Lựa chọn, đánh giá cây đầu dòng
Dẫn phóng viên vào rừng dẻ của HTX Hợp Phát, ông Hà Tấn Tùng - Phó Trưởng Phòng NNPTNT huyện Ngân Sơn giới thiệu, hạt dẻ ván ở đây được người tiêu dùng đặc biệt yêu thích nhờ vị ngọt, bùi đằm hiếm có. Do đó, hạt dẻ ván Đức Vân luôn có giá bán cao hơn các loại hạt dẻ khác trên thị trường.
Tại rừng dẻ ván Đức Vân của HTX Hợp Phát thuộc thôn Nặm Làng, chúng tôi được nhìn tận mắt những cây dẻ đang vào vụ trĩu quả. Cả một rừng dẻ ván trĩu trịt quả, víu cong ngọn cây...
Ông Tùng giới thiệu, cây dẻ Ván đầu dòng tại rừng dẻ ván này có nguồn gốc lai ghép từ cây dẻ Trùng Khánh (Cao Bằng) với mắt cây dẻ ván tỉnh Lạng Sơn, đã được 10 năm tuổi. Tại rừng dẻ ván của HTX Hợp Phát, hiện có đến 17 cây được lựa chọn làm cây đầu dòng.
Ông Tùng cho biết, có 31 cây dẻ ván nữa đang được cơ quan chuyên môn tiếp tục đánh giá, thẩm định để lựa chọn làm cây đầu dòng, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển diện tích trồng dẻ ván Đức Vân tại huyện Ngân Sơn.
Hạt dẻ ván Đức Vân chỉ 30-35 hạt đã được 1kg. Ảnh: Chiến Hoàng
"Nếu phát triển tốt, cây dẻ ván Đức Vân sẽ trở thành một trong những loại cây trồng chủ lực giúp bà con miền núi huyện Ngân Sơn giảm nghèo, nâng cao đời sống, cùng với đó còn tạo ra thương hiệu nông sản mới có giá trị trên vùng đất Ngân Sơn là hạt dẻ ván Đức Vân".
Ông Hà Sỹ Thắng
Ông Tùng chia sẻ, huyện Ngân Sơn chỉ có khu vực các xã phía Bắc là phù hợp nhất để trồng cây dẻ ván do khí hậu, nhiệt độ thấp hơn các nơi khác. Ở các xã phía Nam của huyện Ngân Sơn, người dân có trồng tự phát một số diện tích cây dẻ Trùng Khánh. Tuy số cây dẻ này đã cho thu hoạch, song hiệu quả kinh tế không cao như giống dẻ ván Đức Vân.
Theo ông Tùng, giống dẻ ván Đức Vân cho quả chín sớm hơn so với hạt dẻ Trùng Khánh (Cao Bằng) từ 1-2 tháng nên bán được giá mà bán cũng dễ hơn. Nếu như hạt dẻ nơi khác khoảng 60 hạt mới được 1kg, thì hạt dẻ ván Đức Vân chỉ khoảng 30 - 35 hạt đã đạt trọng lượng 1kg.
"Đặt hạt dẻ ván Đức Vân lên miệng chén uống rượu rất vừa vặn, đủ thấy độ to, mẩy của hạt dẻ nơi đây" - ông Tùng nói.
Phó Trưởng phòng NNPTNT huyện Ngân Sơn (tỉnh Bắc Kạn) cho biết thêm: "Để phát triển và nhân rộng diện tích giống dẻ quý, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng đã thành lập đoàn công tác đến Ngân Sơn tham quan, học tập kinh nghiệm trồng và phát triển cây dẻ ván. Hiện nay chúng tôi đang tập trung mở rộng diện tích, khuyến khích bà con trồng để đưa cây dẻ ván Đức Vân trở thành cây chủ lực".
Chị Bàn Thị Nguyệt - thành viên HTX Hợp Phát cho biết, bà con ở đây ít đất canh tác, trước kia chủ yếu đi làm làm củi, gánh hàng đi các bãi vàng để bán, thu nhập bấp bênh, lại rất vất vả.
"Từ khi có cây dẻ ván, chúng tôi đã tập trung trồng giống cây này. Về cơ bản, dẻ ván Đức Vân dễ bán, được giá cao mà chăm sóc cũng không quá cầu kỳ. HTX chúng tôi có 21 thành viên, hôm nay chị Giám đốc cũng vừa mang sản phẩm đi đăng ký nhãn hiệu và làm thủ tục công nhận sản phẩm OCOP" – chị Nguyệt cho hay.
Cây giảm nghèo của bà con Ngân Sơn
Ông Nông Văn Cường - chủ vườn ươm cây dẻ ván chuyên cung cấp cho người dân trên địa bàn huyện Ngân Sơn (tỉnh Bắc Kạn). Ảnh: C.H
Hiện HTX Hợp Phát có khoảng 5ha trồng cây dẻ Ván, trong đó hơn 1ha đã cho quả. "Bà con rất phấn khởi và tin tưởng đây sẽ là cây giảm nghèo, nhất là khi việc trồng cây dẻ ván tại Ngân Sơn thời gian qua nhận được nhiều sự quan tâm, hỗ trợ từ chính quyền, các cấp ngành và cơ quan chuyên môn" - chị Nguyệt nói thêm.
Ông Nông Văn Cường - một chủ vườn ươm tại xã Đức Vân cho biết, hàng năm, vườn ươm nhà ông bán ra thị trường hơn 10.000 cây dẻ ván giống. Dù giá cây dẻ ván khá cao, trung bình 50.000 đồng/cây, nhưng nhu cầu của bà con rất lớn. "Được cái, cây đầu dòng lấy mắt để ghép tại Ngân Sơn chất lượng tốt nên tỷ lệ sống cao" - ông Cường cho biết thêm.
Trao đổi với phóng viên, ông Hà Sỹ Thắng - Bí thư Huyện ủy Ngân Sơn cho biết, tận dụng điều kiện khí hậu trong lành, mát mẻ, thuận lợi cho phát triển cây dẻ ván, huyện Ngân Sơn đã đưa nội dung phát triển cây dẻ ván tại các xã phía Bắc vào nghị quyết, nhằm hướng mục tiêu tăng diện tích trồng cây dẻ ván trên địa bàn huyện đạt 100ha/năm.
Theo ông Thắng, hiện nay toàn huyện đã có 69ha diện tích trồng cây dẻ ván, nhiều vườn đã cho quả. Đặc biệt, cây đầu dòng đảm bảo cung cấp được mắt ghép, phục vụ việc nhân rộng diện tích cây dẻ ván tại địa phương. 17 cây đầu dòng hiện có đều đảm bảo chất lượng, đã được sự đánh giá, thẩm định và công nhận của các cơ quan chuyên môn.