Diễn đàn thu hút sự tham gia của các cán bộ, chuyên gia khuyến nông của các Cục, Vụ, Viện, Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, các nhà khoa học, nhà doanh nghiệp cung ứng vật tư và thu mua chế biến, xuất khẩu và gần 200 hộ nông dân tiêu biểu thuộc 7 tỉnh có diện tích trồng tiêu lớn nhất của vùng Đông Nam bộ và Tây Nguyên.
Ông Trần Văn Khởi - Quyền Giám đốc TTKNQG, cho biết, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu tiêu lớn nhất thế giới. Năm 2016, cả nước xuất khẩu 177 nghìn tấn tiêu, đạt kim ngạch 1,42 tỉ USD, chiếm hơn 40% thị phần tiêu thụ thế giới và xuất khẩu đến 95 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc sản xuất hồ tiêu trong nước vẫn đang tiềm ẩn nhiều rủi ro và thách thức, trong đó nổi lên 3 vấn đề lớn.
Một là, sự bùng nổ về diện tích. Diện tích hồ tiêu đang phát triển hết sức nóng, hiện đã phá vỡ quy hoạch gần 75.000 ha. Năm 2016, diện tích trồng tiêu cả nước đạt 124,5 ngàn ha, tăng 22,5% so với năm 2015 và vượt xa so với quy hoạch.
Hai là, sự canh tác chưa bền vững. Diện tích tăng nhanh cùng với sự thâm canh quá mức bởi tâm lý nôn nóng muốn tăng năng suất sản lượng nhiều nhất trong thời gian ngắn nhất. Giống tiêu chưa được nghiên cứu chọn lọc có hệ thống, có độ đồng đều chưa cao, dễ nhiễm sâu bệnh; kỹ thuật canh tác còn nhiều hạn chế về thiết kế vườn, bón phân chăm sóc; chưa có giải pháp đồng bộ phòng trừ dịch hại, đặc biệt là các bệnh chết nhanh, chết chậm, tuyến trùng và các bệnh trong đất.
Ba là, chất lượng tiêu chưa đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong khi diện tích trồng mở rộng thì phần lớn người trồng tiêu chưa thực hiện tốt, quy trình sản xuất theo hướng an toàn, việc thiếu kiểm soát chất lượng đang là trở ngại cho xuất khẩu, và là rủi ro lớn cho ngành và nhà trồng tiêu.
Tại diễn đàn, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện TTKNQG và Hiệp hội hồ tiêu Việt Nam đã chia sẻ và đưa ra những giải pháp khả thi nhất để khắc phục thực trạng đã nêu trong thời gian tới.
Theo đó, một số giải pháp được nêu ra là: Quản lý, rà soát lại quy hoạch, vận động tuyên truyền, kiểm tra và giám sát không để cho người dân tự ý phát triển cây hồ tiêu ngoài vùng quy hoạch; Tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết, tổ hợp tác, hợp tác xã để chia sẻ kinh nghiệm, ứng dụng quy trình kỹ thuật canh tác, phòng trừ dịch hại.
Đối với các doanh nghiệp cần liên kết chặt chẽ xung quanh Hiệp hội, đóng vai trò chi phối thị trường, thống nhất tiêu chuẩn, chất lượng, giá cả; Tăng cường đầu tư, đổi mới công nghệ chế biến, nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm để nâng cao giá trị gia tăng cho ngành hồ tiêu trong nước; Đầu tư xây dựng nhà máy chế biến gắn liền với vùng nguyên liệu, áp dụng công nghệ tiên tiến để tạo ra sản phẩm đạt yêu cầu của thị trường góp phần nâng cao giá trị hồ tiêu.
Đẩy mạnh xúc tiến thương mại hồ tiêu ở các thị trường lớn, khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản, tìm kiếm và mở rộng thêm thị trường tiềm năng ở Trung Đông và Châu Phi.
Tăng cường mối liên kết giữa doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu với nông dân, hình thành mạng lưới thu mua trực tiếp tại các vùng hồ tiêu, thường xuyên thông tin tình hình thị trường, giá cả...