Sơn La Chủ động phòng, chống dịch bệnh trên đàn vật nuôi

Sơn La là tỉnh có tiềm năng lớn về phát triển chăn nuôi với tổng đàn vật nuôi toàn tỉnh năm 2025 ước đạt trên 8 triệu con gia cầm, khoảng 750 nghìn con lợn và hơn 523 nghìn con trâu, bò. Chăn nuôi không chỉ là nguồn cung cấp thực phẩm quan trọng mà còn là sinh kế chính của hàng chục nghìn hộ nông dân, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh của ngành, tình hình dịch bệnh trên đàn vật nuôi vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp, đặc biệt là dịch tả lợn châu Phi, cúm gia cầm và viêm da nổi cục trên trâu, bò. Những ổ dịch rải rác xuất hiện ở một số địa phương không chỉ gây thiệt hại cho người chăn nuôi mà còn ảnh hưởng tới ngân sách nhà nước và mục tiêu phát triển bền vững của ngành.

Tại tọa đàm “Giải pháp kỹ thuật phòng, chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm”, do Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La tổ chức, bà Ngần Thị Minh Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp tỉnh cho biết: Công tác phòng, chống dịch bệnh cho đàn vật nuôi đang được triển khai đồng bộ và quyết liệt. Tuy nhiên, với đặc thù địa bàn rộng, khí hậu khắc nghiệt, tập quán chăn nuôi nhỏ lẻ, nguy cơ dịch bệnh vẫn luôn hiện hữu nếu không duy trì tốt các biện pháp phòng bệnh chủ động.

Những năm qua, Sơn La đã ban hành nhiều kế hoạch, quyết định quan trọng nhằm kiểm soát dịch bệnh, trong đó có Quyết định số 1053/QĐ-UBND ngày 15/6/2023 về xây dựng vùng an toàn dịch bệnh động vật và Kế hoạch số 189/KH-UBND năm 2024 về phòng, chống dịch bệnh trên địa bàn tỉnh.

Nhờ vậy, hầu hết các ổ dịch cúm gia cầm A/H5N1, H5N6 được khống chế nhanh, không lây lan trên diện rộng. Tuy nhiên, dịch tả lợn châu Phi vẫn là thách thức lớn nhất khi năm 2024–2025, toàn tỉnh ghi nhận khoảng 120 ổ dịch nhỏ lẻ tại 9/12 huyện (cũ), buộc phải tiêu hủy gần 3.000 con lợn. Bệnh lở mồm long móng và viêm da nổi cục cũng xuất hiện lẻ tẻ tại một số xã vùng cao, ảnh hưởng đến sức kéo và khả năng sinh sản của đàn gia súc.

Nguyên nhân chủ yếu được xác định là do tỷ lệ hộ chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm trên 80%, điều kiện vệ sinh chuồng trại còn kém, cùng với đó là thời tiết mưa ẩm, cực đoan, tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển. Một số hộ dân chưa chủ động khai báo khi có gia súc, gia cầm ốm chết, thậm chí còn tình trạng giấu dịch, vứt xác vật nuôi ra môi trường.

Để giảm thiểu nguy cơ tái phát và tiến tới chăn nuôi an toàn bền vững, Sơn La xác định phòng bệnh là chính, phòng chủ động là trọng tâm. Trước hết, ngành nông nghiệp tập trung tăng cường công tác giám sát, cảnh báo sớm dịch bệnh. Hệ thống giám sát chủ động và thụ động được duy trì tại tất cả các xã, phường; thực hiện lấy mẫu định kỳ đối với các bệnh nguy hiểm; xây dựng bản đồ dịch tễ điện tử để khoanh vùng, xử lý kịp thời khi có ổ dịch.

Cùng với đó, công tác tiêm phòng vắc xin được triển khai nghiêm ngặt theo 2 đợt mỗi năm (tháng 3–4 và tháng 9–10), đảm bảo tỷ lệ tiêm phòng đạt từ 80–90% tổng đàn. Các loại vắc xin đều có nguồn gốc rõ ràng, bảo quản đúng quy trình lạnh 2–8°C, đồng thời lập sổ tiêm phòng điện tử phục vụ truy xuất nguồn gốc khi cần.

Ngoài ra, an toàn sinh học trong chăn nuôi được đặc biệt chú trọng. Các hộ dân được hướng dẫn cải tạo chuồng trại khô ráo, có hố sát trùng, thực hiện “3 sạch”: chuồng sạch – con giống sạch – nguồn nước sạch; định kỳ phun tiêu độc, khử trùng 2–3 lần/tháng; tuyệt đối không mua bán vật nuôi không rõ nguồn gốc.

Song song, tỉnh quản lý chặt chẽ nguồn giống, thức ăn và thuốc thú y, khuyến khích sử dụng giống vật nuôi có chứng nhận an toàn dịch bệnh, tăng cường kiểm tra cơ sở kinh doanh, giết mổ, buôn bán thuốc thú y, ngăn ngừa hàng giả, kém chất lượng.

Sơn La ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực thú y

Đặc biệt, Sơn La đang đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật trong chăn nuôi: phát triển mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, VietGAHP, hữu cơ tại các vùng trọng điểm như Mộc Châu, Mai Sơn, Sông Mã; ứng dụng chế phẩm sinh học, thảo dược tự nhiên để tăng sức đề kháng, giảm kháng sinh; áp dụng công nghệ số trong giám sát, quản lý dịch bệnh.

Công tác tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức cộng đồng cũng được coi là “chìa khóa mềm” trong phòng, chống dịch bệnh. Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp tỉnh phối hợp với các huyện, xã tổ chức nhiều lớp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi an toàn, hướng dẫn xử lý dịch bệnh, đồng thời phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ thú y cơ sở trong công tác giám sát, tư vấn.

Ngành nông nghiệp cũng đề nghị tỉnh bố trí nguồn kinh phí dự phòng hằng năm cho công tác phòng dịch, hỗ trợ một phần chi phí tiêm phòng, tiêu hủy vật nuôi mắc bệnh, khuyến khích người dân khai báo sớm, không giấu dịch.

Tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030, trên 70% cơ sở chăn nuôi tập trung đạt tiêu chí an toàn dịch bệnh, hình thành ít nhất 10 vùng chăn nuôi an toàn cấp tỉnh và 2 vùng được công nhận cấp quốc gia. Cùng với đó, tỉnh sẽ từng bước chuyển đổi từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung, khép kín, gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm và truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ số.

Theo bà Ngần Thị Minh Thanh, “Muốn phát triển chăn nuôi bền vững, trước hết phải xây dựng được nền tảng an toàn dịch bệnh. Khi người dân chủ động phòng bệnh, ngành thú y hoạt động hiệu quả, doanh nghiệp và hợp tác xã cùng tham gia, Sơn La sẽ hình thành được chuỗi giá trị chăn nuôi sạch – an toàn – hiệu quả.”

Công tác phòng, chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên của ngành nông nghiệp mà còn là yếu tố quyết định đến sự ổn định và phát triển bền vững của ngành chăn nuôi Sơn La. Với sự vào cuộc của các cấp, các ngành và người dân, tỉnh Sơn La đang từng bước xây dựng nền chăn nuôi an toàn dịch bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao thu nhập và hướng tới phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững.