Lẽ ra được hưởng thuế suất ưu đãi 0% thì từ năm 2018, cơ quan Hải quan lại yêu cầu doanh nghiệp phải đóng thuế nhập khẩu 10-15%.
Hạt giống dưa lai F1 nhập khẩu từ Đài Loan, Thái Lan.
Theo quy định của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, các mặt hàng hạt giống rau (cũng như các loại hạt giống cây trồng nông nghiệp khác trong nước chưa sản xuất được) được hưởng thuế suất ưu đãi 0%. Tuy nhiên, từ năm 2018 cơ quan Hải quan tại TP Hồ Chí Minh lại yêu cầu phải đóng thuế nhập khẩu 10-15%.
Riêng hạt giống dưa hấu bị truy thu thuế từ năm 2015 đến năm 2018 và buộc áp dụng thuế suất mới là 10% từ 2019.
Một loạt doanh nghiệp "kêu cứu"
Cơ quan hải quan tại TP Hồ Chí Minh còn áp dụng thuế suất nhập khẩu 10% đối với mặt hàng hạt giống bí đỏ, dưa lê, dưa lưới, hạt hoa hướng dương từ năm 2019 và thuế nhập khẩu 15% đối với mặt hàng hạt giống ngò (rau mùi) từ tháng 1 năm 2020.
“Sự áp đặt của hải quan tại TP Hồ Chí Minh làm cho các công ty hoang mang, lo lắng và vô cùng lúng túng trong việc nộp thuế cũng như thông quan hàng hóa và gây bất ổn giá cả hạt giống rau, dưa, bí các loại trên thị trường.
Từ thực tế trên chúng tôi muốn thông qua Hiệp hội có tiếng nói tháo gỡ để tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển cũng như ổn định thị trường.
Hơn nữa đến thời điểm hiện nay hầu như các công ty đã hoàn tất quyết toán thuế đến năm 2018”, đơn kiến nghị gửi Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam và báo chí giống như lời cầu cứu của 20 công ty nhập khẩu hạt giống rau hàng đầu: Cty TNHH Sản xuất Thương mại Tân Nông Phát, Cty Hạt giống Nam Việt, Cty TNHH Giống cây trồng Cánh Đồng Xanh, Cty CP Giống cây trồng Mùa Vàng, Cty Trang Nông, Sen Hồng, Mùa Bội Thu, Trí Nông, VietFarms, Quốc tế Rồng Vàng, Hưng Nông, Phú Nông, Thuận Điền…
Công ty TNHH Thương mại – Sản xuất Hạt giống Hưng Nông tại TP Hồ Chí Minh khiếu nại: Quá trình nhập khẩu hạt giống dưa hấu của công ty được Cục Bảo vệ Thực vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT) cấp giấy phép kiểm dịch thực vật nhập khẩu.
Hạt giống dưa hấu lai F1.
Ngoài ra, khi tiến hành làm thủ tục thông quan thì việc áp mã HS (mã số dùng để phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu) cho mặt hàng này được sự đồng ý và chấp thuận của cơ quan hải quan Cát Lái nên hàng mới được thông quan. Hạt giống đã được đưa ra thị trường phục vụ bà con nông dân.
Mặc dù công ty đã khai báo đúng mã số hàng hóa, thuế suất đối với lô hàng hạt giống dưa hấu căn cứ theo Quyết định 2432/QĐ-BNN-TT ngày 13/6/2017 của Bộ NN-PTNT.
Việc Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 áp đặt, điều chỉnh mã số HS/thuế suất với mức thuế 10% là không đúng quyết định nói trên và không phù hợp với tình tiết khách quan (chưa đi giám định lô hàng).
Tại các biên bản làm việc và Quyết định số 60/QĐ-KV1-ÂĐT-QL ngày 6/1/2020 của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đơn phương áp mã HS sai với loại hàng hóa thực tế công ty chúng tôi nhập. Theo đó cơ quan hải quan ấn định thuế, thuế suất nhập khẩu hạt giống dưa hấu là thực phẩm là không đúng tinh thần Quyết định 2432 của Bộ Nông nghiệp và PTNT.
