Kỳ 3: Chìa khóa vàng mở cánh cửa tăng tốc phát triển và đòn bẩy kinh tế từ những nghị quyết lớn

Lai Châu, từ mảnh đất biên cương với tỷ lệ hộ có điện chỉ 29,4% (năm 2004), nay đã gần như sáng rực toàn bản. Kỳ tích tăng trưởng GRDP trên 9%/năm có gốc rễ từ dòng "huyết mạch năng lượng" này. Bí quyết không chỉ nằm ở việc PC Lai Châu lầm lũi băng đèo, lội suối kéo lưới điện qua những con dốc dựng đứng, mà còn ở nghệ thuật "dân vận bằng trái tim và khối óc", kiên trì mang theo cả "tri thức điện" để thay đổi tận gốc rễ tập quán, biến người dân từ đối tượng thụ hưởng thành "chủ thể ánh sáng" của chính cuộc đời mình.

Vậy, "huyết mạch năng lượng" này đến từ đâu? Đi tìm lời giải cho sự phát triển thần tốc này, phóng viên Báo Nông thôn Ngày nay/ điện tử Dân Việt/ điện tử Trang Trại Việt đã có cuộc trò chuyện cởi mở với hai "kiến trúc sư" của kỳ tích này: Ông Vương Thế Mẫn, Giám đốc Sở Công Thương Lai Châu và ông Trần Kim Long, Giám đốc Công ty Điện lực Lai Châu (PC Lai Châu).

Phép màu của công tác dân vận

Việc đưa điện lên vùng núi cao như Lai Châu là một thách thức khổng lồ về địa hình, thời tiết và đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng. Những công trình điện phải vượt qua những con dốc dựng đứng, những cung đường không có đường mòn mà phải phát cây mở lối để vận chuyển vật tư.

Tuy nhiên, điều phi thường đã xảy ra. Đã có những câu chuyện về việc người dân tự giác giao đất, hỗ trợ ngày công dựng cột điện. Giải mã "bí quyết" này, ông Trần Kim Long, Giám đốc PC Lai Châu, khẳng định: Tôi phải khẳng định rằng, sự đồng thuận từ nhân dân chính là "chìa khóa vàng" quan trọng nhất. Công tác dân vận của PC Lai Châu đã được triển khai bài bản, khoa học, hợp lòng người dân, đúng tinh thần “Đoàn kết - Trách nhiệm - Dân chủ - Đổi mới” của Đảng bộ Công ty.

Cụ thể, ông Long chia sẻ chi tiết về hai nguyên tắc cốt lõi đã tạo nên sự đồng thuận phi thường này: Thứ nhất là giải pháp dùng "Trái tim và khối óc". Đội ngũ thợ điện, những người lính tiên phong đã trực tiếp gắn bó, sẻ chia với bà con, lầm lũi băng đèo, lội suối vì lợi ích chung. Niềm tin tuyệt đối của người dân được xây dựng từ sự hy sinh, tận tâm và trách nhiệm này.

Song hành với đó, để thực hiện nguyên tắc "dân chủ", các dự án điện được thực hiện công khai, minh bạch về lộ trình và lợi ích. Người dân được tham gia giám sát, nhận thấy dự án này là của chính họ, là sự quan tâm của Đảng và Nhà nước.

Điển hình cho phép màu của dân vận là dự án cấp điện cho bản Khau Hỏm (xã Nậm Sỏ, huyện Tân Uyên cũ, sau khi sáp nhập nay là xã Nậm Sỏ, tỉnh Lai Châu), một bản vùng cao, đặc biệt khó khăn, nằm tít trên núi cao. Giám đốc PC Lai Châu nhấn mạnh.

Chính nhờ sự dân chủ và niềm tin đã biến người dân từ đối tượng thụ hưởng thành chủ thể tham gia dự án. Họ sẵn lòng giao đất, thậm chí tự nguyện góp ngày công. Tại Khau Hỏm, bản cuối cùng của huyện Tân Uyên cũ được cấp điện, bà con khi thấy các anh thợ điện kéo cột, kéo dây về đã tự giác giao đất và tích cực hỗ trợ ngày công đào hố, vận chuyển vật liệu mà không cần ai bảo ai.

"Tri thức điện” mang lại văn minh mới

Không chỉ dừng lại ở việc kéo điện, PC Lai Châu còn kiên trì mang "tri thức điện" đến từng nhà. Việc hướng dẫn sử dụng an toàn, tiết kiệm đã tạo ra sự thay đổi sâu sắc.

