Cách trung tâm thành phố chừng 5 km, hệ thống hang độngPusam Cápnằm trên dãy núi có độ cao từ 1.300m đến 1.700m so với mực nước biển, trên tỉnh lộ 129 nối thành phố Lai Châu với huyện Sìn Hồ. Hệ thống hang động Pusam Cáp bao gồm 3 hang động lớn là: Thiên Môn, Thiên Đường và hang Thủy Tinh. Đến đây du khách sẽ bị ngỡ ngàng bởi vẻ đẹp nguyên sơ của hệ thống hang động. Bất cứ ai khi đến đây cũng không thể kìm lòng mà thốt lên: “Trên cả tuyệt vời !”.
Chị Trương Thị Xoan, đến từ Hà Nội, vui vẻ nói: “Lần đầu đến với thành phố Lai Châu, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ thơ mộng của thành phố này. Đường phố rộng rãi, sạch sẽ và khá nhiều cây xanh, cây cảnh. Người dân nơi đây cũng rất thân thiện, dễ gần. Hang động Pusamcap rất đẹp, chúng tôi bị cuốn hút bởi những khối thạch nhũ muôn hình, muôn vẻ. Vào trong rồi mà không muốn trở ra...”.
“Sam” theo tiếng Thái có nghĩa là “ba” nên nơi đây còn được gọi là “núi ba hòn”. Địa danh này đang ngày càng dược nhiều người biết đến không chỉ bởi sự hùng vĩ, hoành tráng mà còn bởi dấu tích gắn liền với sự hình thành và phát triển của vùng đất Phong Thổ, Tam đường, gắn với quá trình định canh định cư của người Thái, những cuộc thiên di của người H’Mông và những sự tích huyền thoại về quá trình khai thiên, lập địa. Quần thể thắng cảnh Pusamcap là một sản phẩm kì vĩ của tạo hoá, với cảnh sắc vừa thơ mộng quyến rũ, vừa kì bí huyền ảo, vừa tráng lệ nguy nga.
Cách đó không xa, bản Gia Khâu 1 thuộc xã Nậm Loỏng, thành phố Lai Châu cũng được thiên nhiên ban tặng một hệ thống hang động thật kỳ vĩ và bí ẩn với sức hút khó lòng cưỡng lại. Ẩn mình dưới những cánh rừng hoang sơ, hệ thống hang động Gia Khâu mang trên mình một vẻ đẹp độc đáo và hiếm có với ba hang chính đó là hang Ron, hang Khỉ và hang Gấu. Hệ thống hang động này được chia thành ba cấp bậc và nối liền với nhau bằng một hành lang dài hàng trăm mét, tạo thành một quần thể hang động, khiến du khách cảm thấy tiếc nuối nếu không ghé thăm ít nhất một lần.
Mỗi động mang một vẻ đẹp riêng, tạo nên những ấn tượng khác nhau và càng đi sâu vào trong,cảnh sắc càng đẹp. Dưới những vòm động đồ sộ, nổi lên những khối thạch nhũ mang nhiều hình thù, có khi là các nhân vật trong truyện cổ tích xưa, cũng có khi là những dải lụa mềm mại, uyển chuyển được thả từ trên xuống, vô cùng tinh tế, sắc sảo. Bên dưới nền là hệ thống nhũ dày đặc với vô vàn những hình khối kỳ lạ như khêu gợi trí tưởng tượng của con người.
Bên những khối măng đá lớn là những khối thạch nhũ hình mâm xôi, hàm khủng long, hay hình thù những con vật ngộ nghĩnh như: Cá sấu vẫy đuôi, chú Rùa thò đầu ra khỏi mai, rồng đang tung bay trong đám mây nhũ.... Sống động hơn là hai khối nhũ khổng lồ ở Hang Gấu như một đôi trai gái đang tâm sự cùng nhau, bên nhau đời đời, kiếp kiếp. Đặc biệt, khi gõ vào các phiến đá, âm thanh phát ra vang vọng như tiếng cồng, tiếng chiêng, nghe như lời của đá, của núi rừng ngàn năm vọng về.
Bà Vũ Thị Mây, thị trấn Than Uyên (huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu, không ngớt lời khen ngợi khi vào thăm động Gia Khâu. “Tôi từng đi nhiều hang động trong và ngoài tỉnh, nhưng chưa thấy hang động nào đẹp như ở bản Gia Khâu. Đây có lẽ là điểm du lịch hấp dẫn nhât của tỉnh Lai Châu”.
Đứng ở cửa động phóng tầm mắt ra xa, các thung lũng hiện ra với sự hòa quyện giữa màu xanh dương của trời và màu xanh ngút ngàn của những cánh rừng nguyên sinh, tạo cho du khách một cảm giác thật yên bình.
Cùng với khí hậu mát mẻ, những phong tục tập quán mới lạ, đầy bí ẩn của các dân tộc tỉnh Lai Châu, hệ thống hang động đang là một mũi nhọn để Lai Châu phát triển du lịch, tăng thu nhập cho người dân cải thiện đời sống về mọi mặt.
Trao đổi với chúng tôi, ông Lương Chiến Công – Chủ tịch UBND thành phố Lai Châu, phấn khởi cho biết: Cùng với thương mại, dịch vụ, những năm qua, thành phố Lai Châu đặc biệt quan tâm tới phát triển du lịch. Ngoài việc ban hành và triển khai kế hoạch thực hiện Đề án: “Phát triển dịch vụ du lịch trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2015 – 2020, thành phố Lai Châu còn làm tốt công tác thông tin quảng bá, xúc tiến du lịch trên địa bàn. Nhờ đó mà lượng khách du lịch đến với thành phố Lai Châu ngày một tăng lên.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn thiện, cải tạo kết cấu hạ tầng các điểm du lịch để du khách đi lại thuận tiên hơn. Thành phố cũng sẽ tiếp tục duy trì và đẩy mạnh hoạt động của các đội văn nghệ dân tộc Mông xã Nậm Loỏng, dân tộc Thái phường Đoàn Kết, dân tộc Giáy xã San Thàng; Từng bước đa dạng hóa các sản phẩm du lịch như: Chè, gạo tẻ Râu, rượu ngô, các sản phẩm dệt thổ cẩm... đáp ứng nhu cầu của du khách“ – Chủ tịch UBND thành phố Lai Châu nhấn mạnh.