Đây là giải pháp mang tính đột phá quan trọng của tỉnh Ninh Thuận trong việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam, thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 10/10/2016 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao, nhân rộng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020 và Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 11/11/2016 của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIII về tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với ứng phó biến đổi khí hậu đến 2020 và tầm nhìn đến 2030; việc thực hiện chương trình hỗ trợ ứng dụng tia laser để san phẳng mặt ruộng, nhằm tạo ra được mặt ruộng bằng phẳng lý tưởng cho canh tác lúa là thật sự cần thiết.
Để thực hiện chương trình này, Trung tâm Khuyến nông - Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận đã phối hơp với các hợp tác xã kinh doanh dịch vụ nông nghiệp ở huyện Ninh Phước tiến hành khảo sát đồng ruộng để thuận tiện cho việc san phẳng; đồng thời chọn hộ dân có điều kiện đối ứng để tham gia triển khai thực hiện mô hình.
Ông Nguyễn Tin, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Ninh Thuận cho biết, để mô hình được triển khai thuận lợi và đi đến thành công, Trung tâm Khuyến nông luôn tổ chức tập huấn; đồng thời thường xuyên trao đổi với các hộ dân tham gia làm mô hình về lợi ích của việc san phẳng mặt ruộng bằng thiết bị tia laser để sản xuất lúa. Cụ thể như: Giảm lượng giống gieo sạ, tránh ngập úng; giảm phân bón, thuốc trừ sâu; giảm đáng kể lượng nước tưới; đồng thời hiệu quả mang lại sau thu hoạch so với canh tác truyền thống là khá cao. Nhờ đó, ngay bước đầu đã có 30 hộ dân tham gia dồn nhiều thửa ruộng liền kề thành một, hai hoặc ba thửa lớn để làm mô hình này.
Ngay vụ Đông Xuân 2018 - 2019, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Ninh Thuận đã hỗ trợ 100% chi phí làm đất, san phẳng ruộng; đồng thời hỗ trợ 70% về giống, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật cho các hộ dân tham gia thực hiện mô hình kết hợp sử dụng giống lúa chất lượng Đài Thơm 8 và máy sạ lúa phun đa năng để gieo sạ. Được cán bộ kỹ thuật của Trung tâm hướng dẫn cụ thể, áp dụng các bước theo quy trình nên hiệu quả bước đầu từ gieo sạ đến khi thu hoạch thấy rõ.
Ông Mai Phong Tuấn - Giám đốc Hợp tác xã Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Ninh Quý (xã Phước Sơn, huyện Ninh Phước) cho biết, mô hình sử dụng thiết bị san phẳng mặt ruộng bằng tia laser đã tạo được sự đồng đều bề mặt ruộng; giúp giảm lượng giống gieo sạ từ 200 - 250 kg/ha xuống còn 170kg/ha (giảm 15 - 32% lượng giống gieo).
Ngoài việc giảm chi phí sản xuất như: Chi phí làm đất một lần trước gieo sạ so với mô hình truyền thống; giảm số lần đưa nước vào ruộng trong một vụ lúa; giảm từ một đến hai lần phun thuốc trừ cỏ dại và trừ ốc bươu phá hoại ở đầu vụ; giảm công dặm lúa; giảm phân bón; tăng hiệu quả sử dụng thuốc trừ sâu bệnh..., mô hình này còn giúp ruộng lúa thông thoáng, thuận lợi cho sinh trưởng và phát triển tối ưu cho cây lúa, dễ kiểm soát sâu bệnh hại, hạn chế đổ ngã, giảm thất thoát sau thu hoạch.
Đặc biệt cùng với việc triển khai gieo giống lúa mới Đài Thơm 8, năng suất thực thu của ruộng mô hình đạt đến 80 tạ/ha, cao hơn ruộng gieo truyền thống khoảng 5 tạ/ha. Lúa sau thu hoạch được các doanh nghiệp sẵn sàng đến thu mua tại chân ruộng với giá cao hơn lúa thường (lúa ML 2020; TH 41 hay TH 6) từ 700 đến 800 đồng/kg.
Theo tính toán của Giám đốc Hợp tác xã Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Ninh Quý Mai Phong Tuấn, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận bình quân từ mô hình này thu được 14,3 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng ngoài mô hình 7,5 triệu đồng/ha. Do đó nhiều thành viên của hợp tác xã cảm thấy rất vui, sẵn sàng cùng liên kết, phá bờ dồn nhiều thửa ruộng nhỏ để san phẳng, làm mô hình cánh đồng lớn.
Ngay vụ Hè Thu 2019, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với các hợp tác xã tiến hành san phẳng mặt ruộng bằng thiết bị laser với diện tích 25,4/28,5 ha tại các huyện Ninh Hải, Ninh Phước và Ninh Sơn, đạt 89,1% so với kế hoạch mà UBND tỉnh giao. Diện tích còn lại sẽ tiếp tục thực hiện tại huyện Thuận Nam trong thời gian tới.
Ông Trần Quốc Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết, so với các tỉnh/thành khu vực Nam Trung Bộ, mô hình ứng dụng kỹ thuật san phẳng mặt ruộng điều khiển bằng tia laser là mô hình đầu tiên được tỉnh Ninh Thuận thực hiện. Thấy được hiệu quả về kinh tế, về môi trường và xã hội mang lại từ thực hiện mô hình, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục triển khai, nhân rộng mô hình này ở một số địa phương có nhu cầu thực hiện. Qua đó để từng bước làm thay đổi nhận thức, tập quán canh tác của người nông dân, đưa cơ giới hóa vào sản xuất, làm giảm chi phí, tạo ra môi trường nông nghiệp an toàn.
Từ nguồn kinh phí sự nghiệp của Sở Nông nghiệp và nguồn vốn ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ, tỉnh Ninh Thuận đã và đang thực hiện hỗ trợ cho Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Xuân Hải (huyện Ninh Hải) và Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Phước Hậu (huyện Ninh Phước) mua thiết bị thu phát tín hiệu, gàu san với kinh phí 267 triệu đồng để thực hiện việc san phẳng đồng ruộng.
Tuy nhiên theo Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Ninh Thuận Nguyễn Tin, để san phẳng mặt ruộng bằng tia laser, gồm phá bờ, cày, xáo và san phẳng thì phải tốn kinh phí ít nhất là 9,5 triệu đồng/ha. Bước đầu làm mô hình được tỉnh hỗ trợ kinh phí thực hiện 100%, nhưng do kinh phí có hạn nên sau này ngành nông nghiệp cũng chỉ hỗ trợ phần là san phẳng đồng ruộng.
Các hợp tác xã kinh doanh dịch vụ nông nghiệp đã có máy móc cơ giới hóa, cần chủ động kinh phí mua các thiết bị tia laser để thực hiện san phẳng mặt ruộng. Khi đó sẽ cùng liên kết mở rộng địa bàn làm dịch vụ san phẳng đồng ruộng bằng tia laser, hướng đến hình thành nên cánh đồng lớn ở nhiều địa phương trong tỉnh sau này.
Bên cạnh đó, các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp phải chủ động liên kết với những đại lý được Công ty Giống cây trồng miền Nam ủy quyền trên địa bàn tỉnh mua giống lúa Đài thơm 8 thuần chủng để sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; đồng thời liên kết bền vững với các doanh nghiệp thu mua sản phẩm sau thu hoạch; qua đó để hướng đến sản xuất hàng hóa, mang lại giá trị kinh tế cao.