Bà đánh giá như thế nào về phong trào về quê khởi nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ. Theo bà, đó chỉ là một trào lưu hay sẽ thành một xu hướng tất yếu?
Thực tế đã chứng minh, khởi nghiệp, đặc biệt là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là một trong những yếu tố then chốt đưa đến sự phát triển kinh tế đột phá của các quốc gia. Đây chính là một trong những lý do để năm 2016, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chính thức đưa ra thông điệp “Quốc gia khởi nghiệp”. Ngay sau thông điệp này, rất nhiều chính sách, đề án, kế hoạch, chương trình đã được ban hành nhằm tạo sự đột phá trong công tác đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.
Đã có nhiều minh chứng rất sinh động rằng, quốc gia nào coi trọng, tạo môi trường thuận lợi cho các dự án khởi nghiệp phát triển, quốc gia đó sẽ có sự phát triển mạnh mẽ. Không phải ngẫu nhiên mà Israel được thế giới mệnh danh là Quốc gia khởi nghiệp khi thu hút khoảng 15% tổng vốn đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực an ninh mạng của toàn thế giới. Israel chính là tấm gương cho bất kỳ quốc gia nghèo khó nào muốn vươn tầm phát triển sánh ngang các quốc gia phát triển trên thế giới với những con người và ý chí nỗ lực không ngừng nghỉ.
Tuy nhiên, cần làm gì để khởi nghiệp thành công lại là vấn đề không ít người đang trăn trở, nhất là trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Khởi nghiệp là một vấn đề tưởng chừng đơn giản, chỉ cần có ý tưởng hay là được, nhưng để biến ý tưởng đó thành hiện thực, đi vào cuộc sống lại là vấn đề vô cùng khó khăn. Nếu chỉ một cá nhân khởi nghiệp mà không có sự đồng hành của các tổ chức, cá nhân sẽ rất khó trở thành hiện thực.
Riêng trong lĩnh vực nông nghiệp, nhờ những chính sách ưu đãi ngày càng sát thực tế, đã có rất nhiều tổ chức, cá nhân tìm về nơi này đầu tư. Con số doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp tăng đột biến trong 2 năm trở lại đây cho thấy, nông nghiệp đang là mảnh đất màu mỡ cho các ý tưởng khởi nghiệp. Ở bất kỳ địa phương nào chúng ta cũng có thể bắt gặp những dự án khởi nghiệp bằng nông nghiệp, nhiều bạn trẻ đang có công việc ổn định ở các lĩnh vực khác cũng quyết định dấn thân làm nông nghiệp với những ý tưởng sáng tạo độc đáo và mới mẻ. Không những thế, nhiều doanh nghiệp, tập đoàn lớn cũng chuyển hướng đầu tư, cho thấy nông nghiệp đang thực sự hấp dẫn, không hẳn là một trào lưu đầu tư nhất thời.
Tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, phong trào khởi nghiệp trong sinh viên được ươm tạo như thế nào, thưa bà?
Năm 2013, dự án Trung tâm Nông nghiệp Thực nghiệm HUAZONE của Học viện Nông nghiệp Việt Nam giành chức vô địch khi tham gia Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia 2013 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức và Dự án Nâng tầm nông sản Việt đạt giải Nhất Chương trình Sáng Tạo Việt 2013 do Tập đoàn Trung Nguyên tổ chức đã góp phần thổi luồng gió mới cho phong trào khởi nghiệp trong sinh viên của Học viện.
Với sự bảo trợ của VCCI, năm 2014, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã có sáng kiến tổ chức Chương trình Khởi nghiệp nông nghiệp cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng. Được tổ chức hàng năm, đến năm 2018, Chương trình Khởi nghiệp nông nghiệp đã thu hút 38 trường đại học, cao đẳng và 7 tỉnh, thành phố tham gia với 217 dự án khởi nghiệp và gần 1.000 thanh niên, sinh viên tham gia.
Không chỉ dừng lại ở việc tham gia cuộc thi và đạt giải, những dự án khởi nghiệp tại Học viện còn được ươm tạo, thu hút sự đầu tư, hỗ trợ của các doanh nghiệp, doanh nhân để thành lập những doanh nghiệp, hợp tác xã, trang trại tổ chức hoạt động, sản xuất, kinh doanh bước đầu có hiệu quả như: Công ty Cổ phần D-Green Việt Nam, Công ty Đào tạo và phát triển giáo dục Quốc tế Hoàng Gia, Công ty cổ phần công nghệ cao Rau Việt, Công ty cổ phần Sản xuất và kinh doanh công nghệ xanh 99 BIOTECH, Trang trại Sản xuất và tiêu thụ gà Mông Yên Bái, Hợp tác xã Chè Shan Tuyết bó đướt, Giải pháp nông nghiệp thông minh HACHI... Hầu hết các dự án đều có giải pháp ứng dụng công nghệ cao, công nghệ tiến tiến trong từng khâu hoặc trong cả quy trình sản xuất với mong muốn nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm đầu ra. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một số dự án khởi nghiệp đã được hiện thực hoá trong tổng số 795 dự án, ý tưởng khởi nghiệp trong vòng 5 năm qua.
Có một thực tế là, các dự án khởi nghiệp nông nghiệp vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong việc mở rộng quy mô sản xuất, nâng tầm phát triển chứ không chỉ dừng lại ở giai đoạn khởi nghiệp. Theo bà, đâu là thách thức lớn nhất cho các dự án khởi nghiệp nông nghiệp hiện nay?
Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, ngành nông nghiệp đang đứng trước nhiều cơ hội để tăng tốc phát triển. Nhưng rõ ràng, những thách thức mà những người đang đầu tư vào nông nghiệp gặp phải cùng không hề nhỏ khi vẫn còn những rào cản đang ngăn bước khởi nghiệp phát triển như: thiếu hệ sinh thái khởi nghiệp, chưa có hành lang pháp lý hoàn chỉnh cho khởi nghiệp phát triển. Các đầu tư cho chương trình khởi nghiệp, hỗ trợ sinh viên và thanh niên tri thức ở nông thôn khởi nghiệp còn hạn chế.
Vậy để hóa giải những thách thức này, theo bà cần những giải pháp gì để thúc đẩy phong trào khởi nghiệp ở các bạn trẻ?
Theo tôi, để có thể tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp, tạo động lực cho các bạn trẻ tìm về nông nghiệp, cần phát triển các chương trình đào tạo tại các trường đại học nông nghiệp trọng điểm nhằm đạo tạo, tăng cường nhận thức, xây dựng các mô hình thành công cho các đối tượng tiềm năng là sinh viên, thanh niên nông thôn.
Xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý, chính sách, các quy định về thành lập và vận hành hệ thống trung tâm ươm tạo doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, các cơ chế chính sách tài trợ vốn và các ưu đãi về tài chính, tạo cơ chế huy động vốn cho thành lập và hoạt động của các trung tâm ươm tạo doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
Tôi nghĩ, các bạn trẻ luôn sẵn sàng dấn thân vào những thử thách mới, điều quan trọng là chúng ta có tạo được mạch nguồn, không gian cho những ý tưởng sáng tạo của họ thành hiện thực. Phần lớn các dự án khởi nghiệp hiện nay đang gặp khó khăn trong tiếp cận vốn, tiếp cận chính sách, nhiều dự án đã không thể bứt phá khi không có những lực đẩy từ bên ngoài. Nếu các chính sách cho dự án khởi nghiệp được khơi thông, tạo động lực để phát triển, tôi tin, sẽ có nhiều bạn trẻ rời bàn giấy tìm về nông nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn bà!