Tận mắt chứng kiến "Vương quốc" của loài bò sát máu lạnh

Bước chân vào nghề từ năm 2013, tính đến nay đã tròn một giáp, ông Nguyễn Văn Thắng, Tiểu khu 3, xã Thuận Châu không còn nhớ nổi bao nhiêu lần mình phải đối mặt với những giây phút "ngàn cân treo sợi tóc".

"Nghề này, nói thật là phải yêu, phải đam mê đến tận cùng mới trụ lại được", ông Thắng mở đầu câu chuyện, ánh mắt vẫn không rời khỏi lồng nuôi những con rắn hổ mang bành to lớn.

Theo ông, nuôi rắn độc không giống bất kỳ loại vật nuôi nào khác. Nó không cho phép người nuôi được sai lầm, dù chỉ là một tích tắc lơ là. Đây là nghề nguy hiểm, nơi ranh giới giữa an toàn và tai nạn đôi khi chỉ mỏng manh như một lớp lưới bảo vệ.

Dẫn chúng tôi tham quan khu vực nuôi rắn, không khí dường như đặc quánh lại. Với tổng đàn lên đến hơn 1.000 con, quy mô trang trại của ông Thắng được xem là một trong những mô hình điển hình của xã Thuận Châu.

Tại đây, quy trình nuôi được khép kín hoàn toàn. Cơ sở có đầy đủ các lứa, từ rắn sinh sản, rắn thương phẩm to đến những lứa rắn con mới nở.

Ông Thắng chia sẻ về tập tính sinh học của loài rắn hổ mang: "Mùa đông là mùa nghỉ của chúng. Cả đàn sẽ rơi vào trạng thái ngủ đông, gần như không hoạt động. Phải đến tháng 3, khi tiết trời ấm lên, chúng mới bắt đầu vào mùa sinh trưởng và sau đó là chu kỳ đẻ trứng".

Hiểu được tập tính này là chìa khóa của sự thành công. Người nuôi phải canh đúng thời điểm để vỗ béo, phối giống và thu hoạch trứng. Thị trường tiêu thụ chính của trang trại hiện nay là Trung Quốc.

Các thương lái thường đánh xe đến tận nơi thu mua, tạo đầu ra khá ổn định cho cơ sở. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào một thị trường cũng là "con dao hai lưỡi", đòi hỏi ông Thắng phải luôn linh hoạt trong khâu quản lý.

Kỳ tích thuần hóa "hàng rừng"

Nếu như nuôi rắn đòi hỏi sự gan dạ, thì nuôi chồn hương lại đòi hỏi sự kiên trì và tỉ mỉ đến khó tin. Ông Thắng hào hứng hơn khi nói về đàn chồn – niềm tự hào thứ hai của trang trại.

Khác với rắn, nguồn giống chồn ban đầu được gia đình nhập từ "hàng rừng" – tức là những con chồn hoang dã bị săn bắt. Việc đưa một loài vật quen sống tự do, hoang dã vào môi trường nuôi nhốt là cả một quá trình đấu tranh cam go.

"Thời gian đầu, chúng rất dữ, khó tiếp cận và dễ bị stress dẫn đến bỏ ăn hoặc bệnh tật", ông Thắng tiếp lời.

Nhưng với sự kiên trì thuần hóa, qua nhiều năm, trang trại giờ đây đã hoàn toàn chủ động được nguồn giống. Họ đã có thể tự cung, tự sản xuất được con giống sinh sản mà không cần phụ thuộc vào nguồn khai thác tự nhiên. Đây là bước tiến lớn, đánh dấu sự chuyển dịch từ khai thác tận diệt sang bảo tồn và phát triển bền vững.

Hiện tại, trung bình mỗi năm, cơ sở xuất chuồng khoảng 40 đến 50 con chồn hương thương phẩm. Mỗi con khi xuất bán đạt trọng lượng trung bình khoảng 5kg. Điều đáng mừng là thị trường của loại đặc sản này vô cùng rộng mở.

"Bán đến đâu là hết đến đó", ông Thắng cười, nụ cười hiếm hoi xóa đi vẻ căng thẳng thường trực của người làm nghề nguy hiểm. Sự khan hiếm của chồn hương trên thị trường khiến mô hình này trở thành "gà đẻ trứng vàng" cho gia đình.

Mô hình kinh tế cho thu nhập hàng trăm triệu đồng

Khi được hỏi về thu nhập, ông Thắng trầm ngâm. Là một người quản lý trực tiếp, ông hiểu rõ sự "phập phù" của nghề này. Nông nghiệp, đặc biệt là chăn nuôi động vật hoang dã, chưa bao giờ là một đường thẳng đi lên.

"Có những năm thuận lợi, giá cả lên cao, rắn và chồn không bị dịch bệnh, gia đình có thể thu lãi về 500 đến 700 triệu đồng", ông Thắng tiết lộ.

Đó là một con số mơ ước đối với nhiều hộ nông dân ở vùng cao. Tuy nhiên, cũng có những năm khó khăn, thị trường biên giới đóng cửa hoặc thời tiết khắc nghiệt, thu nhập chỉ đủ hòa vốn, coi như lấy công làm lãi.

Đây được coi là mô hình chăn nuôi điển hình của xã Thuận Châu, là minh chứng cho thấy người nông dân có thể làm giàu trên chính mảnh đất quê hương nếu biết kết hợp giữa kinh nghiệm và kỹ thuật.

Mô hình này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho gia đình ông Thắng mà còn mở ra hướng đi mới cho bà con vùng cao trong việc nâng cao thu nhập gắn với xây dựng nông thôn mới: Từ bỏ thói quen săn bắt tận diệt, chuyển sang chăn nuôi, thuần hóa, vừa bảo vệ đa dạng sinh học, vừa nâng cao giá trị kinh tế.

Hiện, mô hình nuôi rắn hổ và chồn hương của ông Thắng đã được cơ quan chức năng cấp giấy phép hoạt động chăn nuôi.

Rời trang trại nhà ông Thắng khi mặt trời đã đứng bóng, để lại sau lưng tiếng rít của bầy rắn hổ và ánh mắt tinh anh của những chú chồn hương, tôi thầm khâm phục bản lĩnh của những người nông dân như ông Thắng.

Họ giống như những người "thuần phục thú rừng" giữa đại ngàn. Từ những loài hoang dã đầy rủi ro, họ đã kiên trì biến chúng thành những sản phẩm có giá trị xuất khẩu cao. Câu chuyện của họ là bài học sống động về tư duy dám nghĩ dám làm, về sự chuyển mình của nông nghiệp vùng cao: Nơi mà hiểm nguy, nếu biết cách kiểm soát, sẽ trở thành cơ hội đổi đời.