Dân tộc La Ha lưu giữ bản sắc dân tộc

Trên những triền núi ở tỉnh Sơn La, những ngôi nhà sàn mái ngói của đồng bào La Ha ở các huyện Mường La, Quỳnh Nhai, Thuận Châu (cũ) thấp thoáng trong làn sương sớm.

Người La Ha, một trong những dân tộc ít người ở Sơn La, chỉ khoảng 10.000 nhân khẩu, đang từng ngày đổi thay, vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống giữa nhịp sống mới của thời kỳ hội nhập.

Ông Quàng Văn Tuân, ở bản Hiên, xã Mường Khiêng, tỉnh Sơn La chia sẻ: Bản Hiên có hơn 50 hộ với gần 300 nhân khẩu, 100% là đồng bào La Ha. người dân trong bản trước kia chỉ trông cây ngô, cây sắn. Nay được Nhà nước quan tâm hỗ trợ nhiều phát triển cây, con giống, bà con trong bản tích cực phát triển kinh tế, cuộc sống của bà con khấm khá hơn, trẻ em được học hành, bản làng cũng đổi thay từng ngày.

Không chỉ vậy, Nhà nước còn đầu tư cơ sở hạ tầng, tao điều kiện cho đồng bào dân tộc La Ha phát triển. Công trình Nhà văn hóa cộng đồng dân tộc La Ha tại bản Hiên, được khởi công xây dựng năm 2023 và đã hoàn thành, đưa vào sử dụng. Ngôi nhà không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa, học tập mà còn là “mái ấm tinh thần” của đồng bào.

“Nhà văn hóa giúp chúng tôi có nơi hội họp, tổ chức lễ hội, dạy chữ, dạy múa, truyền dạy tiếng nói dân tộc cho con cháu,” ông Tuân phấn khởi nói.

Tại bản Kẻ, xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La người La Ha đang nỗ lực bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Ông Lò Văn Luốn, Bí thư chi bộ, Trưởng bản cho biết: “Chúng tôi tạo điểm nhấn bằng khu ‘chum đá lẩu xá’, lấy cảm hứng từ chum rượu cần, biểu tượng của người La Ha.

Trước mỗi ngôi nhà, bà con đều đặt chum đá, vừa trang trí, vừa thể hiện nét văn hóa riêng. Du khách đến bản không chỉ ngắm cảnh, mà còn được thưởng thức rượu cần, nghe hát, xem múa, cùng sống trong không gian văn hóa La Ha".

Bên cạnh đó, các lớp học truyền dạy tiếng nói La Ha được duy trì. Nghệ nhân cao tuổi trực tiếp giảng dạy cho lớp trẻ về ngôn ngữ, phong tục, lễ nghi truyền thống.

Ở xã Quỳnh Nhai, từ năm 2020, Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân tộc La Ha vùng tái định cư thủy điện Sơn La đã được thành lập. Câu lạc bộ có 35 thành viên, độ tuổi từ 20 - 70, là đồng bào dân tộc La Ha đang sinh sống tại bản Bung Lanh.

CLB sinh hoạt văn hóa dân tộc La Ha hoạt động với mục đích nhằm gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào, góp phần tạo thêm dấu ấn đặc sắc cho văn hóa đa dạng của các dân tộc ở Sơn La.

Chị Lò Thị Tỉnh, Đội trưởng CLB, chia sẻ: CLB tập hợp nhiều thành viên ở các độ tuổi khác nhau, thường xuyên tổ chức luyện tập vào các tối rảnh rỗi trong tuần. Qua luyện tập và biểu diễn, ai cũng thấy vui vẻ, thoải mái sau những ngày lao động vất vả, mọi người thêm hiểu nhau hơn và thắt chặt hơn tình đoàn kết cộng đồng trong bản.  

“Tham gia câu lạc bộ, chúng tôi vừa được hát, được múa, vừa học lại tiếng nói, phong tục của dân tộc mình. Đây cũng là dịp để mọi người chia sẻ kinh nghiệm sản xuất, nuôi dạy con cái, gắn bó cộng đồng hơn”. Chị thủy nói.

Triển khai nhiều chính sách để dân tộc La Ha phát triển bền vững

Những năm gần đây, tỉnh Sơn La đã triển khai nhiều chương trình đặc thù nhằm nâng cao đời sống đồng bào dân tộc La Ha. Từ hỗ trợ xây dựng hạ tầng nông thôn, phát triển sinh kế, đến chăm lo y tế, giáo dục, tất cả đều hướng đến mục tiêu giúp đồng bào “an cư, lạc nghiệp”.

Nhiều mô hình trồng cây ăn quả, nuôi gia súc tập trung đã được triển khai, giúp hàng trăm hộ dân thoát nghèo bền vững. Cùng với đó, các chính sách ưu đãi với người có uy tín, hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số, đào tạo nghề, tạo việc làm tại chỗ… đã đem lại hiệu quả rõ rệt.

Sự phát triển hạ tầng, từ đường, điện, trường học đến nhà văn hóa, trạm y tế, không chỉ thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, mà còn tạo cơ hội cho đồng bào tiếp cận dịch vụ xã hội tốt hơn.

Người La Ha có đời sống tinh thần phong phú, gắn bó mật thiết với thiên nhiên. Những điệu múa, lời ca, lễ hội Pang A không chỉ là nghi lễ cầu mùa, mà còn là cách để họ bày tỏ lòng biết ơn đất trời, thần linh, tổ tiên.

Từ năm 2018, Lễ hội Pang A đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị đặc sắc của văn hóa La Ha trong kho tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam.

Giữa vòng xoáy hiện đại hóa, người La Ha vẫn kiên trì gìn giữ tiếng nói, trang phục, phong tục riêng. Các lớp truyền dạy tiếng mẹ đẻ, những buổi sinh hoạt văn hóa, những lễ hội được khôi phục không chỉ giúp đồng bào hiểu rõ cội nguồn mà còn bồi đắp niềm tự hào dân tộc.

Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng sự nỗ lực tự thân, đời sống đồng bào dân tộc La Ha ở Sơn La đang ngày một khởi sắc. Không chỉ là câu chuyện của một tộc người ít người, mà đó còn là hình ảnh sinh động về sức sống mãnh liệt của văn hóa dân tộc Việt Nam giữa đại ngàn Tây Bắc.

Người La Ha hôm nay không chỉ giữ gìn văn hóa cội nguồn, mà còn tự tin bước cùng thời đại, một minh chứng đẹp về sự hòa quyện giữa truyền thống và phát triển, giữa bản sắc và hiện đại trong hành trình dựng xây quê hương Sơn La giàu đẹp.