Sức sống cội nguồn nơi vườn hoa bản Cải

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc giữ gìn "hồn cốt" của các dân tộc thiểu số đang trở thành bài toán cấp thiết. Tại xã Tường Hạ, tỉnh Sơn La lời giải cho bài toán ấy đã được cụ thể hóa bằng những hành động thực tiễn, mà tiêu biểu là chuỗi hoạt động sôi nổi vừa diễn ra vào trung tuần tháng 12/2025.

Ngày 14/12/2025, không khí tại vườn hoa bản Cải, xã Tường Hạ náo nhiệt khác thường. Hàng nghìn người dân từ các bản làng xa xôi và du khách thập phương đã đổ về đây để hòa mình vào Ngày hội văn hóa, thể thao và quảng bá du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Giữa tiết trời se lạnh của vùng cao, hơn 100 vận động viên đến từ các bản trên địa bàn xã đã biến không gian lễ hội thành một sân khấu thực cảnh sống động. Ở đó, những trò chơi dân gian không còn đơn thuần là hoạt động giải trí, mà là sự tái hiện sinh hoạt, lao động và tinh thần thượng võ của cha ông.

Nếu như phần thi kéo co với 8 đội tham gia là cuộc biểu dương lực lượng, thể hiện sức mạnh tập thể và tinh thần đoàn kết "chia ngọt sẻ bùi" của cộng đồng, thì phần thi nhảy bao bố lại mang đến những tràng cười sảng khoái bởi sự khéo léo và ngẫu hứng.

Khán giả không chỉ cổ vũ cho người thắng cuộc, mà cổ vũ cho cả tinh thần vượt khó, sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cặp vận động viên – một kỹ năng tối quan trọng trong lao động sản xuất vùng cao.

"Nhìn bà con thi đấu, tôi thấy được sức sống mãnh liệt của văn hóa làng bản. Nó không hề mai một mà trái lại, đang trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết khi được chính quyền quan tâm tổ chức bài bản" - ông Bùi Văn Quý, du khách từ tỉnh Phú Thọ chia sẻ.

Gánh nước về bản – tôn vinh vẻ đẹp lao động của người phụ nữ

Điểm nhấn đặc sắc nhất, mang đậm tính nhân văn của ngày hội năm nay chính là phần thi gánh nước về bản.

8 đội thi đến từ các bản: Cha, Thon, Nà Pục, Khảo, Tân Đà, Đồng La, Thín và Suối Tre đã mang đến một màn trình diễn mãn nhãn. Mỗi đội gồm 5 thành viên nữ, khoác lên mình những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất của dân tộc mình.

Hình ảnh những người phụ nữ Thái, Mường, Mông... uyển chuyển gánh nước trên quãng đường 10m, khéo léo vượt qua chướng ngại vật để đổ nước vào chum không chỉ là một cuộc đua về thời gian.

Đó là sự tôn vinh vẻ đẹp dẻo dai, sự tần tảo chịu thương, chịu khó của người phụ nữ miền núi. Trong văn hóa lúa nước và văn hóa nương rẫy, nước là khởi nguồn của sự sống. Gánh nước về nhà cũng là gánh sự no ấm, gánh niềm hy vọng về một mùa màng bội thu.

Việc UBND xã Tường Hạ đưa hoạt động này vào thi đấu chính là cách giáo dục thế hệ trẻ biết trân trọng nguồn nước, trân trọng công sức lao động của các bà, các mẹ.

Văn hóa - "chìa khóa" mở cửa du lịch và nông thôn mới

Trao đổi với PV Dân Việt, ông Cầm Văn Bằng - Phó Chủ tịch UBND xã Tường Hạ nhấn mạnh, sự kiện diễn ra trong 2 ngày (13 - 14/12) nhằm quảng bá nét đẹp văn hóa truyền thống của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số đến với du khách.

Ông Bằng cho biết: "Để thu hút du khách và người dân tham gia, trong khuôn khổ ngày hội, UBND xã đã tổ chức các trò chơi dân gian ném còn, kéo co, nhảy bao bố, gánh nước. Đây là cách chúng tôi biến di sản văn hóa thành tài sản du lịch".

Thực tế cho thấy, xây dựng nông thôn mới tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số không thể rập khuôn theo mô hình đô thị hóa. Nó phải được xây dựng dựa trên sự bảo tồn kiến trúc, phong tục và tập quán tốt đẹp.

Tại ngày hội, các gian hàng trưng bày sản phẩm của các dân tộc Thái, Mường, Mông, Dao không chỉ là nơi giao thương hàng hóa mà còn là không gian văn hóa thu nhỏ. Mỗi món ẩm thực, mỗi sản phẩm thổ cẩm đều chứa đựng câu chuyện lịch sử của vùng đất Tường Hạ.

Chính quyền xã Tường Hạ đã rất nhạy bén khi nhận thấy rằng: Du khách ngày nay không chỉ đi tìm cảnh đẹp, họ đi tìm những trải nghiệm văn hóa chân thực. Việc phục dựng các trò chơi dân gian và duy trì không gian văn hóa các dân tộc chính là tạo ra "sản phẩm du lịch" đặc thù, giúp người dân có thể nâng cao thu nhập, làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương mình.

Chất keo gắn kết tình đại đoàn kết dân tộc

Ngày hội tại Tường Hạ mang giá trị chính trị - xã hội sâu sắc. Thông qua các hoạt động giao lưu, khoảng cách địa lý giữa các bản được xóa bỏ, thắt chặt tình làng nghĩa xóm. Ranh giới giữa các dân tộc anh em Thái, Mường, Mông, Dao cũng nhòa đi, chỉ còn lại sự gắn kết của những người con cùng chung sống dưới mái nhà Tường Hạ.

Phong trào thể dục thể thao quần chúng được thúc đẩy cũng đồng nghĩa với việc sức khỏe cộng đồng được nâng cao, đời sống tinh thần thêm phong phú, đẩy lùi các tệ nạn xã hội.

Đây là những tiêu chí "mềm" nhưng vô cùng quan trọng trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng Nông thôn mới mà Tường Hạ đang nỗ lực đạt được và duy trì bền vững.

Có thể khẳng định, cách làm của Tường Hạ trong việc tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao và quảng bá du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2025 là một hướng đi đúng đắn. Bảo tồn văn hóa không phải là cất kỹ trong bảo tàng, mà là để nó "sống" trong cộng đồng, "thở" cùng nhịp đập phát triển kinh tế.

Khi tiếng hò reo của hội kéo co khép lại, khi những đôi quang gánh được xếp gọn, dư âm của ngày hội vẫn còn đó. Đó là niềm tự hào dân tộc, là động lực để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Tường Hạ tiếp tục chung sức, đồng lòng xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh, đậm đà bản sắc.