Tôi gặp chị Lê Thị Vân trong Lễ trao giải “Giải thưởng vàng sản phẩm vì sức khỏe cộng đồng” do Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam tổ chức năm 2017. Tại đây, Công ty CP Inca Việt Nam (Hòa Bình) do chị làm giám đốc đã giành huy chương Vàng, với sản phẩm dầu Sacha Inchi Omega 3-6-9.
Những mũi tên đều trúng đích
Cũng như nhiều người từng tiếp xúc với nữ doanh nhân này, tôi khá bất ngờ và thú vị khi biết chị từng là một giáo viên. Không hề được đào tạo bài bản về nông nghiệp, ngành dược, cũng chẳng có nhiều vốn liếng kinh doanh, chị chỉ có sự quyết tâm, táo bạo và tâm huyết.
Vừa pha cốc trà được làm từ lá sachi, rồi đem hạt sachi sấy khô, sachi phủ socola mời khách, chị Vân vừa giới thiệu: Sachi là loại thực phẩm giúp tăng cường sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Quả sachi có hàm lượng dinh dưỡng cao, nhất là omega 3, 6, 9; đây cũng là loài thực vật chứa hàm lượng chất chống oxy hóa tự nhiên rất cao, tinh dầu sachi cho lượng omega 3 gấp 17 lần cá hồi...
Có lẽ không cần phải nói nhiều về những công dụng ấy, bởi trước khi về Việt Nam, loại cây này được ví là “siêu thực phẩm mới” hay “vua của các loại hạt”. Nhưng có một điểm ít người biết, hiện nay, sachi đã được chị Vân khai thác triệt để mọi thành phần.
“Sachi là cây trồng đa tác dụng: cây lâm nghiệp, nông nghiệp, cây dược liệu. Trên thế giới, sản phẩm chế biến từ sachi rất đa dạng: hạt có thể ép làm tinh dầu dùng để sản xuất dầu ăn, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm; xay làm bánh hoặc ăn trực tiếp. Lá sachi được dùng làm trà, ngọn làm rau, quả non có thể ăn sống”, chị hồ hởi.
Đó là một lần khi đi thăm vườn sachi, nhìn những chiếc lá xanh tươi, chị Vân thầm nhủ: quả sachi có nhiều dinh dưỡng thì những bộ phận khác của cây cũng như vậy. Chị mạnh dạn mang suy nghĩ của mình cùng một bó sachi tươi đến gặp PGS.TS.Nguyễn Thị Trâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Sinh học (cũng là người nhiều năm nghiên cứu về sachi) nhờ bà phân tích. Một tuần sau, chị nhận được thông báo: ngoài các thành phần dinh dưỡng như ở quả (tỷ lệ thấp hơn), trong thân và lá sachi còn có hàm lượng canxi cao.
Phấn khởi, chị Vân quyết định chế biến trà từ loại thực phẩm này. Với công thức khá đơn giản là sấy khô, nghiền nhỏ lá sachi, chị cho ra đời hai sản phẩm là trà túi lọc, bột trà hòa tan. Sau khi đem cho nhiều người cùng thưởng thức, chị Vân vỡ òa niềm vui khi ai cũng nhận xét trà sachi có hương vị thơm ngon và đặc biệt là tính mát.
Đưa sản phẩm này ra thị trường, chị Vân nhận được tín hiệu tích cực, đem lại doanh thu và góp phần giải bài toán về vốn cho công ty. Cũng từ đó, chị nhận thấy tiềm năng lớn để mở rộng diện tích trồng cây sachi ở Hòa Bình. Với mức đầu tư khoảng 60 triệu đồng/ha, sau 2 năm, người dân có thể thu hồi vốn và có lãi sau năm thứ ba với mức thu ổn định 150 triệu đồng/ha/năm.
