Từ những "vị khách" hung dữ đến vật nuôi hiền lành

Nhiều năm nay, mô hình nuôi nhím của ông Lường Văn Thuận đã trở thành một điểm sáng trong phong trào chuyển đổi cơ cấu vật nuôi tại địa phương.

Gắn bó với nghề nông cả đời, nhưng phải đến khoảng 6-7 năm trở lại đây, ông Thuận mới thực sự tìm thấy "chân ái" của mình với nghề nuôi nhím. Nhớ lại thời điểm năm 2020, khi quyết định khởi nghiệp bài bản với loài vật này, trong tay ông chỉ có vỏn vẹn 4 con giống được gây dựng từ nguồn tự nhiên.

"Hồi mới đem về, chúng hung dữ lắm," ông Thuận vừa rải thức ăn vào chuồng vừa cười kể lại. Ký ức về những ngày đầu thuần hóa loài thú hoang dã này vẫn còn in đậm trong tâm trí ông. Ngày ấy, bản tính hoang dã còn mạnh, nhím xù lông, gầm ghè mỗi khi thấy bóng người.

“Có lần mang cái mẹt sảy thóc vào gần chuồng, chúng tung mình lao tới, bộ lông cứng như thép cắm phập vào làm thủng cả mẹt. Lúc đó ai cũng sợ,” ông Thuận nhớ lại.

Thế nhưng, bằng sự kiên trì và kinh nghiệm tích lũy qua từng ngày, ông Thuận đã dần cảm hóa được đàn nhím. Từ những con thú hoang dã, hung hăng, giờ đây đàn nhím của gia đình ông đã hoàn toàn được thuần hóa.

Chúng dạn dĩ, hiền lành đến mức chủ nuôi có thể thoải mái vào chuồng quét dọn, vệ sinh mà không lo bị tấn công. Từ 4 con ban đầu, đỉnh điểm năm ngoái đàn nhím của ông đã lên tới 50 con. Hiện tại, sau khi xuất bán bớt, trong chuồng vẫn duy trì hơn 30 con nhím bố mẹ và nhím thương phẩm chất lượng cao.

"Két sắt di động" của người vùng cao

Trong tư duy làm kinh tế của ông Thuận và nhiều hộ dân tại Nà Lĩnh, con nhím được ví von một cách đầy hình tượng là những chiếc "két sắt di động". Cách so sánh này không hề quá lời nếu nhìn vào bài toán kinh tế và đặc tính sinh học của loài vật này.

Thứ nhất là về chi phí vận hành. Nếu nuôi lợn, nuôi gà, người nông dân luôn nơm nớp lo sợ giá cám tăng hay dịch bệnh hoành hành, thì nuôi nhím lại an nhàn hơn hẳn. Thực đơn của chúng là những món "cây nhà lá vườn" đúng nghĩa: ngô, sắn, bí đỏ, các loại rau củ quả... Đây đều là những phụ phẩm nông nghiệp sẵn có, giá rẻ hoặc có thể tự trồng được tại địa phương.

Ông Thuận chia sẻ bí quyết: "Nhím không ăn cố định một món, mình cứ thay đổi thực đơn liên tục, mùa nào thức nấy, vừa rẻ lại vừa giúp nhím khỏe mạnh, lớn nhanh."

Thứ hai là khả năng sinh lời và tích lũy. Nhím có sức đề kháng được đánh giá là "vô địch" trong các loài vật nuôi. Hệ miễn dịch tự nhiên của chúng tốt đến mức gần như người nuôi không tốn một đồng chi phí thuốc men thú y nào.

Về khả năng tăng trọng, một con nhím đực trưởng thành có thể đạt 13-14kg, con mái thậm chí còn vươn tới mốc 15kg. Tốc độ sinh sản cũng rất ấn tượng: trung bình một năm đẻ 2 lứa, mỗi lứa 2 con. Như vậy, một nhím mẹ đều đặn "sản xuất" ra 4 nhím con mỗi năm. Sau khoảng 1 năm chăm sóc, nhím con sẽ đạt trọng lượng xuất chuồng.

"Nuôi con này giống như mình bỏ tiền lẻ vào ống heo mỗi ngày bằng mớ rau, củ sắn. Đến cuối năm, bán một lứa là thu về cục tiền chẵn. Nó là nguồn thu nhập chính, gánh vác kinh tế cho cả gia đình tôi," ông Thuận khẳng định.

Với giá bán nhím thương phẩm 200 nghìn đồng/kg; 1 cặp nhím giống hơn 1 tháng tuổi giá 2,5 triệu đồng; năm nay, gia đình ông Thuận thu nhập khoảng 100 triệu đồng.

Mở rộng liên kết, hướng đến thị trường bền vững

Một điểm sáng trong mô hình nuôi nhím tại Nà Lĩnh là sự liên kết cộng đồng và đầu ra ổn định. Không chỉ riêng gia đình ông Thuận, trong vùng hiện có khoảng 4-5 hộ cùng phát triển mô hình này, tạo thành một vùng nguyên liệu nhỏ nhưng chất lượng.

Thị trường tiêu thụ của nhím thương phẩm chủ yếu là các tỉnh phía Nam – nơi nhu cầu về đặc sản thịt nhím luôn ở mức cao. Nhờ quy mô chăn nuôi tập trung theo nhóm hộ, việc tiêu thụ trở nên thuận lợi hơn rất nhiều. Thương lái không mua lẻ tẻ mà thường đánh xe tải lên tận nơi, thu mua gom một lần khoảng 200 con từ các hộ.

Cách thức giao dịch cũng rất chuyên nghiệp, thương lái thường báo trước để các chủ vườn chuẩn bị, đảm bảo nhím đủ cân, đủ tuổi xuất chuồng. Điều này giúp người nông dân chủ động được kế hoạch chăn nuôi và dòng tiền, tránh tình trạng bị ép giá hay ế hàng như các loại nông sản khác.

Mô hình nuôi nhím của ông Lường Văn Thuận là minh chứng rõ nét cho sự chuyển dịch tư duy sản xuất của nông dân vùng cao: từ làm ăn manh mún sang chăn nuôi hàng hóa, tận dụng lợi thế địa phương để tạo ra giá trị gia tăng cao.