Ngày 25/2/2020 Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 ra quyết định xử phạt công ty về hành vi vi phạm khai sai mã số hàng hóa, thuế suất dẫn đến thiếu số thuế phải nộp là không hợp lý, gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Lý giải phía Hải quan
Trong một văn bản trả lời doanh nghiệp (Cty TNHH East – West Seed, Hai Mũi Tên Đỏ), Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cho rằng việc xác định mã số HS mặt hàng hạt giống dưa hấu nhập khẩu là căn cứ vào Thông tư 14 ngày 30/1/2015 của Bộ Tài chính: “Phân loại hàng hóa để xác định tên gọi, mã hàng hóa theo Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam”.
Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cho rằng bảng mã HS đối với Danh mục giống cây trồng được phép sản xuất, kinh doanh ở Việt Nam ban hành theo Thông tư 24 ngày 15/11/2017 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT không phải một căn cứ pháp lý để xác định mã số hàng hóa làm cơ sở tính thuế nhập khẩu.
Ngày 28/4/2020, trả lời Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam về phân loại mặt hàng hạt giống nhập khẩu mà các doanh nghiệp khiếu nại, Tổng cục Hải quan lý giải:
Căn cứ Thông tư 65 ngày 27/6/2017 của Bộ Tài chính về việc ban hành Danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu Việt Nam, chú giải pháp lý 3 Chương 12: “Theo mục đích của nhóm 12.09, hạt củ cải đường, hạt cây cỏ và hạt cây dạng cỏ khác, hạt cây trang trí, hạt rau, hạt cây rừng, hạt cây ăn quả, hạt đậu tằm (trừ hạt cây thuộc loài Vicia faba) hoặc hạt đậu lupin được coi là “hạt để gieo trồng”. (Thuế suất NK 0% - PV).
Hạt giống rau mùi.
Tuy nhiên, nhóm 12.09 không áp dụng đối với những loại sau, cho dù dùng để gieo trồng: “… Nhóm 12.01 đến 12.07 gồm các loại hạt và quả dùng cho quá trình chiết xuất (bằng áp lực và dung môi) dầu và mỡ dùng cho công nghiệp hoặc thực phẩm, dù chúng dùng cho việc làm giống hoặc cho mục đích khác”. Nội dung nhóm 12.07 quy định: “Quả và hạt có dầu khác, đã hoặc chưa vỡ mảnh”.
Theo Tổng cục Hải quan, các loại hạt dưa và hạt bí là hạt có dầu. Đối chiếu với nội dung chú giải trên thì các mặt hàng hạt giống dưa, hạt giống bí, dù dùng để gieo trồng cũng phải được phân loại thuộc nhóm 12.07 (chịu thuế - PV).
Tổng cục Hải quan ghi nhận một số nội dung còn vướng mắc và “sẽ báo cáo Bộ Tài chính có văn bản trao đổi với Bộ NN-PTNT để rà soát, thống nhất lại danh mục Bảng mã HS nêu trên và đề xuất Chính phủ sửa đổi mức thuế suất ưu đãi tại Nghị định số 125/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 để phù hợp đối với mặt hàng giống cây trồng (hạt giống dưa, hạt giống bí đỏ…), đảm bảo thống nhất trong thực hiện chính sách”.
Trao đổi với các chuyên gia nông nghiệp về vấn đề này, chúng tôi được trả lời: Hai thông tư 24 và 15 của Bộ nông nghiệp và PTNT đều được ban hành sau (Thông tư 24 ngày 15/11/2017; Thông tư 15 ngày 29/10/2018) và trước khi ban hành Thông tư, Bộ Nông nghiệp và PTNT chắc chắn đã xin ý kiến, thống nhất với Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan. Rõ ràng đây là căn cứ pháp lý của Bộ chuyên ngành.
