Củ lùn tròn tròn, nhỏ như cục đá mà tụi con nít hay lụm để thảy đá, chơi ô ăn quan… Nhìn bề ngoài, nó giống như khoai nhưng lại cụt ngủn cụt ngẳn cho nên gọi là “khoai lùn”, “củ lùn”.
Củ lùn là cây gì?
Củ lùn hay còn gọi là củ năng tàu, tên khoa học là Calathea allouia, đây là một loài thực vật có hoa trong họ Marantaceae, có nguồn gốc từ Nam Mỹ và một số nước như Cuba, Hispaniola, Puerto Rico, Tiểu Antilles, Brazil.... Ở một số vùng nhiệt đới, củ lùn được trồng lấy củ với số lượng nhỏ.
Củ lùn là một loại đặc sản ở miền Tây (Nguồn: Internet)
Cây củ lùn thường mọc thành bụi cao đến 1m. Lá có bẹ và cuống đứng cao 40-50cm, phiến lá dài 20-30cm. Rễ củ lùn có hình trứng (hoặc tròn), cuống dài kết thành từng chùm. Vỏ mỏng màu vàng nhạt, tua tủa nhiều rễ phụ. Thịt củ lùn màu trắng trong, phần nhân có màu trắng đục.
Tại Việt Nam, củ lùn thường thấy ở các tỉnh miền Tây, một năm chỉ thu hoạch 1 mùa duy nhất vào khoảng tháng 11, 12 âm lịch và ăn dần cho đến hết một, hai tháng sau.
Nhiều công dụng cho sức khỏe
Củ lùn luộc có nhiều tinh bột, không có chất xơ, đặc biệt là nhiều nước, vì thế, ăn củ lùn có tác dụng chống mất nước. Củ lùn cũng được xem như một vị thuốc mát gan, mát phổi, trị kiết lỵ, lợi tiểu.
Củ lùn là thực phẩm nghèo calo nhưng lại giàu kali, đây là một thành phần quan trọng có thể giúp điều chỉnh nhịp tim và huyết áp, từ đó cải thiện được sức khỏe của tim mạch.
Ngoài ra, củ lùn còn có tác dụng làm mát da. Chính vì thế, phụ nữ ăn củ lùn sẽ giúp da dẻ mịn màng, mụn nhọt, sần sùi giảm nhanh chóng.
Củ lùn có mùi thơm nhẹ giống củ năng, phảng phất mùi bắp (ngô) sữa vừa tụ hạt, vị ngọt, bùi không lẫn vào đâu được.
Tuy vậy, củ lùn không giống như khoai lang, khoai tây hay củ năng, ăn củ lùn bạn sẽ không có cảm giác ngán bởi chúng có kết cấu thịt giòn, sần sật chứ không bở hay quá nhiều bột.
Củ lùn có thể được bào chế thành bột để pha nước uống giống như bột sắn dây, nhưng, giá trị dinh dưỡng không cao, nên phương thức chế biến phổ biến nhất đối với củ lùn chính là luộc.
Ăn củ lùn có tăng cân?
Nhiều người cho biết, luộc củ lùn tuy dễ nhưng để có được hương vị hấp dẫn thì không hề đơn giản. Để món củ lùn luộc thơm ngon, giữ được nhiều dinh dưỡng, bạn có thể làm theo cách sau đây:
Củ lùn cắt hết rễ phụ, rửa sạch, để ráo nước. Cho củ lùn vào nồi, để thêm một ít muối, đổ nước ngập củ lùn, bắt lên bếp nấu sôi trong khoảng 30 phút (có thể thêm ít lá dứa khi luộc để dậy mùi thơm).
Mở nắp vung, nghe có mùi thơm thoang thoảng là chín. Đổ củ lùn đã luộc ra thau nước lạnh, chờ nguội, vớt ra để ráo (đây là cách giúp bạn dễ lột vỏ củ lùn khi ăn).
Củ lùn rất ít khi được sử dụng để làm trong các món ăn mặn, tuy nhiên, vẫn có khá nhiều món ăn ngon từ củ lùn hấp dẫn dễ làm như: Cá chép om củ lùn, súp củ lùn, chè đậu xanh củ lùn...
Vì là một củ nghèo calo nên bạn sẽ yên tâm khi ăn sẽ không gây tình trạng tăng cân.
Nhiều người cũng thắc mắc liệu củ lùn luộc bao nhiêu calo và khi ăn củ lùn luộc có giảm cân không ?
Vì là một củ nghèo calo nên bạn sẽ yên tâm khi ăn sẽ không gây tình trạng tăng cân, nhưng cũng đừng nên lạm dụng quá nhiều để tránh gặp các dụng phụ không mong muốn.
Có thể nói, củ lùn là món ăn quen thuộc với rất nhiều người lớn lên ở miền Tây Nam bộ. Đây không chỉ là một loại thực phẩm giúp thanh mát cho những ngày hè nóng bức, mà nó còn là một loại củ dân giã gợi nhớ về “tuổi thơ” của nhiều người.