Theo Giám đốc PC Lai Châu, dưới góc độ dân vận, việc thay đổi tập quán, từ bỏ đèn dầu, bếp củi để sử dụng thiết bị hiện đại, an toàn có ý nghĩa hết sức to lớn trong công tác xây dựng đời sống văn hóa mới ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Và quả thực, dòng điện mang lại "Ánh sáng của văn minh" đã thay đổi cuộc sống cụ thể của người dân Khau Hỏm ngay lập tức: Hơn 50 hộ dân đã mua nồi cơm điện để sử dụng, thay thế cho bếp củi. Nửa số hộ gia đình mua tủ lạnh. Anh Vàng A Thông (bản Khau Hỏm) đã mạnh dạn sửa sang nhà, dùng máy mài điện thay cho việc đẽo gọt thủ công, khiến căn nhà gỗ sáng hẳn lên.

Bên cạnh đó, bản đã có máy xay xát gạo, chấm dứt cảnh bà con phải vất vả ra bản Uy Dạo như trước. Học sinh chăm ôn bài hơn vào mỗi tối dưới ánh điện đầy đủ.

Đòn bẩy kinh tế chiến lược và hơi thở từ những Nghị quyết lớn

Đánh giá nỗ lực của ngành điện, ông Vương Thế Mẫn, Giám đốc Sở Công Thương Lai Châu, gọi dòng điện là "huyết mạch năng lượng" và là động lực cho sự phát triển "thần tốc" của tỉnh biên giới Lai Châu.

Rót chén trà mời khách, ông Mẫn chia sẻ: Khi có điện, bà con vùng cao có thể sử dụng máy móc hiện đại, chấm dứt cảnh làm nông thủ công. Điều này nâng cao năng suất, cải thiện đời sống, và quan trọng là giúp người dân “cắm rễ và nuôi dưỡng khát vọng” tại quê hương, giảm đáng kể tình trạng di cư tự do.

Và đây cũng chính là mục tiêu xuyên suốt mà Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đã đặt ra, nhấn mạnh vai trò của năng lượng trong việc củng cố an sinh xã hội và phát triển kinh tế bền vững.

Tiếp nối tinh thần đó, trong khuôn khổ chiến lược phối hợp để đảm bảo nguồn điện cho phát triển kinh tế và các điểm dân cư mới, ông Mẫn cho biết: Sở Công Thương đang tập trung vào hai giải pháp chính mang tính đột phá, hoàn toàn đồng bộ với yêu cầu về hiện đại hóa hạ tầng điện lực của Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch điện VIII).

Giải pháp thứ nhất ngành Công thương Lai Châu đưa ra là “Đầu tư theo chiều sâu”, tập trung hiện đại hóa lưới điện, qua đó đảm bảo độ tin cậy cung cấp điện, đặc biệt cho các khu vực tiềm năng phát triển công nghiệp và du lịch.

Song song với đó, giải pháp thứ hai là “Đầu tư chủ động”, theo đó Sở Công Thương sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương để nắm bắt quy hoạch dân cư mới và kịp thời đưa ra các phương án đầu tư hạ tầng điện trước khi các điểm dân cư mới chính thức hình thành.

Tuy nhiên, đối mặt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt như sương muối, sạt lở đất đá, nhiệm vụ bảo vệ lưới điện là "sống còn". Ông Mẫn cho biết Sở Công Thương và PC Lai Châu đã thực hiện các giải pháp như đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và xây dựng cơ chế phối hợp đặc thù giữa các ngành và lực lượng tại chỗ của địa phương để xử lý khẩn cấp sự cố trong mùa mưa bão.

Kết thúc cuộc trò chuyện, vị giám đốc Sở Công thương tỉnh Lai Châu bày tỏ, hình ảnh người thợ điện trèo đèo, lội suối chính là tài sản vô giá, củng cố mạnh mẽ niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

Với chiến lược "chủ động" và "bền vững" từ Sở Công Thương và PC Lai Châu, được dẫn dắt bởi tầm nhìn của Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị và Quy hoạch điện VIII của Thủ tướng Chính phủ, cùng với "chìa khóa vàng" là sự đồng thuận của nhân dân vào ngành điện, Lai Châu đang trên đà trở thành một điểm sáng về phát triển kinh tế - xã hội tại vùng biên giới.