Người nuôi tôm góp đất xây dựng nuôi tôm rừng ngập mặn. (Trong ảnh: Nuôi tôm rừng ở vùng ven biển Bạc Liêu - Ảnh IT).
Người nuôi tôm rừng có cổ phần
Sau nhiều năm ấp ủ dự án, cuối tháng Hai vừa qua, Công ty cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (ở Cà Mau) đã ra mắt mô hình doanh nghiệp xã hội (DNXH), liên kết sản xuất với người nuôi tôm rừng trong khu vực. Ban đầu, Minh Phú ký hợp đồng với gần 100 hộ nuôi tôm rừng ở Ban Quản lý rừng phòng hộ Nhưng Miên (xã Viên An Đông, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau).
Ông Nguyễn Văn Phong – Phó Giám đốc Công Ty cổ phần Xã hội Chuỗi tôm rừng Minh Phú (ấp Biện Nhạn, xã Viên An Đông, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau) cho biết: chỉ sau một thời gian ngắn hình thành, mô hình DNXH đã thu hút được hơn 900 hộ dân nuôi tôm rừng ở Cà Mau tham gia, với diện tích hơn 5.000ha.
Chế biến tôm xuất khẩu tại Tập đoàn Minh Phú.
Theo ông Phong, nuôi tôm rừng ngập mặn là mô hình sản xuất nông nghiệp từ lâu ở các vùng ven biển Cà Mau. Tuy nhiên, do hình thức quảng canh chưa hiệu quả, lại không nuôi tôm đúng quy trình, đầu tư chưa đúng mức nên hiện nay, năng suất của mô hình này chỉ đạt 700 kg/ha. Trong khi đó, mô hình liên kết theo kiểu DNXH cũng đã được áp dụng ở nhiều nơi trên thế giới, tuy nhiên, chưa nơi nào đưa mô hình này vào sản xuất tôm sú, cả ở thế giới cũng như Việt Nam.
Tham gia vào mô hình DNXH, người nuôi tôm sẽ được doanh nghiệp đầu tư con giống, hướng dẫn nuôi tôm đúng quy trình đạt chuẩn xuất khẩu, được bao tiêu đầu ra. Đặc biệt, ông Phong thông tin: hiện tại đã có 100 người nuôi tôm góp đất hưởng cổ phần với doanh nghiệp, cùng chia sẻ lợi nhuận trong chuỗi giá trị tôm.
Ông Lâm Thái Xuyên
Còn theo ông Lê Văn Quang – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn thủy sản Minh Phú cho biết, DNXH là cách liên kết nông hộ nhỏ lẻ thành một tập thể, sản xuất hàng hóa lớn. Theo đó, thay vì để người nuôi tôm tự phát triển nhỏ lẻ, khi thành lập DNXH, sẽ tập hợp người dân lại, diện tích nuôi của mỗi hộ dân sẽ trở thành một ao nuôi tôm của doanh nghiệp.
“Điểm mạnh của mô hình DNXH là giúp giải quyết các vấn đề xã hội đang đặt ra như bảo vệ môi trường... Khi doanh nghiệp đồng hành cùng nông dân nuôi tôm rừng đước qua mô hình DNXH, doanh nghiệp sẽ chỉ giữ lại 49% lợi nhuận, 51% còn lại được dùng để tái đầu tư cho môi trường”, ông Quang chia sẻ.
Còn theo ông Lâm Thái Xuyên – Giám đốc Công ty cổ phần Xã hội Chuỗi tôm rừng Minh Phú, dù có nhiều ưu điểm nhưng thời gian qua, hiệu quả kinh tế của mô hình nuôi tôm sinh thái còn thấp do chưa thực hiện đúng quy trình kỹ thuật nuôi, sản xuất nhỏ lẻ, chưa có sự liên kết, không truy xuất được nguồn gốc nên không đăng ký được giấy chứng nhận quốc tế như ASC, BAP, GlobalGAP…
“Để tôm xuất khẩu vào được các thị trường khó tính như Mỹ, Canada, Úc, Nhật Bản… tôm sinh thái Cà Mau phải có được các chứng nhận này mới bán được giá cao hơn so với tôm nuôi thông thường”, ông Xuyên nói.
