Dải Tây Côn Lĩnh trải dài trên địa bàn các xã Cao Bồ, Thanh Thủy, Thượng Sơn, Tân Tiến, phường Hà Giang 1, Việt Lâm và Vị Xuyên thuộc tỉnh Tuyên Quang. Đây là nơi hội tụ linh khí của trời đất, nơi giao hòa giữa mây và núi...

Những cây chè Shan Tuyết ở đây có những đặc trưng riêng như lá chè to, dài, dày và phủ một lớp tơ trắng mịn như tuyết. Khi sao khô, chè có màu nâu hoặc đen được bao phủ bởi màu trắng tuyết.

Nước chè có màu vàng sánh giống màu hổ phách, có mùi thơm dịu nhẹ, có vị chát ngọt thanh được thương nhân và du khách đánh giá là “độc bản”.

Xã Cao Bồ hiện có diện tích và sản lượng chè Shan Tuyết lớn nhất tỉnh Tuyên Quang. Đây cũng là xã có hơn 200 cây chè cổ thụ được công nhận là “Cây Di sản Việt Nam” được cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương bảo tồn, gìn giữ.

Ông Nguyễn Văn Dương, Chủ tịch UBND xã Cao Bồ cho biết: Xã Cao Bồ có 11 thôn, bản, gần 800 hộ với trên 4.000 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Dao, với tỷ lệ chiếm 95% dân số.

Những năm qua, chè Shan Tuyết cổ thụ được xã Cao Bồ xác định là cây trồng chủ lực, giúp bà con các dân tộc nơi đây có sinh kế ổn định, bền vững.

Với giá trị kinh tế đem lại từ cây chè đã giúp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân và ý thức chăm sóc, bảo vệ, phát triển rừng. Chè Shan Tuyết ở đây đảm bảo tiêu chuẩn, chất lượng, xứng đáng là thương hiệu nông sản của địa phương.

Toàn xã có 1.000 ha chè Shan tuyết, trong đó có 875 ha diện tích cho thu hoạch, có 220 cây chè cổ thụ được công nhận là “Cây Di sản Việt Nam” đang được bảo tồn, gìn giữ.

Trong đó, nhiều nhất là ở các thôn Lùng Tao, Tham Vè, Tát Khao, Thác Hùng, Thác Tăng, Khuổi Luông.

Cây chè ở đây sinh trưởng và phát triển tốt, cho ra những sản phẩm chè chất lượng cao. Với sản lượng ước đạt 423,5 tấn, giá trị sản phẩm thu hoạch ước đạt 10.860 triệu đồng.

Hiện xã Cao Bồ có Công ty Cổ phần Trà hữu cơ Cao Bồ và 2 HTX bao tiêu sản phẩm chè búp tươi và tạo ra các dòng sản phẩm chè Shan Tuyết đạt tiêu chuẩn Oganic và OCOP 3 sao.

Nhờ hương vị chè đặc trưng, riêng có mà chè Shan Tuyết Cao Bồ đã và đang phát triển, khẳng định vị thế, chất lượng trên thị trường Quốc tế như Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp, Mỹ.

Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình khi tham gia các HTX sản xuất và chế biến chè trên địa bàn xã Cao Bồ ngoài việc trồng, chăm sóc, chế biến chè đúng tiêu chuẩn, chất lượng đã thu nhập ổn định từ 50 – 100 triệu đồng/năm.

Đặc biệt là góp phần đáng kể vào công tác bảo vệ rừng và phát triển du lịch, dịch vụ gắn với quảng bá các giá trị di sản của địa phương.

Đặc biệt, Công ty cổ phần Trà hữu cơ Cao Bồ Oganic và các HTX chè trên địa bàn xã Cao Bồ đã sản xuất và tạo ra nhiều loại sản phẩm trà khác nhau như: Trà Phổ nhĩ sống, Phổ nhĩ chín, trà Phổ Nhĩ viên, Phổ Nhĩ quýt, Bạch trà mẫu đơn, Hồng trà, Trà vàng, trà Xanh, Trà ống lam gác bếp…

Nhờ vậy, đã mở ra hướng đi mới trong việc cùng Nhân dân bảo tồn, giữ gìn phát triển nguồn gen quý hiếm chè Shan Tuyết trên dải Tây Côn Lĩnh, tạo ra sinh kế bền vững cho người dân địa phương.

Để nâng tầm thương hiệu, cấp ủy, chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp, hợp tác xã chế biến chè nhằm đa dạng hóa sản phẩm, đổi mới mẫu mã, bao bì, đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến thương mại đến những thị trường lớn.

Từ đó, khẳng định vị thế của sản phẩm chè Shan Tuyết Cao Bồ không chỉ trên thị trường trong nước và quốc tế, trở thành “cầu nối” đưa tinh hoa từ núi rừng Tuyên Quang đến với bạn bè quốc tế, đặc biệt là những người yêu trà trên toàn cầu.

Ông Nguyễn Văn Dương, Chủ tịch UBND xã Cao Bồ, tỉnh Tuyên Quang cho biết thêm: Thời gian tới, xã Cao Bồ đặt mục tiêu tiếp tục bảo tồn, gìn giữ và phát triển bền vững cây chè Shan Tuyết – sản phẩm đặc trưng gắn với văn hóa bản địa.

Đặc biệt là bảo tồn nguồn gen quý hiếm của chè cổ thụ Shan Tuyết, kết hợp với trồng mới, mở rộng diện tích, chú trọng chăm sóc theo hướng hữu cơ, an toàn.

Nâng cao chất lượng chế biến và xây dựng thương hiệu, đẩy mạnh áp dụng khoa học – kỹ thuật, tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất để đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.

Phát triển du lịch gắn với văn hóa trà, tiếp tục duy trì và nâng tầm "Ngày hội văn hóa, Hội thi chế biến chè truyền thống", tạo sản phẩm du lịch trải nghiệm đặc sắc.

Huy động nguồn lực và liên kết sản xuất, khuyến khích hợp tác xã, doanh nghiệp, hộ dân tham gia chuỗi giá trị từ trồng, chế biến đến tiêu thụ.

Nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững, đưa cây chè Shan Tuyết trở thành cây chủ lực trong phát triển kinh tế, đồng thời gìn giữ bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc nơi đây.