Ngày rằm tháng Giêng (15 tháng 1 Âm lịch) còn được gọi là Tết Nguyên Tiêu, mọi người thường tổ chức cúng lễ vào đêm 14 hoặc ngày 15 tháng Giêng Âm lịch.
Ông Nguyễn Hùng Vĩ, Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian cho biết, có nhiều quan niệm khác nhau về ngày này, theo phật giáo, ngày rằm tháng Giêng (15 tháng 1 Âm lịch) là ngày pháp bảo, tức là ngày mọi người cầu may mắn cho gia đình. Song ý nghĩa chung nhất của ngày rằm này đó chính là để các thành viên trong gia đình sum vầy, đoàn viên.
Một mâm cỗ mặn với đầy đủ các món thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn gia tiên và gửi lời cầu mong một năm mới trọn vẹn, an lành.
Một mâm cỗ mặn với đầy đủ các món thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn gia tiên.
Cúng Rằm tháng Giêng không nhất thiết phải mâm cao cỗ đầy, do vậy mỗi gia đình nên "tùy tiền biện lễ", dựa vào kinh tế mà chuẩn bị sao cho phù hợp, chú trọng yếu tố thành tâm, nghiêm túc.
Đối với mâm cỗ mặn cúng gia tiên, cần chuẩn bị hương, hoa tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, một vài món ăn mặn như:Thịt gà trống luộc, giò chả, nem, rau xào, dưa hành, xôi hoặc bánh chưng, ngoài ra có thêm nước chấm.
Thông thường mâm cỗ mặn có 4 bát, 6 đĩa, tổng cộng tròn 10 món để tạo thành mâm cơm đầy đủ, tươm tất.
Còn đối với nhiều gia đình không muốn sát sinh vào ngày rằm hoặc có ban thờ Phật sẽ thường sắm lễ cúng chay để cầu mong sự may mắn, an lành. Mâm cúng chay rằm tháng Giêng thường sẽ có các lễ vật như sau:
Nhiều gia đình không muốn sát sinh vào ngày rằm hoặc có ban thờ Phật sẽ thường sắm lễ cúng chay để cầu mong sự may mắn, an lành.
Một đĩa hoa quả cúng rằm tháng Giêng, một đĩa xôi hoặc chè, một mâm cơm cúng chay với các món ăn chay quen thuộc truyền thống và một bình hoa tươi. Hoặc các món ăn làm bằng đồ chay.
Theo ông Hùng Vĩ, tùy vào điều kiện kinh tế của từng gia đình cũng như phong tục, tập quán mỗi vùng miền mà mâm cơm cúng ngày rằm tháng Giêng sẽ khác nhau. Quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính, thành tâm, thể hiện sự biết ơn với ông bà, tổ tiên, Thần linh... và cầu mong cho toàn thể gia đình có một năm mới may mắn, an khang, thịnh vượng.
Văn khấn cúng Rằm tháng Giêng tại nhà
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
- Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ chư vị tôn thần.
- Con kính lạy ngài bản cảnh Thành hoàng, ngài bản xứ Thổ địa, ngài bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.
- Con kính lạy Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỉ, thúc bá đệ huynh, cô di, tỉ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: ...............................................
Ngụ tại:........................................................................
Hôm nay là ngày rằm tháng giêng năm... gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ khảo, Tổ tỉ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ................... nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà Tiền chủ, Hậu chủ tại về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tốt lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)