Món cá nhảy là đặc sản vùng miền, có thể 1 số người chưa được thưởng thức bao giờ sẽ có cảm giác ghê rợn, sợ sệt, nhưng nếu ai đã từng được chứng kiến người Thái chế biến, sẽ có nhiều điều cần khám phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia ẩm thực, không nên lạm dụng món ăn kiểu này.
Nói về cá nhảy thì đây là một món ăn mang đậm nét đặc trưng văn hóa của đồng bào Thái, là món ăn để đãi khách quý... Điểm khác biệt của món ăn này chính là ở cách ăn rất lạ lùng, cá phải được nuôi ở ao tự nhiên hoặc bắt ở suối, cách xa khu dân cư và phải còn sống.
Là 1 người thường xuyên hay chế biến món cá nhảy trong các bữa cơm liên hoan hoặc trong các công việc nhờ cậy anh em họ hàng làm ruộng, làm nương rẫy, anh Cà Văn Bằng, xã Mường Bú (huyện Mường La, tỉnh Sơn La), chia sẻ: “Để làm món cá nhảy tôi thường chọn những con cá bé, có kích thước lớn bằng ngón tay cái, thả vào chậu nước muối sạch, để cá tự bơi và tiết hết những thứ bẩn ở mang cá. Sau đó tôi mang cá ra rửa lại bằng nước muối nhạt lần nữa là đạt yêu cầu”.
Chia sẻ với phóng viên báo điện tử DANVIET.VN, anh Cà Văn Bằng cho biết thêm: “Gia vị chế biến món cá nhảy rất dễ kiếm, bao gồm: hoa chuối, tỏi, ớt tươi, mắc khén, rau mùi, lá húng chó, thì là, kinh giới, nước măng chua, muối, mì chính... Tất cả phải được băm nhỏ tạo thành một hỗn hợp ăn kèm có độ chua, cay, nồng, ngọt và mùi thơm đặc trưng".
Loại cá dùng để làm món cá nhảy thường là cá chép, cá suối, cá rô phi có kích thước nhỏ để khi nhai tránh bị hóc xương. Trong khi thưởng thức cá nhảy có thể ăn kèm với rau mơ, lá sung, lá đinh năng và uống vài chén rượu, sẽ tăng thêm vị hấp dẫn của món đặc sản này.
Người Thái thường bắt cá rô phi, cá chép nhỏ để làm món cá nhảy.
Với bà con dân tộc Thái, loại cá ngon nhất để chế biến món cá nhảy là cá chép con. Khi ăn người ta thường bắt cá từ chậu, dùng dao nhỏ khía nhanh vào bụng cá, nặn ruột bỏ ra ngoài rồi thả nhanh vào chậu gia vị và nước măng chua đã chuẩn bị sẵn từ trước đó.
Mỗi người ăn dùng 1 chiếc thìa nhỏ xúc cá kèm theo hoa chuối, nước măng chua đưa lên miệng thưởng thức. Với những người chưa từng biết đến món cá nhảy thì đây quả là món ăn kinh hãi, rất khó có thể tưởng tượng ra hương vị. Tuy nhiên, khi đã 1 lần được thưởng thức thì sẽ nhớ mãi hương vị đặc trưng của món ăn này.
Anh Vũ Viết Tĩnh, du khách đến từ Hà Nội, cho hay: “ Tôi thường thấy bà con dân tộc Thái ăn món cá nhảy qua các kênh youtube, chứ chưa 1 lần được thưởng thức. Đây là lần đầu tiên tôi được ăn cá nhảy, mới đầu cho lên miệng thì cảm giác hơi sợ, nhưng khi ăn được rồi thì thấy rất ngon. Cá không có 1 chút tanh nào, do được khử bằng nước măng chua và các gia vị, đây thực sự là trải nghiệm đáng nhớ”.
Khi ăn cá được thả từng con vào chậu gia vị theo nhu cầu người ăn, sau đó đảo đều rồi gắp lên miệng ăn ngay. Đối với món cá nhảy không được ngâm cá quá lâu trong chậu gia vị, nếu cá chết sẽ mất đi vị ngọt giòn của thịt cá.
Theo khuyến cáo của ngành y tế, mọi món ăn nên được chế biến kỹ "ăn chín, uống sôi". Việc ăn cá sống tuy theo ẩm thực của địa phương, nhưng không nên khuyến khích, bởi ăn cá sống tiềm ẩn nhiều nguy cơ mắc các loại bệnh như sán, tiêu chảy...