Cây bạch đậu khấu (hay còn được gọi là bạch khấu xác, xác khấu, đới xác khấu) có tên khoa học là Amomum Repens Sonner – thuộc họ Zingiberaceae. Là loài thảo dược mọc hoang trong tự nhiên, bạch đậu khấu trồng nhiều ở một số nước như Việt Nam, Thái Lan, Lào,...
Ở Việt Nam, cây mọc ở vùng núi cao, khí hậu mát mẻ như Lào Cai, Cao Bằng,... Loài cây này cao khoảng 2-3m, sống lâu năm. Rễ mọc bò, lá mọc thành 2 dãy. Cụm hoa mọc thành bông, hoa màu trắng.
Quả bạch đậu khấu có hình cầu và vỏ nhăn, còn được gọi là khấu mễ (khấu nhân), chứa từ 20-30 hạt, mùi thơm vị cay.
Hoa và quả bạch đậu khấu là những bộ phận được sử dụng làm dược liệu. Trong đó, quả được thu hái ở những cây có tuổi đời ít nhất 3 năm tuổi trở lên ở giai đoạn chuyển từ màu xanh sang màu vàng, thời điểm thu hái thích hợp là mùa thu. Sau khi thu hái đem phơi khô trong bóng râm và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.
Về công dụng, loại dược liệu này có một số lợi ích như:
Hỗ trợ chống ung thư
Khi sử dụng hạt bạch đấu khấu thường xuyên, các chất phytochemical trong hạt sẽ được sản sinh tự nhiên và từ đó, giúp chống lại các tế bào ung thư. Tuy không thể thay thế các biện pháp điều trị ung thư nhưng các chuyên gia chăm sóc sức khỏe cho hay, nếu sử dụng bạch đậu khấu đúng cách và đủ liều lượng, sẽ là một trong những biện pháp bổ trợ giúp ngăn ngừa các tế bào ung thư phát triển.
Lợi tiểu và giảm huyết áp
Bạch đậu khấu được xem là "thực phẩm vàng" trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về huyết áp cũng như đào thải độc tố.
Lợi ích này được xem là đến từ khả năng chống oxy hoá bên trong bạch đậu khấu, từ đó kích thích việc đi tiểu tiện và nâng cao khả năng đào thải độc tố. Từ đó, huyết áp cũng giảm, bớt những triệu chứng cũng như phòng tránh các biến chứng liên quan.
Chống viêm nhiễm
Bạch đậu khấu còn có chứa nhiều chất chống oxy hoá nhằm bảo vệ các tế bào khỏi bị hư hại cũng như ngăn ngừa viêm nhiễm trong cơ thể.
Bởi lẽ, việc viêm thường xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với một số chất lạ, từ đó tạo ra những phản ứng khiến các tế bào xung quanh bị ảnh hưởng. Khi dùng bạch đậu khấu, các chất chống oxy hoá sẽ bảo vệ các tế bào xung quanh, ngăn ngừa phát triển mức độ viêm trên cơ thể.
Ngoài ra, việc dùng bạch đậu khấu thường xuyên cũng giúp hỗ trợ các vấn đề về tiêu hoá, hỗ trợ sức khoẻ tim mạch, cải thiện hô hấp...
Đáng chú ý, bạch đậu khấu là loại gia vị đắt thứ ba trên thế giới, sau nhụy hoa nghệ tây và vani. Chỉ 1 kg gia vị có thể có giá khoảng 90 USD ( khoảng 2 triệu đồng). Lý do chính mà loại gia vị này đắt như vậy là vì nó cần được thu hoạch bằng tay. Đó là một quá trình rất tốn công sức. Mỗi quả bạch đậu khấu xanh phải được hái khi chín khoảng 70%, vì vậy cần có thời gian và sự chăm sóc tỉ mỉ để thu hoạch được loại gia vị này.
Bạch đậu khấu cũng được trồng ở Việt Nam và mang lại giá trị xuất khẩu cao trong năm 2023.
Cụ thể, trong năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu 3.551 tấn bạch đậu khấu - nhục đậu khấu với tổng kim ngạch xuất khẩu 27,4 triệu USD. Hà Lan, Trung Quốc và Mỹ là 3 quốc gia nhập khẩu chủ yếu lần lượt đạt 923 tấn, 756 tấn và 484 tấn.
Dự kiến, tổng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng gia vị của Việt Nam đến năm 2025 có thể đạt khoảng 2 tỷ USD, với khối lượng xuất khẩu khoảng 500.000 tấn.