Đồng bào dân tộc Sơn La thay đổi nếp nghĩ cách làm

Về với các xã vùng cao của tỉnh Sơn La, chúng tôi dễ dàng nhận thấy những đổi thay rõ nét trên vùng đất vốn quen thuộc với hình ảnh những nương ngô, nương sắn trước kia. Con đường đất đỏ ngày nào nay đã được bê tông hóa, mở rộng. Những ngôi nhà mới khang trang mọc lên san sát, thay thế dần những mái lá xiêu vẹo.

Đi đến đâu cũng bắt gặp những vườn nhãn, xoài, mận sai trĩu quả, những đồi cà phê, chè xanh mướt trải dài. Đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây ngày càng được nâng cao, có của ăn của để, có tiền nuôi con ăn học, nhiều hộ còn vươn lên làm giàu từ nông nghiệp.

Có được kết quả hôm nay là nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền địa phương; sự đồng hành, hỗ trợ của các tổ chức, đoàn thể; và đặc biệt là nhờ thay đổi trong tư duy sản xuất của bà con, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, vốn trước đây quen với tập quán canh tác truyền thống, phụ thuộc vào “trời cho”.

Ghé thăm bản Cò Nòi (xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La) chúng tôi tìm đến gia đình anh Lò Văn Tuấn, người dân tộc Thái. Trước kia, cả gia đình anh chỉ biết trồng ngô và sắn. Năm được mùa thì mất giá, năm được giá thì lại mất mùa. Đã có những vụ ngô, sắn bị dịch bệnh, thiên tai, thu nhập chẳng được bao nhiêu, đời sống cứ mãi quanh quẩn trong khó khăn.

“Lúc đó, nhiều khi làm cả năm trời mà chẳng đủ tiền trang trải cho cuộc sống gia đình. Nghĩ mà nản lòng lắm”, anh Tuấn chia sẻ.

Nhận thấy nếu cứ duy trì cách làm cũ, cái nghèo sẽ bám riết không rời, anh Tuấn đã nghe theo vận động của cấp ủy, chính quyền địa phương và mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất. Từ những buổi tập huấn kỹ thuật, những lần tham quan mô hình mới, anh quyết định chuyển đổi một phần đất nương sang trồng dâu tây, loại cây đang cho hiệu quả kinh tế cao ở Sơn La.

Được hỗ trợ kỹ thuật, vườn dâu tây hơn 0,7 ha của gia đình anh Tuấn năm nào cũng xanh tốt, cho năng suất cao. Thương lái đến tận vườn thu mua với giá ổn định. Mỗi năm, gia đình anh thu nhập trên 200 triệu đồng, con số mà trước đây anh chưa từng dám nghĩ tới.

“Chỉ khi thay đổi cách nghĩ, cách làm thì mới thoát được cái nghèo. Giờ thì gia đình tôi đã có của ăn của để, có tiền nuôi các con ăn học, thậm chí còn dư vốn để mở rộng sản xuất”, anh Tuấn phấn khởi nói.

Không chỉ ở Mai Sơn, tại bản Dầu, phường Chiềng Cơi (Sơn La), chúng tôi gặp anh Lèo Văn Chaư, hộ nông dân đi đầu trong việc áp dụng kỹ thuật trồng mận rải vụ.

Trước kia, cả bản trồng mận nhưng sản xuất theo lối truyền thống, đến vụ thì thu hoạch ồ ạt, khiến giá rớt thê thảm. “Được mùa thì mất giá, mất mùa thì được giá”, điệp khúc ấy khiến nhiều hộ chỉ đủ ăn, hiếm khi có lãi.

Năm 2019, anh Chaư cùng một số hội viên Chi hội Nông dân được đưa đi tham quan mô hình trồng mận trái vụ ở Mộc Châu, Yên Châu. Trở về, anh mạnh dạn cải tạo vườn, áp dụng quy trình VietGAP, hữu cơ và kỹ thuật xử lý ra hoa, rải vụ.