Sau khi xây dựng vùng nguyên liệu, chị Vân đã đầu tư dây chuyền sản xuất, chế biến sản phẩm ngay tại Hòa Bình. Hiện nay, Công ty Inca đã có các sản phẩm như dầu Omega 3, 6, 9, trà túi lọc giải độc, hạt rang sấy, hạt phủ sô cô la. Sản phẩm sản xuất ra đến đâu tiêu thụ nhanh đến đó, công ty có nhiều đơn đặt hàng từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ,…
Nhân rộng “giấc mơ sachi”
Sau hơn 3 năm thực hiện, các mục tiêu của chị Vân đều đi đúng hướng. Khi được hỏi về cơ duyên đến với loại cây này, chị Vân chia sẻ: “Từ lúc nhỏ đến giờ, sức khỏe tôi rất kém, hay ốm vặt, người gầy như que củi”.
Bản thân chị Vân rất buồn khi cuộc sống phải phụ thuộc vào thuốc men, ảnh hưởng đến gia đình, đồng nghiệp và học sinh. May mắn, năm 2012 chị gặp một vị tiến sỹ trong ngành dinh dưỡng. Sau khi khám và biết được nguyên nhân dẫn đến tình trạng sức khỏe của chị, ông đã hướng dẫn chị chế độ ăn uống hợp lý, từ đó, sức khỏe được cải thiện.
Sau đó, chị nảy ra ý tưởng mở câu lạc bộ dinh dưỡng để chia sẻ kiến thức sức khỏe, hướng dẫn mọi người cùng thực hiện. Cũng vì vậy, chị Vân phải gác lại việc dạy học để chuyên tâm hơn vào công việc này. Từ một bệnh nhân, chị trở thành người nghiên cứu nhiều về các loại cây dược liệu.
Chị luôn tìm kiếm những loại dược liệu có thể trồng tại địa phương. May mắn, chồng chị Vân công tác trong ngành nông nghiệp Hòa Bình, thường xuyên tìm tòi thử nghiệm những cây trồng mới. Một lần, bạn của chồng đi công tác tại Thái Lan, khi về đã chia sẻ về cây sachi với nhiều công dụng, hiệu quả kinh tế cao. Thấy đúng là loại thực phẩm mình cần, chị Vân và chồng quyết định sang đó học hỏi, mua giống về trồng.
Được các giáo sư ở Học viện Nông nghiệp Việt Nam hướng dẫn, năm 2015, chị quyết định thành lập Công ty CP Inca Việt Nam và bỏ vốn đầu tư 10ha vùng nguyên liệu ở huyện Đà Bắc. Sau những thử nghiệm ban đầu thất bại, không nản chí, chị Vân kiên trì thuyết phục bà con thực hiện liên kết sản xuất. Công ty cung cấp giống, kỹ thuật và cam kết thu mua sản phẩm của người dân.
Đi đến các huyện, nghe chị Vân trình bày mô hình, chứng minh hiệu quả, lãnh đạo địa phương và nhân dân đều bị thuyết phục. Nhờ đó, đến nay, vùng nguyên liệu của công ty đã lên đến 100ha, hiện có 50ha đang cho thu hoạch, tập trung ở các huyện: Lương Sơn, Kỳ Sơn, Đà Bắc, Kim Bôi, Tân Lạc và TP.Hòa Bình. Chị còn có ý định mở rộng vùng nguyên liệu sang các tỉnh khác.
Người dân là những người được hưởng lợi từ dự án này. Bên cạnh thu nhập, họ có thể được sử dụng hàng ngày nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng; ngọn, lá non của cây sachi có thể chế biến thành các món ăn.
“Công ty đã lên kế hoạch cấp phát cây sachi giống và hướng dẫn quy trình trồng, chăm sóc cho các hộ nghèo trên địa bàn tỉnh. Trước mắt, để người dân tiếp cận với mô hình này và sử dụng sachi làm món ăn hằng ngày, sau đó, chúng tôi sẽ hỗ trợ để họ phát triển, tăng thu nhập”, chị Vân chia sẻ.