Áp thuế phải đúng luật, đúng chuyên ngành
Không đồng tình trả lời của Tổng cục Hải Quan, ngày 19/5/2020, Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam có văn bản kiến nghị gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về việc “Áp mã HS và tính thuế nhập khẩu hạt giống rau và hạt giống dưa các loại”.
Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam cho rằng, về căn cứ pháp luật, theo Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2016/QH 13, tại Khoản 12, Điều 16 quy định: “Giống cây trồng trong nước chưa sản xuất được, cần thiết nhập khẩu, được miễn thuế”.
Do đó, việc áp thuế suất 10-15% với giống cây trồng nhập khẩu là chưa đúng quy định điều luật trên.
Nghị định 122/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ ban hành biểu thuế xuất khẩu và nhập khẩu ưu đãi, quy định rõ: Các loại rau đậu khô, đã bóc vỏ quả, đã hoặc chưa bóc vỏ hạt hoặc làm vỡ hạt (nhóm 07.13) phù hợp để gieo trồng; hạt, quả và mầm để gieo trồng (nhóm 12.09) được hưởng thuế suất bằng không (0%).
Các loại rau cũng đều phải nhập khẩu hạt giống.
Trong văn bản gửi Văn phòng Chính phủ và các Bộ ngành liên quan, Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam nhấn mạnh những lĩnh vực thuộc chuyên ngành nếu hải quan chưa rõ thì cần phải tham khảo cơ quan chuyên ngành, không áp thuế cứng nhắc, tùy tiện, đặc biệt lĩnh vực hạt giống, một yếu tố đầu vào quan trọng của sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của nông dân, sức cạnh tranh trên thị trường nông sản trong bối cảnh hội nhập.
Để thống nhất quản lý đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu chuyên ngành theo quy định tại Khoản 12, điều 16 của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và Nghị định 122/2016 NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ, Bộ NN-PTNT đã ban hành Thông tư 24 ngày 15/11/2017 và Thông tư 15 ngày 29/10/2018 Ban hành bảng mã HS đối với hàng hóa chuyên ngành xuất khẩu, nhập khẩu thuộc phạm vi quản lý của Bộ NN-PTNT, trong đó: Bảng mã HS đối với Danh mục giống cây trồng được phép sản xuất kinh doanh ở Việt Nam được quy định chi tiết tại Mục 13, phụ lục I đính kèm Thông tư; nhóm hạt giống rau, dưa… thuộc mã HS 12.09 và được áp thuế suất nhập khẩu là 0%.
“Thông tư này có giá trị pháp lý và là căn cứ để tính thuế vì là thông tư của Bộ chuyên ngành, cụ thể hóa Khoản 12, Điều 16 của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và Nghị định 122/2016/NĐ-CP rằng những giống cây trồng nằm trong mã HS của Thông tư này là những giống cây trồng Việt Nam chưa sản xuất được, khi nhập khẩu được miễn thuế theo quy định”, văn bản Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam, nêu.
Cũng theo Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam, Tổng cục Hải quan hiểu chưa đúng về hạt giống với các loại hạt dùng trong thương mại khi cho rằng “các mặt hàng hạt giống dưa, hạt giống bí, là những loại hạt có dầu nên dù dùng để gieo trồng thì vẫn phải được phân loại thuộc nhóm 12.07 (chịu thuế)”.
Hiểu như lý giải của Hải quan thì không có ranh giới giữa giống và thương phẩm? Trong khi giống có các tiêu chuẩn quy chuẩn riêng theo quy định của pháp luật.
Hạt giống dưa vân lưới F1 nhập khẩu từ Nhật Bản.
Theo Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam, về chú giải pháp lý 3 Chương 12, Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam ban hành kèm theo Thông tư 65 của Bộ Tài chính, các sản phẩm trong nhóm từ 12.01 đến 12.07 hay 12.11 nếu được xác định là giống cây trồng thì được hưởng thuế suất ưu đãi là 0%. Chỉ các sản phẩm (trong nhóm từ 12.01 đến 12.07 hay 12.11) không được xác định là giống cây trồng (dù có thể dùng để gieo trồng vẫn không được gọi là giống) mới không được hưởng thuế suất 0%.
