Lưu giữ bản sắc dân tộc

Cao nguyên Mộc Châu (Sơn La), nơi những bản làng người Mông, người Thái vẫn vẹn nguyên hơi thở núi rừng. Từ mái nhà gỗ đơn sơ, khói bếp chiều bay lên hòa cùng hương cỏ dại, đến tiếng khèn, tiếng chiêng rộn ràng trong lễ hội…

Tất cả dệt nên bức tranh văn hóa đậm đà bản sắc, vừa mộc mạc, vừa tràn đầy sức sống. Và chính nơi này, vùng đất Mộc Châu hôm nay, đang từng ngày biến di sản văn hóa thành “nguồn vốn quý” để phát triển du lịch bền vững, ổn định đời sống đồng bào dân tộc vùng cao.

Phường Mộc Châu (Sơn La) nằm ở vùng lõi của Khu du lịch quốc gia Mộc Châu, nơi giao thoa giữa nhiều tuyến giao thông trọng điểm như quốc lộ 6, quốc lộ 43. Đây không chỉ là vùng đất giàu tiềm năng mà còn là trung tâm hội tụ văn hóa của các dân tộc anh em.

Bà Nguyễn Thị Hoa, Chủ tịch UBND phường Mộc Châu, thông tin: Phường là nơi hội tụ, giao thoa của nhiều bản sắc văn hóa dân tộc, nổi bật là Thái và Mông. Từ Lễ hội Cầu Mưa, di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đến lễ Xên Bản, Chách Vắt, Chách Và... đều được phục dựng, tổ chức thường xuyên, thu hút đông đảo du khách. Chúng tôi xác định, bảo tồn văn hóa chính là nền tảng để phát triển du lịch bền vững.

Cùng với việc bảo tồn văn hóa, địa phương đang tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng, phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng gắn với nông nghiệp, sinh thái, văn hóa. Tư duy làm du lịch giờ đây đã thay đổi: không ồn ào, không “đánh đổi” cảnh quan lấy lợi nhuận, mà đi chậm – chắc – bền.

Một ngày giữa tháng Tư, chúng tôi theo chân cán bộ phường Mộc Châu vượt qua những con dốc quanh co, đất đá lởm chởm để đến với Hang Táu,  cái tên đang khiến dân mạng xôn xao bởi vẻ đẹp “nguyên thủy” hiếm có.

Ẩn mình trong thung lũng rộng lớn, được bao quanh bởi núi đá và đồng cỏ xanh mướt, Hang Táu như bức tranh sơn thủy hữu tình. Giữa không gian ấy, vài chục nếp nhà gỗ đơn sơ của người Mông nằm rải rác bên triền đồi. Trâu bò thong dong gặm cỏ, trẻ con đuổi nhau nô đùa, còn những người phụ nữ ngồi trước hiên nhà, kiên nhẫn thêu váy áo rực rỡ sắc màu.

Dù chỉ có 17 ngôi nhà, không còn người ở thường xuyên, nhưng người dân vẫn giữ gìn nguyên vẹn, như giữ một phần linh hồn của bản. “Đó không chỉ là chỗ nghỉ tạm khi lên nương, mà còn là ký ức của tổ tiên. Giờ đây, chúng tôi xem đó là ‘vốn quý’ để phát triển du lịch,” một già bản chia sẻ.

Hiểu rõ giá trị ấy, chính quyền địa phương chọn hướng làm du lịch “chậm” – không thương mại hóa ồ ạt, mà chú trọng quản lý, bảo tồn cảnh quan và lối sống bản địa.

Nang cao đời sống đồng bào dân tộc

Anh Mùa A Cho, Giám đốc HTX Du lịch Hang Táu, chia sẻ: “HTX có 21 hộ thành viên, đảm nhận đón khách, tổ chức tour trải nghiệm, liên kết các hộ làm homestay. Mỗi người dân vừa là chủ nhân, vừa là người giữ hồn cho bản. Du khách đến đây không chỉ ngắm cảnh, mà còn hiểu, yêu và tôn trọng văn hóa Mông.”

Những chiếc váy thổ cẩm từng chỉ dùng trong gia đình giờ được du khách mua làm kỷ niệm. Những món ăn dân dã, mèn mén, thắng cố, rượu ngô trở thành “đặc sản”. Người Mông Tà Số hôm nay đã biết dùng đôi bàn tay khéo léo của mình để dệt nên cuộc sống đủ đầy hơn.

Giờ đây, du khách đến Hang Táu hay các điểm du lịch khác trên địa bản khác của cao nguyên Mộc Châu đều được hòa mình vào không gian văn hóa đậm đà bản sắc. Họ cùng người dân hái rau, bắt cá, trồng râu, dệt vải; đêm xuống, quây quần bên bếp lửa, thưởng thức điệu múa xòe, khèn Mông, nếm chén rượu ngô thơm nồng.

Chị Phạm Minh Lan, du khách từ Hà Nội, xúc động chia sẻ: “Tôi chưa từng đến nơi nào bình yên và chân thật đến thế. Con người, cảnh vật, món ăn, tất cả đều khiến tôi cảm nhận rõ tình yêu quê hương của người Mộc Châu. Du lịch ở đây không ồn ào, nhưng để lại dư âm rất sâu.”

Mộc Châu đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu biến du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, gắn phát triển với bảo tồn, gìn giữ môi trường và bản sắc dân tộc.

Phát triển du lịch không chỉ để thu hút khách, mà còn để đánh thức niềm tự hào trong mỗi người dân bản địa. Khi người Mông, người Thái thấy váy áo, khèn, lễ hội của mình trở thành niềm say mê của du khách, họ càng có ý thức gìn giữ, trân trọng văn hóa của chính dân tộc mình. Qua đó góp phần thực hiện có hiệu quả chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Mộc Châu hôm nay không chỉ là điểm đến của du khách, mà còn là sự kết hợp hài hòa giữa phát triển và bảo tồn giữa hiện đại và truyền thống. Mộc Châu đang đi trên con đường lưu giữ bản sắc dân tộc, thúc đẩy phát triển du lịch, ổn định cuộc sống đồng bào vùng cao, để mỗi bản làng mãi là mảnh hồn của núi rừng Tây Bắc.