Nhờ vậy, trên diện tích hơn 1 ha với 400 cây mận hậu, gia đình anh Chaư thu hoạch mận rải vụ từ tháng 1 đến tháng 5. Vào chính vụ, mận bán giá 20.000 – 30.000 đồng/kg, nhưng rải vụ, mận có lúc đạt tới 150.000 – 180.000 đồng/kg, thậm chí năm ngoái có thời điểm bán tới 300.000 đồng/kg.

“Nhờ rải vụ, gia đình tôi có nguồn thu ổn định quanh năm, mỗi năm lãi khoảng 200 – 300 triệu đồng từ cây mận. Không còn lo cảnh được mùa mất giá nữa”, anh Chaư chia sẻ.

Không chỉ gia đình anh Chaư, nhiều hộ ở bản Dầu cũng đang học hỏi, áp dụng mô hình rải vụ, từng bước nâng giá trị quả mận, loại cây chủ lực gắn bó với bà con bao đời nay.

Thay đổi tư duy - “chìa khóa” thoát nghèo ở vùng nông thôn Tây Bắc

Từ những nương ngô, sắn đến những vườn cây ăn quả, cà phê, chè xanh mướt trên triền dốc, có thể thấy rõ, bà con Sơn La đã và đang mạnh dạn thay đổi nếp nghĩ, cách làm, bắt nhịp với xu thế mới.

Tỉnh Sơn La hiện có khoảng 85.000 ha cây ăn quả các loại, trong đó đã có gần 3.210 ha cây ăn quả, cây công nghiệp, rau màu được lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt, phun sương; hơn 115 ha trồng rau, quả trong nhà lưới, nhà kính. Giai đoạn 2021 – 2025, ngành nông nghiệp Sơn La tăng trưởng bình quân 4,8%/năm, giá trị thu hoạch đạt 85 triệu đồng/ha, cao hơn 67% so với năm 2020.

Đáng chú ý, đến nay, Sơn La đã đưa 17 sản phẩm nông sản, thực phẩm xuất khẩu sang 21 quốc gia và vùng lãnh thổ, khẳng định vị thế mới của nông sản địa phương.

Ông Vũ Đức Thuận, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Sơn La, cho biết: Hội xác định nhiệm vụ trọng tâm là tiếp tục đồng hành cùng nông dân thay đổi tư duy, xây dựng mô hình liên kết ‘Nông dân – HTX – Doanh nghiệp’.

Chúng tôi tăng cường tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ vốn, thúc đẩy xây dựng thương hiệu và sản phẩm OCOP. Mục tiêu là để mỗi hộ nông dân không chỉ ‘làm nông’ mà trở thành ‘người làm nghề nông’ có kế hoạch sản xuất, hợp đồng tiêu thụ, thương hiệu riêng, từ đó nâng cao thu nhập và đời sống.

Từ những vườn nhãn, xoài, mận, cà phê, chè… nông sản Sơn La đã và đang vươn ra thị trường lớn, không chỉ trong nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, EU. Điều đó cho thấy sự thay đổi tư duy sản xuất của nông dân không chỉ cải thiện đời sống, mà còn góp phần xây dựng thương hiệu nông sản Sơn La trên bản đồ quốc tế.

Người đồng bào dân tộc nơi đây giờ đã khác xưa, họ biết áp dụng tiến bộ kỹ thuật, biết liên kết sản xuất, biết xây dựng thương hiệu. Nhiều hợp tác xã ra đời, trở thành cầu nối giữa nông dân với doanh nghiệp, giữa sản xuất với thị trường.

Sơn La, vùng đất từng gắn liền với cái nghèo, giờ đã trở thành một trong những “thủ phủ” cây ăn quả lớn nhất cả nước. Những nông dân trước kia quen cày cuốc theo tập quán truyền thống, nay đã trở thành những “người làm nghề nông” thực thụ, với tư duy hiện đại, bài bản.

Đồng bào các dân tộc Sơn La đang từng ngày khẳng định rằng: chỉ khi dám thay đổi, dám nghĩ, dám làm, nắm bắt khoa học kỹ thuật thì mới thoát nghèo, mới có thể vươn tới cuộc sống ấm no, sung túc. Và họ đang làm được điều đó, từng bước vững vàng nâng cao thu nhập, xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, xanh và bền vững ngay giữa lòng Tây Bắc. Góp phần thực hiện có hiệu quả chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.