Ví dụ, với hạt đậu tương (mã 12.01): Nếu xác định là hạt giống thì xếp vào mã 12.01.00 và được hưởng thuế suất 0%. Ngược lại nếu hạt đậu tương thương phẩm thì không được hưởng thuế suất 0%. Các loại hạt để làm giống, hạt dùng thương phẩm đều đã được Bộ chuyên ngành quy định rất rõ, cơ quan hải quan cần căn cứ vào đó để áp dụng trong ban hành mã thuế xuất nhập khẩu.
Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam cho biết, hiện có đến 85% hạt giống rau, dưa cung ứng cho nông dân sản xuất trên thị trường nước ta đều là nhập khẩu từ các quốc gia có trình độ cao hơn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan…
Nhờ cơ chế thông thoáng, Việt Nam trở thành quốc gia với nhiều thế mạnh trong sản xuất rau củ quả xuất khẩu mang lại lợi ích kinh tế to lớn cho đất nước và nông dân.
Riêng hạt giống dưa các loại nhập nội hiện gần 100% là hạt ưu thế lai F1 với giá tới hàng chục triệu đồng/kg, cao gấp rất nhiều lần so với các loại hạt thương phẩm (hạt dưa, bí, hạt khác dùng ép dầu hoặc ăn vặt).
Dưa lưới thành phẩm trồng từ hạt giống nhập khẩu của Nhật Bản.
Áp mã và đánh thuế lên đến 10%, thậm chí 15% với hạt giống mà năng lực sản xuất của chúng ta còn rất hạn chế có phải giáng một “cú đấm” vào người nông dân?
“Các loại hạt giống dưa nhập khẩu gần như tất cả đều là hạt lai F1 được xử lý thuốc chống mốc, chống nấm, vi khuẩn gây hại, giá nhập rất đắt, chắc chắn chỉ để làm giống chứ không ai dùng mục đích tiêu dùng thương mại và cũng không thể ăn được. Cơ quan hải quan cần hiểu rõ để vận dụng đúng, tránh gây khó, thiệt hại cho doanh nghiệp”, một doanh nghiệp kiến nghị.
Hải quan mỗi nơi hiểu một kiểu
Theo Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam (VSTA), Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài gòn khu vực I tại TP Hồ Chí Minh, đã áp mã HS và tính thuế với mặt hàng hạt giống dưa bao gồm: Dưa hấu, dưa lưới, dưa chuột, dưa lê… nhập khẩu từ năm 2019.
Hải quan yêu cầu các doanh nghiệp phải đóng thuế 10% với hạt giống rau và dưa hấu cũng như truy thu thuế mặt hàng hạt giống dưa hấu từ năm 2015 đến năm 2018.
Áp dụng thuế nhập khẩu 10% đối với hạt giống bí đỏ, dưa lê, dưa lưới, hạt hoa hướng dương từ năm 2019 và thuế nhập khẩu là 15% đối với mặt hàng hạt giống ngô, rau mùi từ năm 2020.
Trong khi đó, cũng là hạt giống dưa hấu nhập khẩu dùng trong trồng trọt (không phải hạt dưa hấu để dùng trong ngày tết), Cty TNHH Giống cây trồng Nông Hữu đóng tại Long Thành – Đồng Nai, hỏi Cục Hải quan Đồng Nai, đã được trả lời như sau: “Nhóm 12.09 gồm tất cả các loại hạt, quả mầm dùng để gieo trồng. Nhóm này bao gồm các hạt thậm chí không còn khả năng gieo trồng nữa. Căn cứ Nghị định số 125 ngày 16/11/2017 của Chính phủ, mặt hàng của công ty theo phân nhóm 12.09 – hạt, quả và mầm, dùng để gieo trồng” (thuế suất ưu đãi 0% - PV).