Vào mùa trứng kiến bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 5 âm lịch hàng năm, người dân bản Tày ở Văn Yên (Yên Bái) lại tìm đi săn trứng kiến.
Bà Hoàng Thị Nguyệt, một người có kinh nghiệm nhiều năm trong "nghề" săn trứng kiến ở huyện Văn Yên cho hay: "Có 2 loại trứng kiến ăn được là loại đen và vàng. Trứng kiến đen thơm ngon, bùi ngọt. Trứng kiến vàng có mùi hắc, khó ăn nên phía Nam chuộng hơn".
Theo bà Nguyệt, trứng kiến ở phía Bắc hay ăn là kiến đen (kiến ngạt), có phần bọng đuôi cong tớn về phía trước, hay làm tổ trên các chạc cây vải, nhãn, hồng xiêm, các cây gỗ, tre trên rừng… Trứng kiến hầu hết do thương lái cất công buôn từ Phú Thọ, Bắc Giang, Cao Bằng, Yên Bái... về cung cấp cho các nhà hàng ở Hà Nội.
Tổ kiến có cái to bằng chiếc mũ cối, bên trong có nhiều trứng kiến rất bổ dưỡng.
"Tổ kiến ngon, nhiều dinh dưỡng là loại tổ có nhiều trứng ở độ căng tròn mọng sữa, trắng muốt, có lớp màng trắng phủ đều kết nối các lá bọc ngoài. Trứng kiến trắng mịn, hạt trứng như những con nhộng ong bé xíu và mềm mượt nhưng sạch hơn nhộng ong rất nhiều", bà Nguyệt chia sẻ.
Bà Nguyệt cho biết, để săn tìm được nhiều trứng kiến, bà con dân tộc Tày ở Văn yên phải lên những sườn đồi cao hoặc vào trong rừng sâu để săn trứng kiến.
Khi lấy tổ kiến xuống chỉ cần lấy gọng dao gõ nhẹ cho kiến chạy hết rồi tách đôi, vỗ cho trứng kiến rơi ra, sau đó lấy trứng để chế biến nhiều món ăn.
"Săn trứng kiến phải chọn ngày, hôm nào nắng đẹp mới đi, vì khi hạ tổ kiến xuống mà gặp nắng to, kiến sẽ nhanh chóng tản ra ngoài, còn nếu mưa, kiến cứ nằm lỳ bên trong, rất khó lấy trứng ra", bà Nguyệt tiết lộ.
Cũng theo bà Nguyệt, các tổ kiến thường nằm chót vót trên các ngọn cây cao. Để tránh bị kiến cắn gây nguy hiểm, sau khi hạ được tổ kiến xuống, phải thực hiện các thao tác thật nhanh, gọn như cho tổ kiến vào bì kín đưa về nhà hoặc có thể khai thác trứng kiến ngay tại chỗ bằng cách bỏ tổ kiến vào một cái nia nhỏ đan bằng tre, sau đó dùng dao bổ đôi tổ kiến cho kiến và trứng kiến rơi ra nia. Sau đó mọi người sẩy (giống như sẩy gạo để loại bỏ trấu) để loại bỏ các vụn vỏ tổ kiến và con kiến để lấy trứng kiến.
Người dân Văn Yên dùng nia sẩy lấy trứng kiến.
Bà Nguyệt cho biết thêm, trứng kiến có thể chế biến thành nhiều món ngon như món canh trứng kiến lá lốt, trứng kiến chiên bơ, chiên sốt hành, xào cay, cuốn lá lốt, canh trứng kiến cá giòn, lươn nấu trứng kiến, bánh trứng kiến... nhưng ở bản người Tày ở Văn Yên bà con thường làm món măng cuốn trứng kiến, đây là một món ăn dân dã và truyền thống ở bản vùng Tây Bắc này.
Những hạt trứng kiến to bằng hạt gạo tám xoan, căng mẩy, mầu trắng đục, tỏa hương thơm dịu, mới nhìn đã thấy bắt mắt.
Người dân ở Văn Yên ướp trứng kiến với trứng gà, lá kiệu, lá thơm cùng các gia vị để chế biến món măng cuộn đặc trưng ở vừng Văn Yên.
Măng cuộn trứng kiến được người dân nơi đây chọn từ loại măng vầu. Các vỏ măng vầu tươi sau khi bóc tách, rửa sạch, đem luộc và để cho ráo nước...
... sau đó sẽ cuộn với nhân trứng kiến.
Sau khi cuộn xong đưa đi rán với mỡ lợn nhà và pha chế nước chấm là người dân nơi đây đã có một món măng cuộn ngon đặc trưng cho gia đình và tiếp khách. "Ai đã từng ăn món măng cuộn trứng kiến ở bản Tày chúng tôi sẽ không thể quên được", bà Nguyệt nói.
| Từ 2002 – 2006, Bệnh viện Y học Cổ truyền TƯ đã thử nghiệm lâm sàng trên người, cho thấy bệnh nhân sử dụng rượu ngâm trứng kiến gai đen có cải thiện về sức khỏe, thần kinh, tăng cường năng lượng cho người lao động trí óc, người suy nhược cơ thể, tăng cường chức năng sinh lý, hỗ trợ chứng suy giảm sinh dục của nam giới hay các vấn đề về cơ, xương, khớp, xua tan căng thẳng, mệt mỏi lo âu. Kiến đen (hắc mã nghị, con ngạt), là dược liệu quý, có vị mặn, cay, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng, giảm đau, giảm stress, tăng cường sinh lý, chữa viêm khớp, tê thấp, viêm gan mãn tính… Trứng kiến đen thổi xôi ăn hằng ngày là món thuốc bổ, tăng cường thể lực, giúp phụ nữ có làn da đẹp, mịn màng, tươi tắn. Nhưng ăn đặc sản lạ nào cũng cần tìm hiểu nguồn gốc để tránh rước họa vào thân. Như trứng kiến bổ, nhiều đạm, nhưng có thể gây dị ứng cho người ăn. Người có cơ địa hay dị ứng, hoặc đã từng dị ứng với nhộng ong, nhộng tằm... nên cảnh giác với các món ăn có trứng kiến. Hoặc ăn ít một xem cơ thể có phản ứng gì không. Nếu có hiện tượng lạ thì không nên ăn nữa. |