Việc các phụ nữ người Mông mặc váy hoa sặc sỡ, đánh đu trên những cây cam sành cao vút khiến ai nấy chứng kiến đều rùng mình, “hoa mắt, chóng mặt”.
Những năm gần đây huyện Bắc Quang (Hà Giang) được biết đến như một vựa cam sành. Theo đó, hiện toàn huyện có khoảng 2.190ha cam sành, sản lượng đạt gần 11 nghìn tấn, hàng năm mang lại nguồn thu cho người dân hơn 120 tỷ đồng.
Cam sành Bắc Quang là thương hiệu được nhiều người tiêu dùng biết đến, cam có màu vàng, mọng nước, vị ngọt đậm,thơm, ngon, mát… Cam sành Bắc Quang bắt đầu cho thu hoạch từ tháng 11 Âm lịch cho đến qua Tết Nguyên đán. Hiện đang là thời điểm các vườn cam chín rộ và đang được các chủ vườn thu hoạch, bán cho các thương lái mang đi tiêu thụ tại các tỉnh miền Bắc như: Hà Nội, Bắc Giang, Ninh Bình, Nam Định, Hải Dương…
Rất ít những cây cam thấp, có thể đứng dưới đất hái được như thế này.
Những ngày này, về Bắc Quang đi đâu cũng gặp cảnh người gánh, kẻ thồ, xe ô tô tải chờ cam đầy ắp thẳng tiến về xuôi. Không khí mua, bán tấp nập xen lẫn niềm vui, bởi năm nay cam vừa được mùa lại được giá. Tại xã Vĩnh Hảo có hàng chục ha cam, sản lượng 200 – 250 tấn. Với giá 12.000 – 15.000 đồng/kg, nhiều chủ vườn sẽ thu về hàng tỷ đồng từ vụ cam sành này.
Mặc dù mới 16 tuổi và đứa con trai mới được 20 ngày tuổi, nhưng cô gái Mông này đã phải nhờ dì địu con theo để lên núi hái cam với chồng.
Ông Phạm Quang Lân, thôn Vĩnh Chính (Vĩnh Hảo, Bắc Quang) phấn khởi cho biết: “Do năm nay thời tiết, khí hậu khá thuận lợi, ổn định nên cam sành của gia đình tôi và hầu hết các hộ ở Vĩnh Hảo và các hộ ở xã khác đều có mẫu mã đẹp, cam chín vàng. Năm nay, cam loại đẹp tại vườn có giá từ 12.000 đến 15.000 đồng/kg (tăng từ 3.000 đến 5.000 đồng/kg) so với vụ cam năm trước nên bà con rất phấn khởi”.
4 – 5 người phụ nữ đánh đu, leo trèo trên những cây cam cao chót vót khiến những ai nhìn thấy đều lạnh người.
Đưa giỏ lên cây hái đưa xuống rất khó và nguy hiểm, nhiều người đã nghĩ ra cách căng bạt, rồi trẩy cam vứt xuống. Cách này nhanh, an toàn, nhưng cam sẽ không được ngon.
Đặc điểm của cam sành là chủ yếu được trồng trên đồi cao, cây thường rất to cao, nên việc thu hoạch khá vất vả, phải leo trèo rất nguy hiểm, song việc hái cam lại chủ yếu do những người phụ nữ Mông đảm nhiệm.
Bà Chảo Sử Mẩy năm nay đã 52 tuổi nhưng vẫn có thể đánh đu trên những ngọn cây cam sành cao 6 – 8m để hái cam thuê.
Sau khi cam được trẩy xuống bạt sẽ được đóng bì, sọt để vận chuyển xuống chân núi bán cho thương lái, với giá 12.000 – 15.000 đồng/kg.
Cam được vận chuyển từ trên núi xuống chân núi, nhiều người phụ nữ rất khỏe gánh được tới 50 – 60kg cam/chuyến, ngang ngửa với đàn ông, mà vẫn phăng phăng xuống núi.
Các thương lái ở Hà Nội, Nam Định, Thái Bình, Hải Dương… đưa xe lên tận chân núi để thu mua cam cho bà con. Theo chị Nguyễn Thị Hạnh, một thương lái ở Hà Nội, cam năm nay mẫu mã đẹp, vàng óng và chất lượng cũng ngon, ngọt hơn năm ngoái.
Theo người dân nơi đây, năm nay cam không chỉ được mùa, mà con được giá. Hơn nữa mẫu mã và chất lượng cam cũng hơn hẳn năm ngoái.
Ông Phạm Quang Lân