Mở rộng diện tích nuôi tôm rừng ngập mặn
Theo Ngành nông nghiệp Cà Mau, mô hình DNXH là hướng đi mới, có thể giúp giảm nghèo và phát triển kinh tế tại địa phương, tận dụng lợi thế Cà Mau có tới 100.000ha rừng. Nếu phát triển tốt, Cà Mau có thể khuyến khích nông dân trồng rừng và nâng diện tích nuôi tôm rừng ngập mặn lên tới 200.000ha.
Mô hình nuôi tôm sinh thái sẽ mở hướng phát triển bền vững cho người nuôi tôm. Ảnh minh họa
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, đến năm 2020 tỉnh phát triển mở rộng diện tích nuôi tôm rừng ngập mặn đạt 27.800ha và trên 10.000ha nuôi tôm sinh thái được chứng nhận. Cà Mau cũng phấn đấu có từ 4.000 - 5.000ha diện tích nuôi tôm sinh thái được chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, ASC trong thời gian tới.
Để đạt được mục tiêu này, Cà Mau chú trọng nhân rộng nuôi tôm quảng canh kết hợp đa đối tượng nuôi trên diện tích 100.000ha, nuôi tôm sinh thái theo mô hình sản xuất luân canh lúa - tôm trên diện tích 53.000ha.
Ông Lê Văn Sử - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho hay, địa phương đã triển khai các giải pháp để phát triển nuôi tôm sinh thái. Theo đó, Cà Mau tiếp tục xây dựng hoàn thiện Quy hoạch nuôi trồng thủy sản tỉnh Cà Mau đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 để sớm triển khai thực hiện. Đặc biệt, Tỉnh sẽ tăng cường kêu gọi doanh nghiệp tham gia liên kết phát triển nuôi tôm bền vững với nông dân.
Trong khi đó, theo kỳ vọng của doanh nghiệp, mô hình DNXH sẽ giúp giải quyết được nhiều “nút thắt” của ngành tôm hiện nay, từ việc duy trì môi trường nuôi tôm bền vững, tăng năng suất cho tôm quảng canh, đảm bảo chất lượng sản phẩm cũng như các vấn đề vốn vay, bảo hiểm cho tôm nuôi…
Ông Lê Văn Quang cho rằng, Minh Phú thành lập mô hình DNXH cho chuỗi nuôi tôm rừng với mục tiêu liên kết các hộ nuôi tôm lại với nhau, cùng nuôi tôm đúng quy trình kỹ thuật công ty đưa ra, tạo ra sản phẩm tôm sinh thái đa chứng nhận bán với giá cao hơn từ 20–30% so với tôm không được cấp giấy chứng nhận. Đồng thời quy trình nuôi này cũng giúp tăng năng suất từ 150 - 200/kg/ha/năm lên 1,5 - 2 tấn/ha/năm.
Ông Lê Văn Quang.
Theo ông Quang, một “nút thắt” lớn của ngành tôm khi hướng tới mục tiêu 2 tỉ USD là nguồn nguyên liệu cho chế biến, xuất khẩu. Nếu đảm bảo nguyên liệu cho các nhà máy “chạy” từ 50 – 70% công suất thì giá trị kim ngạch ngành tôm mang lại cũng sẽ khá hơn nhiều.
Còn theo ông Nguyễn Văn Nhiệm – Chủ tịch Hiệp hội Tôm Mỹ Thanh, cái khó lớn nhất của ngành tôm hiện nay là vốn vay cho nông dân phát triển sản xuất. Sau nhiều năm thua lỗ vì tỉ lệ thành công quá thấp, nông dân vùng ĐBSCL gần như “kiệt sức” để tiếp tục tái đầu tư.
Về vấn đề này, ông Quang cho rằng, nếu nuôi tôm đúng quy trình mật độ thấp, vừa sức tải môi trường, con giống post cỡ từ 35 – 45, khi thả vào rừng đước thì tỉ lệ sống sót rất lớn. Với quy trình này, chỉ cần nuôi 10 – 12 con/m2 là đã giải quyết được vấn đề sản lượng cũng như bảo vệ môi trường. Nếu làm tốt, nông dân có thể nuôi được đến 3 vụ/năm.
Chưa kể, đã có nhiều doanh nghiệp nước ngoài đặt vấn đề bảo hiểm tôm nuôi với Minh Phú, đảm bảo lợi nhuận của nông dân. Tuy nhiên, khi người nuôi tôm góp đất, tham gia mô hình nuôi tôm rừng ngập mặn thì vốn đầu tư không nhiều, rủi ro thấp nên bà con thường sẽ không cần quan tâm tới bảo hiểm nữa, ông Quang cho biết thêm.