Trồng rau không sử dụng đất
Anh Trần Thế Vũ hướng dẫn chúng tôi tham quan nhà kính trồng rau khí canh của Langbiang Farm trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, thành phố Ðà Lạt. “Khí canh là phương thức canh tác không sử dụng đất như địa canh và cũng không nhúng rễ cây vào dung dịch như thủy canh mà trồng trong môi trường không khí có chứa các thể bụi dinh dưỡng. Nói cách khác, phun sương loại nước có dưỡng chất làm ướt đều bộ rễ để rau phát triển”, anh Vũ nói.
Đầu tiên hạt giống rau được cho vào viên nén xơ dừa để ươm thành cây con, sau đó cho từng viên nén vào các rọ nhựa (đường kính 4cm và cao khoảng 5cm) rồi đặt vào những ô tròn được khoét trên tấm nhựa dùng làm nắp để đậy chiếc máng canh tác khí canh. Mỗi máng rộng 1,5m, dài 8m, được lắp đặt cách ly mặt đất khoảng 1m. Lòng máng được che kín, có chứa không khí hấp thu dinh dưỡng phun sương để nuôi bộ rễ. Trong nhà kính rộng chừng 500m2 có hàng chục máng trồng rau khí canh như thế.
Anh Vũ mở nắp một chiếc máng làm lộ ra những chùm rễ cây tua tủa lơ lửng trong không khí và nói: Một tuần sau khi đưa lên máng khí canh, rễ cây phát triển thành từng chùm trong lòng máng; bên trên máng, thân và lá vươn dài khoảng một gang tay. Tùy theo thời điểm sinh trưởng của cây, chúng tôi cài đặt chế độ phun sương dinh dưỡng trong không khí cho phù hợp để nuôi bộ rễ rồi lưu dẫn lên hấp thu vào thân, lá.
“Phía trên mỗi máng rau đều treo một hàng bẫy dính để dẫn dụ, tiêu diệt côn trùng chứ không phun xịt hóa chất. Vườn rau khí canh này cũng không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học. Nếu bị côn trùng hay thứ khác gây hại thì dùng chiết xuất từ một số loại cây để xử lý”, anh giải thích thêm.
Quy trình chăm sóc được thực hiện bởi hệ thống thiết bị máy móc hiện đại (máy bơm, bồn chứa dinh dưỡng, các đường ống dẫn dinh dưỡng…) và được lập trình chi tiết trong máy tính. Cứ vài phút, hệ thống tưới sẽ tự động phun mấy mươi giây; thời gian phun và số lần phun trong ngày được điều chỉnh hợp lý tùy theo độ tuổi, tình trạng sinh lý của cây và nhiệt độ môi trường bên ngoài. Nếu cây không hấp thụ hết dung dịch phun, có thể thu hồi, lọc, bổ sung để sử dụng cho lần sau, do đó có thể giảm từ 70- 80% chi phí về nước, phân bón...
Nhiều ưu điểm vượt trội
Hiện vườn rau của Langbiang Farm đang có gần chục loại rau tươi xanh mơn mởn sinh trưởng trên các máng khí canh, trong đó có một số loại rau khó thích nghi với phương thức thủy canh như xà lách rô men, bó xôi, rocket… Đang chăm sóc vườn rau, một kỹ sư của nông trại dừng tay cho biết phương pháp thủy canh hay gặp vấn đề là các loại vi khuẩn gây mầm bệnh ở rễ dễ lây lan khắp vườn vì toàn bộ phần rễ của cả vườn cây nhúng chung trong dung dịch hồi lưu. Còn với khí canh, các bộ rễ cây cách ly nhau trong không khí nên vi khuẩn khó tiếp cận nhiều cây một lúc. Nhờ phun dinh dưỡng (hợp chất hữu cơ) ở dạng sương nên gần như ít xảy ra vi khuẩn lây nhiễm bệnh theo nguồn nước từ cây này sang cây khác như rau thủy canh; khi xuất hiện bệnh chỉ việc loại bỏ ngay những cây bệnh và thay nước ở bồn.
Trung bình một lứa rau khí canh xuống giống, chăm sóc và thu hoạch trong vòng 25 ngày. Do được sản xuất theo kiểu cuốn chiếu (thu hoạch đến đâu xuống giống tái canh đến đó) nên có thể tăng mùa vụ quanh năm. Mỗi năm sản xuất rau khí canh tăng hơn 2 lứa và đa dạng chủng loại rau cao cấp hơn so với rau thủy canh. Trong khi giá trị đầu tư thiết bị, dây chuyển sản xuất rau khí canh lại thấp hơn thủy canh từ 5 – 10%.
Rau khí canh được đặt trong môi trường thoáng khí, bộ rễ dễ hô hấp, hấp thụ dinh dưỡng nên sinh trưởng nhanh hơn khi trồng dưới đất: công nghệ khí canh không sử dụng đất nên môi trường có độ sạch cao, cây ít bị nhiễm bệnh. Thực tế cho thấy ứng dụng khí canh cho năng suất tăng gấp 2 lần; tiết kiệm được diện tích canh tác do có thể thâm canh nhiều tầng; cây tăng trưởng nhanh gấp 1,5 lần nhờ được sống trong môi trường nhân tạo: cây khí canh sinh trưởng theo thời gian ảo với 1 ngày 24 giờ chiếu sáng bằng đèn điện, tương đương với 3 ngày với 8 giờ chiếu sáng tự nhiên; tiết kiệm nước tưới, không phụ thuộc vào tự nhiên, nhất là các hình thái thời tiết khô, hạn hán; tiết kiệm công và thời gian, đặc biệt là không phải cải tạo đất.
Theo tính toán của ông Trần Huy Đường, chủ Langbiang Farm, sau khi trừ thời gian làm vệ sinh máng, rọ nhựa, kiểm tra bảo dưỡng đường ống phun sương, hệ thống bơm nước từ giếng ngầm…, trong vòng một năm có thể trồng 12 lứa rau khí canh, cung cấp cho siêu thị với giá trung bình 25.000 đồng/kg. Với sản lượng 400 tấn/ha/năm, người trồng rau khí canh có thể thu lợi nhuận từ 2,5 - 3 tỷ đồng/ha.
Ông Đường từng tham quan, nghiên cứu về mô hình trồng rau khí canh ở châu Âu, Nhật Bản, sau đó còn được sự hỗ trợ về kỹ thuật của GS.TS Nguyễn Quang Thạch (người đã dày công nghiên cứu công nghệ khí canh trong điều kiện Việt Nam suốt nhiều năm) và Viện Sinh học Nông nghiệp (Trường đại học Nông nghiệp 1 Hà Nội). Đầu tiên ông Đường áp dụng trên một vài luống rau nhỏ, sau đó đúc rút những giải pháp kỹ thuật phù hợp để nhân rộng. Sau một năm thực nghiệm mới bổ sung và hoàn chỉnh quy trình như bây giờ.