Cây lê cổ thụ ở xã vùng cao Bắc Hà

Đến với xã vùng cao Tả Văn Chư, huyện Bắc Hà dễ nhận thấy màu xanh của những cây lê VH6 đang dần phủ kín trên đất đồi. Cùng với đó là những cây lê xanh cổ thụ có tuổi đời khoảng gần 100 trăm năm tỏa bóng mát bao quanh mái nhà của đồng bào Mông nơi đây.

Dẫn chúng tôi xem cây lê xanh ngay trước cửa nhà, bà Tráng Thị Sua, thôn Lao Chải Phà Hai Tủng, xã Tả Van Chư, huyện Bắc Hà, kể: Tôi năm nay đã 60 tuổi rồi, trước nhà tôi có một cây lê xanh cổ thụ to và cao, tôi cũng không nhớ cây lê được trồng từ bao giờ nữa. Nhưng khi tôi về lấy chồng ở thôn này đã thấy cây lê xanh to như vậy rồi.

Cây lê này là do người thân trong gia đình tôi mang từ Trung Quốc về trồng để lại nhưng gia đình đó đã di cư sang huyện khác từ nhiều năm nay rồi nên gia đình tôi đã chăm sóc cho đến tận bây giờ đấy. Cây lê ở nhà tôi hàng năm luôn ra hoa đậu quả tốt.

"Trước đây, cây lê xanh được người dân chúng tôi trồng chỉ để hái quả ăn nhưng bây giờ thì khác, quả lê xanh đã được nhiều người biết đến và đến tận nhà để thu mua mỗi dịp vào vụ thu hoạch. Riêng vụ năm 2022, gia đình tôi thu về được 8 triệu đồng từ cây lê". Bà Tráng Thị Sua nói.

Cách nhà bà Sua khoảng vài trăm mét là gia đình anh Ma Seo Chùa, gia đình anh Chùa có 5 cây lê xanh hàng chục năm tuổi. Anh Chùa, tâm sự: Cây lê của gia đình tôi mang về trồng trước nhà đã được khoảng 40 năm rồi. Hiện gia đình tôi đang trồng thêm một số gốc lê xanh mới nữa. Cây lê xanh có tuổi thọ càng cao thì ra quả càng nhiều, to đẹp hơn so với những cây có tuổi đời ít hơn.

Theo người dân xã Tả Van Chư, cây lê xanh có đặc điểm riêng so với các loại lê khác là ra hoa muộn hơn khoảng 1 tháng. Bên cạnh đó, khi chín thịt quả lê giòn, thường có vị hơi chua, chát ngọt nhẹ nhàng nên nhiều người rất thích ăn. Trung bình mỗi một quả lê xanh có trọng lượng nặng từ 300 -1kg trở lên.

Vùng cao nguyên trắng Bắc Hà có khí hậu mát mẻ phù hợp để canh tác trồng các loại cây ăn quả ôn đới như: mận tam hoa, mận hậu, mận Tả Van…. và đặc biệt là cây lê xanh địa phương.

Ông Giàng Seo Sáng, Phó Chủ tịch UBND xã Tả Văn Chư, huyện Bắc Hà, cho biết: Hiện nay, trên địa bàn xã có khoảng 50 gốc lê xanh cổ thụ, những cây lê này có tuổi đời khoảng từ 40 - 100 năm được trồng phân bố rải rác ở các thôn. 

Tôi cũng sinh ra và lớn lên ở xã Tả Van Chư nên cũng không biết cây lê xanh đã có từ bao giờ. Chỉ biết rằng cây lê xanh được ông, bà trồng quanh nhà để lấy quả ăn, khi chúng tôi trưởng thành đã thấy cây lê xanh lớn như vậy rồi.

Để giữ gìn, bảo tồn cây lê xanh bản địa, bà con xã Tả Van Chư đã và đang tiếp tục cải tạo, nhân giống để mở rộng diện tích. Đồng thời, xã Tả Van Chư cử cán bộ phụ trách nông nghiệp của xã mang những cành lê xanh xuống Trại nghiên cứu và sản xuất rau quả Bắc Hà tiến hành ghép, sau đó mang về cho người dân trồng.

Những cây lê cổ thụ ở vùng cao Bắc Hà không chỉ được bà con nơi đây gìn giữ và bảo vệ mà còn được người dân trồng phát triển kinh tế. Đây sẽ là tiền đề để người dân nhân rộng các mô hình cây ăn quả cho hiệu quả kinh tế cao, góp phần vào việc đa dạng hóa các loại cây nông nghiệp trên địa bàn.