Bìm bịp - loại rau mọc dại khắp nơi

Rau bìm bịp hay còn gọi là mảnh cộng, dương khỉ là một cây thuốc có nhiều ứng dụng trong y học cổ truyền. Loại rau này thường được dùng để điều trị các bệnh lý vàng da, viêm gan, đau nhức xương khớp, đòn ngã tổn thương,… Loại rau dại này có tên khoa học là Clinacanthus nutans, họ Ô rô – Acanthaceae.

Bìm bịp là cây thân nhỏ, lâu năm, mọc trườn, có thể cao từ 1 – 3m. Lá nguyên không xẻ thùy, cuống lá ngắn, phiến lá hình mác hay thuôn dài, bề mặt lá xanh thãm, không lông, gân nổi rõ, mép lá hơi nhún. Có lá bắc hẹp. Hoa rủ xuống ở ngọn, tràng hoa màu đỏ hay hồng, cao 3 – 5cm. Tràng hoa chia làm hai môi, có 3 răng ở môi dưới. Quả dạng nang, chứa 4 hạt, dài 1,5cm.

Loại rau này phân bố khắp nước ta, mọc rải rác trong rừng rụng lá, bờ bụi, bãi trống hoặc được trồng trong hộ gia đình. Cây ra hoa vào mùa xuân tới mùa hạ.

Không chỉ là rau ăn, mảnh cộng gắn liền với nhiều câu chuyện dân gian. Tên gọi bắt nguồn từ món bánh truyền thống, bánh mảnh cộng với lớp vỏ xanh mướt nhờ nước giã lá trộn cùng bột nếp. Nhân bánh là đậu xanh, dừa nạo, vừa bùi vừa béo. Hương vị ngọt dịu của món bánh này từng gắn bó với tuổi thơ nhiều thế hệ miền Bắc.

Trong bữa cơm dân dã, rau mảnh cộng thường được nấu canh với thịt bằm, tôm, cua hoặc ăn kèm lẩu. Vị rau thoạt đầu hơi lạ miệng, nhưng lại khiến thực khách nhớ lâu nhờ vị ngọt thanh tự nhiên, "ngọt như nước cua đồng" mà không cần bột ngọt. Ngoài ra, rau còn được phơi khô để pha trà, sắc thuốc.

Các bộ phận của cây đều là những vị thuốc quý

Từ xưa đến nay, rau bìm bịp không còn xa lạ trong dân gian. Loài cây này được ứng dụng rộng rãi trong các phương thức chữa trị, trong những bài thuốc của y học cổ truyền sử dụng cả thân, lá, rễ của cây để chữa bong gân, trật khớp, tổn thương ngoài da hay cầm máu.

Lý do rau bìm bịp được dùng nhiều trong y học bởi vì loại cây này có hàm lượng hoạt chất flavonoid lớn. Đây là một hoạt chất rất hiệu quả và hữu hiệu trong việc kháng viêm, đặc biệt là khả năng làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể. Ngoài flavonoid, trong cây dương khỉ còn có nhiều hoạt chất khác mà không thể không nhắc đến như: Các loại vitamin, các loại khoáng chất, chất xơ, tanin,... rất tốt cho sức khỏe và cơ thể con người.

Bên cạnh đó, loài cây này còn giúp gìn giữ vẻ đẹp con người thông qua công dụng hỗ trợ làm giảm sẹo, giúp nhanh lành vết thương và đặc biệt là khả năng hỗ trợ trong điều trị các bệnh lý về da. Ngày nay, các nhà khoa học cũng đã có nhiều nghiên cứu về loại cây này. Cây có nhiều tiềm năng trong ứng dụng điều trị ung thư; tăng cường hệ miễn dịch, điều trị bệnh lý viêm.

Ngày nay, dù không còn phổ biến như trước, nhưng với hương vị độc đáo và giá trị y học, rau mảnh cộng đang dần trở lại bàn ăn của nhiều gia đình thành thị. 

Trên thị trường, rau tươi được bán vài chục nghìn đồng/kg, trong khi rau phơi khô có thể chạm mốc 100.000 - 200.000đồng/kg, một con số không hề nhỏ với loài cây từng bị coi là "rau dại ven đường".

Lưu ý khi sử dụng rau bìm bịp:

Khi dùng bìm bịp làm thuốc, cần tham khảo ý kiến chuyên gia, không dùng cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú, người huyết áp thấp và kiêng các chất kích thích như rượu, bia. Không nên để thuốc đã sắc qua đêm, sử dụng đúng liều lượng và kết hợp chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp.