Những ngày cuối năm năm 2025, vườn cam của anh Vũ Văn Lâm ở bản Đông Hưng, xã Muổi Nọi, tỉnh Sơn La đang bước vào vụ thu hoạch chính. Giữa bạt ngàn màu xanh của núi rừng, khu vườn hơn 1 ha của anh Vũ Văn Lâm nổi bật lên với sắc vàng, sắc đỏ của những cây cam, bưởi trĩu quả.

Ít ai biết rằng, để có được "vị ngọt" tiền tỷ hôm nay, người nông dân sinh năm 1988 ấy đã phải đổ mồ hôi, nước mắt và cả sự kiên định phi thường với loài cây ăn quả vốn được mệnh danh là "khó tính".

Từ "canh bạc" với đất cằn đến tư duy làm nông khác biệt

Cách đây 6 năm, khi phong trào trồng cây ăn quả có múi bắt đầu nhen nhóm tại Sơn La, anh Lâm là một trong những người tiên phong tại bản Đông Hưng đưa giống cam về trồng. Thời điểm đó, khu vực này có khoảng 10 hộ gia đình cùng chung chí hướng, mang theo khát vọng đổi đời từ cây cam. Thế nhưng, nông nghiệp chưa bao giờ là một cuộc dạo chơi dễ dàng.

Cây cam, đặc biệt là cam đường canh, vốn được ví như "cô gái đỏng đảnh" của làng cây trái. Nó đòi hỏi kỹ thuật khắt khe, chế độ dinh dưỡng nghiêm ngặt và sự nhạy bén với thời tiết. Chỉ cần lơ là một chút về nguồn nước hay sai lệch trong khâu bón phân, công sức cả năm trời có thể "đổ sông đổ biển".

Thực tế nghiệt ngã đã chứng minh điều đó: trong số những người cùng khởi nghiệp năm ấy, đa phần đã phải ngậm ngùi chặt bỏ cây, quay lại với lối canh tác cũ hoặc bỏ hoang đất đai vì không chịu nổi áp lực chăm sóc và sự thất bại liên tiếp.

Nhưng anh Lâm thì khác. Với tư duy của một người nông dân thế hệ mới, anh hiểu rằng: Muốn thành công, không thể làm theo lối mòn, "nhìn trời nhìn đất" một cách thụ động.

Anh về vùng Mai Sơn – một trong thủ phủ cây ăn quả của tỉnh Sơn La để tham quan, học hỏi các mô hình điểm. Không vay vốn ngân hàng, không trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ bao cấp, anh tự lực cánh sinh, dùng vốn tích lũy của gia đình để đầu tư bài bản ngay từ đầu.

Hiện tại, trên diện tích hơn 1 ha, anh Lâm quy hoạch khoa học với cơ cấu cây trồng đa dạng để rải vụ: Cam đường canh, cam Vinh, cam V2 và bưởi da xanh. Chiến lược "đa canh trên một thửa đất" này giúp anh giảm thiểu rủi ro mùa vụ và tối ưu hóa dòng tiền quanh năm.

Nuôi cây như nuôi con mọn

Đứng giữa vườn cam đường canh đang độ chín rộ, anh Lâm chia sẻ bí quyết thành công gói gọn trong hai chữ: "Tận tâm". Anh ví von việc trồng cam như "nuôi con mọn", phải hiểu từng gốc cây, từng chiếc lá.

Khác biệt lớn nhất trong mô hình của anh Lâm là sự chuyển dịch mạnh mẽ sang hướng hữu cơ. Thay vì lạm dụng phân bón hóa học để kích thích năng suất tức thời – con dao hai lưỡi giết chết đất đai về lâu dài – anh chú trọng sử dụng phân chuồng ủ hoai mục. Nguồn dinh dưỡng hữu cơ này không chỉ giúp cây bền sức, tuổi thọ cao mà còn cải tạo độ phì nhiêu của đất, trả lại sự cân bằng cho hệ sinh thái vườn đồi.

Bên cạnh đó, vấn đề "sống còn" là nước tưới cũng được anh giải quyết triệt để bằng hệ thống giếng khoan và mạng lưới tưới tiêu hiện đại, đưa nước đến từng gốc cây giữ ẩm. Chính nhờ sự đầu tư căn cơ này, vườn cây của anh luôn xanh tốt.

Kết quả của quy trình canh tác khắt khe đó là những con số biết nói. Bưởi da xanh đã thu hoạch xong, cam đường canh đang xuất bán và cam V2 chờ qua Tết sẽ hái. Doanh thu từ khu vườn đạt hơn 1 tỷ đồng/năm. Sau khi trừ chi phí lãi từ 700 - 800 triệu đồng.

Về đầu ra, sản phẩm của anh đã khẳng định được thương hiệu và chất lượng. Thương lái vào tận vườn thu mua; các đại lý bán lẻ tại Sơn La cũng là khách hàng thân thiết.

Tập trung phát triển các sản phẩm chủ lực theo hướng hữu cơ, nông nghiệp xanh

Câu chuyện của anh Vũ Văn Lâm không chỉ là thành công của một cá nhân, mà nó đang trở thành hình mẫu cho định hướng phát triển kinh tế của xã Muổi Nọi.

Trao đổi với phóng viên, ông Huỳnh Minh Tuấn - Bí thư Đảng ủy xã Muổi Nọi khẳng định, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ xã lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã xác định một trong những khâu đột phá là tập trung phát triển các sản phẩm chủ lực theo hướng hữu cơ, nông nghiệp xanh và tuần hoàn. Mục tiêu là nâng cao giá trị cạnh tranh, không chạy theo số lượng mà tập trung vào chất lượng và giá trị gia tăng trên một đơn vị diện tích.

Ông Tuấn nhấn mạnh, xã chủ trương đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, gắn với chuỗi giá trị. Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ cao và quy trình VietGAP, theo hướng hữu cơ là yêu cầu tất yếu để nông sản Muổi Nọi vươn xa.

Trong nhiệm kỳ tới, xã sẽ tập trung vận dụng cơ chế chính sách hỗ trợ vốn, kỹ thuật, vật tư để người dân yên tâm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, góp phần nâng cao thu nhập, xây dựng nông thôn mới bền vững.

Mô hình trồng cây ăn quả của anh Lâm và các mô hình trồng cà phê trên địa bàn xã Muổi Nọi chính là sự cụ thể hóa sinh động nhất cho chủ trương này. Nó chứng minh rằng, khi người nông dân chủ động tiếp cận khoa học, dám thay đổi tư duy sản xuất từ "quảng canh" sang "thâm canh chất lượng cao", thì đất cằn sẽ nở hoa.

Xây dựng Nông thôn mới không chỉ là bê tông hóa đường làng ngõ xóm, mà cốt lõi là nâng cao thu nhập và đời sống cho người dân. Những nông dân "triệu phú", "tỷ phú" như anh Vũ Văn Lâm đang là những hạt nhân nòng cốt, tạo ra sức bật mới cho kinh tế địa phương.

Mô hình trồng cam của anh Lâm tại bản Đông Hưng là một minh chứng thuyết phục: Nông nghiệp hiện đại không có chỗ cho sự hời hợt. Chỉ có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kinh nghiệm, khoa học kỹ thuật và tư duy thị trường mới có thể tạo ra giá trị bền vững. Đó cũng chính là con đường mà xã Muổi Nọi đang kiên định bước đi, để biến những vùng đồi dốc thành những vùng quả ngọt, đưa đời sống nông thôn ngày càng khởi sắc.