Phiêng Cằm từng được biết đến là một trong những vùng đất nghèo khó ở Sơn La với người dân chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Những con đường dốc đá gập ghềnh, những nương ngô, đồi sắn cằn cỗi đã gắn bó với người dân cùng cuộc sống vất vả và đói nghèo. Thế nhưng giờ đây, Phiêng Cằm đang bừng lên sức sống mới. Những đồi chè xanh mướt, trải dài tít tắp, mang đến hy vọng và đổi thay cho cuộc sống của người dân nơi đây.

Đưa cây thoát nghèo về vùng đất khó Phiêng Cằm

Đưa chúng tôi đi thăm những đồi chè xanh mướt, chạy dài ngút tầm mắt, ông Phùng Như Đoán, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc công ty cổ phần Chè Sơn La, cho hay, vùng đất Phiêng Cằm có tiểu khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt. Nằm ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, đất đai nơi đây có độ pH từ 4.5-6, rất thích hợp cho cây chè phát triển, cho ra những búp chè có chất lượng vượt trội. Tuy nhiên, thuận lợi về tự nhiên lại đi kèm với muôn vàn khó khăn về con người.

"Lúc chúng tôi đưa cây chè vào đây năm 2002, gần như toàn bộ vùng này là đất hoang. Bà con dân tộc thiểu số có tập quán săn bắn, hái lượm. Nếp nghĩ "được thì được, không thì thôi" ăn sâu vào tiềm thức. Việc hướng dẫn kỹ thuật canh tác và thay đổi quan điểm phát triển kinh tế là một thử thách vô cùng lớn", ông Đoán nhớ lại.

Những ngày đầu, việc vận chuyển cây chè giống lên đồi đã là một "cuộc chiến". Ông Đoán kể lại, phải dùng những chiếc xe ba cầu, chở từng cây chè, đi đến đâu cũng phải có tời, móc vào gốc cây để kéo xe vượt qua những con dốc lầy lội. Gian nan về đường sá đã đành, cái khó lớn nhất chính là làm sao để bà con tin và làm theo.

"Tôi phải ví von với người dân như thế này, chúng tôi là doanh nghiệp Nhà nước vào đây, mối quan hệ giữa chúng tôi và người dân giống như một cuộc hôn nhân, tình cảm như vợ chồng. Nếu không đồng lòng, không tin tưởng thì sớm muộn cũng tan vỡ", ông Đoán nói.

Thế rồi, bằng sự kiên trì, tâm huyết, “miệng nói tay làm”, ông Đoán đã tạo dựng được lòng tin với người dân. Tình cảm ấy đã bền chặt suốt hơn 20 năm, giúp người dân coi cây chè như một phần của cuộc sống, chăm sóc chu đáo như chính nương ngô, ruộng lúa của mình. Từ những ngày đầu khó khăn, vất vả, đến nay, công ty đã có 25ha chè xanh tốt quanh năm.

Cây chè giúp đồng bào dân tộc thiểu số đẩy lùi cái nghèo

Cây chè được ví như "vàng xanh" trên đất Phiêng Cằm. So với các cây trồng bản địa như ngô, sắn, cây chè mang lại thu nhập cao hơn hẳn.

Theo ông Đoán, một ha chè có thể thu về khoảng 70 triệu đồng/năm nếu được đầu tư bài bản. Riêng ở hai bản Nong Tàu Mông và Nong Tàu Thái, bà con dân tộc giờ đây không còn lo thiếu gạo từ tháng 3 đến tháng 11.

"Cứ một tháng lại hái chè một lần, chúng tôi trả người dân 5.500 đồng/kg tiền thuê hái, chưa kể công làm cỏ, bón phân. Mỗi tháng, công ty chúng tôi thanh toán khoảng 500 triệu đồng cho bà con. Mặc dù không mang lại hiệu quả kinh tế cao như cây cà phê, cây chè đã và đang trở thành "cần câu cơm" bền vững, giúp đồng bào dân tộc vùng cao thoát nghèo", ông Đoán chia sẻ.

Gia đình anh Lò Văn Loan ở bản Nong Tàu Thái nhận trồng và chăm sóc hơn 3.000m2 chè cho công ty cổ phần Chè Sơn La. Mỗi năm, chỉ riêng tiền thu hái chè đã mang về cho gia đình anh 30 - 40 triệu đồng.

Anh Loan chia sẻ: "Hộ nào nhận trồng và chăm sóc diện tích nhiều thì thu nhập càng nhiều. So với cây ngô, cây sắn trước đây thì hiệu quả kinh tế cây chè mang lại cao hơn nhiều".

Xây dựng thương hiệu OCOP, đưa chè Phiêng Cằm vươn xa

Hiện nay, công ty cổ phần Chè Sơn La đang sở hữu 25ha chè, với giá bán từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn mỗi ký, mỗi năm công ty thu về khoảng 4-5 tỷ đồng. Các sản phẩm chè Phiêng Cằm được thị trường đánh giá cao và được tiêu thụ tại nhiều nơi ngoài tỉnh như Thái Nguyên, Phú Thọ hay TP. Hồ Chí Minh.

Với mong muốn nâng tầm thương hiệu, tạo ra sản phẩm chất lượng cao, ông Đoán cho biết công ty đang quyết tâm xây dựng chè Phiêng Cằm thành sản phẩm OCOP.

Ông Đoán khẳng định: "Chúng tôi làm chè không chỉ để bán mà còn để uống. Bản thân tôi uống trước, rồi mới đến người tiêu dùng. Toàn bộ quy trình từ chăm sóc đến chế biến đều được kiểm soát chặt chẽ, từ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến khâu thu hái, chế biến, đảm bảo chè an toàn, không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Chúng tôi quyết tâm làm một cách bài bản, không chạy theo số lượng.

Với mong muốn đó, toàn bộ quy trình trồng chè tại công ty đều theo hướng VietGAP. Công ty sử dụng các loại phân vi sinh tổng hợp, quản lý chặt chẽ khâu bảo vệ thực vật, có sổ theo dõi ngày phun thuốc, ngày thu hái để đảm bảo sản phẩm chè luôn an toàn và chất lượng".

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm cho biết: "Chính quyền xã sẽ định hướng xây dựng sản phẩm chè thành sản phẩm OCOP địa phương. Đây là bước đi chiến lược nhằm tạo ra một chuỗi liên kết bền vững giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Chúng tôi sẽ đóng vai trò tiên phong, tạo mọi điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp giữ vững vùng nguyên liệu, đồng thời có các chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ xây dựng thương hiệu chè OCOP Phiêng Cằm".

Ông Dũng cũng nhấn mạnh, việc xây dựng thương hiệu sản phẩm địa phương gắn với chuỗi giá trị sẽ góp phần nâng cao đời sống của người dân, xóa đói giảm nghèo, đồng thời đưa thương hiệu chè Phiêng Cằm vươn xa.