (Mường Khương), tình trạng túi nylon, vỏ bao bì nhựa bị xả thải bừa bãi, từ nương đồi đến các con suối, ven đường.
Rác thải nhựa phát sinh từ sản xuất nông nghiệp tăng, gây áp lực cho môi trường. Ảnh: T.L
Anh Giàng Lử (thôn Cốc Phương, xã Bản Lầu) cho biết, gia đình trồng hơn 1,2ha chuối, trung bình mỗi năm sử dụng hơn 2.000 túi nylon để bọc buồng chuối (khoảng 5,5kg), ngoài ra số lượng chai, lọ nhựa đựng thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng khoảng 2,5kg. Hầu hết rác thải được mang đi đốt hoặc chôn lấp. "Đốt hoặc chôn lấp rác thải nhựa là gây ô nhiễm môi trường nhưng người dân chúng tôi không có cách nào khác" - anh Lử nói.
Ông Phạm Xuân Thịnh - Phó Trưởng Phòng TNMT huyện Mường Khương cho biết: Nhận thức của người dân về những nguy hại do rác thải nhựa gây ra chưa cao nên ở hầu hết các địa phương có diện tích trồng chuối lớn, việc thu gom rác thải nhựa không được quan tâm đúng mức, đã tác động xấu đến cảnh quan và môi trường nông thôn. Trên địa bàn huyện hiện có hơn 2.000ha chuối mô xuất khẩu (trong đó khoảng 1.800 - 1.900ha cho thu hoạch quả) và gần 1.000ha dứa, mỗi năm lượng rác thải nhựa xả thải sau thu hoạch là gần 15 tấn. Phương án xử lý rác chủ yếu là đốt và chôn lấp. Như vậy, nếu không có biện pháp xử lý triệt để thì nguy cơ ô nhiễm rác thải nhựa càng lớn, trở thành gánh nặng cho môi trường.
Trên địa bàn tỉnh có hơn 4.000ha chuối mô, chủ yếu trồng ở các địa phương như Mường Khương, Bát Xát, Bảo Thắng và TP.Lào Cai. Toàn tỉnh còn có hơn 10.000ha lúa vụ xuân và 23.700ha lúa vụ mùa; 6.180ha chè; hơn 10.300ha rau, màu; 12.300ha cây ăn quả các loại; 2.200ha cây dược liệu… Ước tính mỗi vụ, bình quân 1ha sản xuất lúa thải ra môi trường khoảng 1 - 1,5kg bao bì, chai lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật; 1ha trồng cây hoa, rau thải ra 3 - 5kg rác thải từ phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, túi bao bọc hoa, quả; 1ha chuối mô sử dụng khoảng 5,5kg bao bì nylon. Như vậy, lượng rác thải mỗi năm lên đến vài trăm tấn.
Khó khăn trong thu gom, xử lý rác
Theo tìm hiểu của phóng viên, do yếu tố địa hình và điều kiện kinh tế - xã hội ở hầu hết các xã vùng cao còn nhiều khó khăn nên việc triển khai mô hình thu gom, xử lý rác thải rắn nói chung và rác thải nhựa nói riêng còn rất khó. Hầu hết các xã khu vực nông thôn, vùng cao chưa triển khai dịch vụ thu gom rác thải nhựa, rác thải rắn. Túi nylon và bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng bước đầu đã được người dân thu gom nhưng các hộ gia đình chủ yếu tự xử lý bằng phương pháp đốt, chôn lấp tại chỗ.
Hiện nay, toàn tỉnh có hơn 39.000 lò đốt rác thải thủ công tại các xã, thôn, bản. Vì thế, hầu hết rác thải nhựa phát sinh từ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt được người dân đốt trực tiếp, còn lại là chôn lấp tại chỗ mà chưa được thu gom đưa đi tái chế hoặc xử lý đúng cách.
Ông Lưu Đức Cường - Chi cục trưởng Chi cục Môi trường (Sở TNMT) cho biết: Việc thu gom rác thải nhựa phát sinh từ sản xuất nông nghiệp để đốt, chôn lấp chỉ là giải pháp tình thế, vì đốt rác thải nhựa gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người dân.
Các sở, ban, ngành, đoàn thể và doanh nghiệp của tỉnh đã và đang nỗ lực triển khai các phong trào, hoạt động nhằm hạn chế và đẩy lùi rác thải nhựa. Tháng 2/2020, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án "Giảm thiểu ô nhiễm môi trường do chất thải nhựa trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2020 - 2025" với tổng kinh phí gần 20 tỷ đồng, trong đó xác định rõ cơ chế, chính sách và giải pháp thu gom, xử lý rác thải nhựa.