Ngày 6/7 tại Bến Tre, Bộ NN&PTNT tổ chức Hội nghị Quản lý chất lượng giống cây ăn quả (CAQ) phía Nam, nhằm tìm ra những giải pháp khắc phục những bất cập, khó khăn tồn tại trong công tác quản lý chất lượng giống CAQ trong thời gian qua.
ĐBSCL nơi cung cấp nguồn giống CAQ lớn nhất cả nước
Theo Cục Trồng trọt, tổng diện tích CAQ cả nước năm 2022 đạt hơn 1,2 triệu ha. Tổng sản lượng trái cây hằng năm hơn 13,5 triệu tấn đã và đang phục vụ tốt nhu cầu tiêu dùng trong nước, đồng thời tạo gia tăng xuất khẩu cả về chủng loại, cơ cấu sản phẩm, thị trường và giá trị kim ngạch, đóng góp tích cực vào tăng trưởng ngành trồng trọt.
 |
Ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT phát biểu tại hội nghị. Ảnh: PV |
Riêng các tỉnh, thành miền Nam chiếm 726,4 nghìn ha (bằng 62% so với cả nước). ĐBSCL không chỉ là vùng sản xuất CAQ lớn nhất với 389 nghìn ha và là nơi cung cấp nguồn cây giống CAQ chủ lực cho cả nước.
Trong đó, Bến Tre là địa phương sản xuất và cung cấp cây giống CAQ đầu tiên và lớn nhất cả nước, kế đến là Tiền Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp,...
Theo đó, giá trị xuất khẩu rau quả bắt đầu vượt mốc 1 tỷ USD từ năm 2013, liên tục nhiều năm gần đây đã vượt mức 3 tỷ USD/năm; dự kiến tăng trưởng cao, đạt 4 tỷ USD năm 2023; riêng 6 tháng đầu năm ước đạt gần 2,75 tỷ USD.
Bên cạnh một số kết quả đạt được, Bộ NN&PTNT cũng chỉ ra việc sản xuất kinh doanh giống CAQ hiện còn những hạn chế như: Hệ thống sản xuất và cung ứng giống ở quy mô hộ kinh doanh, nhỏ lẻ; nhiều cơ sở chưa đáp ứng đầy đủ quy định vẫn tham gia sản xuất, kinh doanh nên khó quản lý nguồn gốc, chất lượng cây giống.
 |
Trồng cây ăn trái tại ĐBSCL. Ảnh: PV |
Số lượng cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng CAQ được đề nghị bình tuyển, thẩm định, công nhận còn rất khiêm tốn so với thực tế nhu cầu sản xuất giống.
Tình trạng cây giống kém chất lượng, giống chưa được công nhận lưu hành, chưa tự công bố lưu hành, chưa được kiểm soát tốt về chất lượng vẫn được đưa ra sản xuất, lưu thông và sử dụng, nguy cơ gây thiệt hại cho người sản xuất. Cùng với đó là kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp.
Một hạn chế nữa là, công tác thanh tra, kiểm tra sản xuất kinh doanh giống CAQ còn chưa hiệu quả; nhiều cuộc thanh, kiểm tra mang tính hình thức, chưa kiên quyết xử lý, răn đe vi phạm...
Quản lý chất lượng giống CAQ còn nhiều nỗi lo
Theo Viện Cây ăn quả Miền Nam, toàn vùng ĐBSCL có hơn 1.600 tổ chức, cá nhân tham gia sản xuất, buôn bán giống cây trồng, gồm: cơ sở hộ cá thể, tổ hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp, viện, trường, trung tâm giống.
Trong đó có khoảng 900 cơ sở có đăng ký quản lý, số cơ sở còn lại đang hoạt động tự do, trôi nổi và khó hoặc không quản lý được chất lượng.
 |
Sản xuất cây giống tại Bến Tre. Ảnh: PV |
Việc có quá nhiều cơ sở kinh doanh đã dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, đồng thời gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý chất lượng, nguồn gốc cây giống và cũng như gây thiệt hại kinh tế không nhỏ cho nhiều nhà vườn trong thời gian qua .
Ông Nguyễn Minh Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre cho biết, diện tích sản xuất giống CAQ của tỉnh trên 1.500 ha trở thành địa phương có diện tích sản xuất lớn nhất cả nước. Tổng sản phẩm cây giống cung cấp cho thị trường mỗi năm trên 20 triệu sản phẩm các loại; các giống cây trồng lưu thông trên thị trường luôn có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đạt chất lượng, có nhãn hiệu theo quy định.
Tuy nhiên, trong công tác quản lý giống cây trồng thời gian qua vẫn còn một số khó khăn về thị trường đầu ra, văn bản quy định về sản xuất, kinh doanh giống còn bất cập.
Ông Cảnh cũng cho rằng, việc có quá nhiều cơ sở kinh doanh nhưng số lượng cơ sở chưa tuân thủ sự quản lý của cơ quan chuyên ngành, hoạt động tự do, trôi nổi nên chất lượng sản phẩm thiếu đồng bộ, còn bất cập. Tình trạng cạnh tranh không lành mạnh gây hệ lụy cho ngành nông nghiệp, ảnh hưởng xấu đến thương hiệu, giá trị truyền thống của ngành hàng; thiệt hại kinh tế không nhỏ cho nhiều nhà vườn trong thời gian qua.
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Trung nhận định, giống là một trong các yếu tố đầu vào quan trọng, có tính then chốt quyết định trong sản xuất nông nghiệp. Việc sử dụng cây giống giả, cây giống chất lượng kém ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng, giá trị hàng hóa, hiệu quả đầu tư, thời gian và công sức của nhà vườn.
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Trung, hiện nay, trên toàn quốc đã công nhận, hình thành được hệ thống hàng trăm cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng các loại cây ăn quả, phục vụ cho sản xuất, cung ứng giống chất lượng. Tuy nhiên vì đối tượng chủng loại CAQ đa dạng nên chưa đáp ứng yêu cầu công tác quản lý.
Do vậy, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh, việc quản lý chất giống CAQ là yêu cầu cấp thiết, đặc biệt đối với các tỉnh phía Nam - nơi chiếm trên 62% diện tích cây ăn quả của cả nước, trong đó chú trọng là khu vực vùng ĐBSCL và Đông Nam Bộ - vựa trái cây của cả nước.