Những năm qua, khai thác thế mạnh từ sản phẩm OCOP để giúp người dân có tăng thu nhập, xây dựng nông thôn mới là chủ trương xuyên suốt mà chính quyền nơi đây đang thực hiện.

Cách đây hai thập niên mỗi khi nhắc đến các xã vùng cao của huyện Bắc Yên là nhắc tới sự khó khăn và xa ngái. Đời sống của bà con người Mông, người Dao còn nghèo khó. Đặc biệt là việc sản xuất khi đó còn mang nặng tính tự cung tự cấp. Những năm gần đây cùng với sự đầu tư cơ sở hạ tầng, các địa phương nơi đây đã biết khai thác thế mạnh của mình để sản xuất hàng hóa. Đăc biệt là xã Tà Xùa đã tận dụng khai thác tốt tiềm năng của địa phương. Đến nay xã có 4 sản phẩm OCOP được công nhận là Trà xanh thiện, Trà bạch mây (Công ty TNHH trà và đặc sản Tây Bắc), Khoai sọ núi và Trà Shan tuyết cổ thụ truyền thống (HTX Nông nghiệp và bảo tồn văn hóa dân tộc – Pka).

Xứ sở của trà sạch

Tà Xùa từng là xã vùng sâu vùng xa của huyện Bắc Yên với muôn vàn khó khăn. Những năm vừa qua, Tà Xùa đã vươn mình trở thành điểm phát triển kinh tế nhanh và mạnh nhất của huyện. Nơi đây có những cánh rừng già xanh ngút ngàn và rừng trà cổ thụ. Từ xưa bà con đã biết khai thác trà shan tuyết để bán. Tuy nhiên, khi đó việc khai thác còn lẻ tẻ và nhỏ lẻ. Nhờ gìn giữ được những cây trà cổ thụ mà giờ đây, mặt hàng Trà Shan tuyết trở thành sản phẩm được người tiêu dùng săn lùng. Nói như ông Mùa A Hồ, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa: "Cây trà shan tuyết đã trở thành đại sứ quảng bá cho xã Tà Xùa thành nổi tiếng trong và ngoài nước".

Người dân ở Tà Xùa cho hay, cây trà shan tuyết cổ thụ có tuổi đời cả mấy trăm năm đã trở thành "con gà" đẻ trứng vàng cho người dân nơi đây. Những thân trà mốc thếch, gốc to bằng người ôm, cành lá sum suê, tỏa rộng như cái ô khổng lồ giữa trời đã được người dân khai thác, biến lá trà thành sản phẩm có giá trị. Cách đây khoảng mươi năm, nhiều doanh nghiệp đã biết kết hợp lợi thể này để cùng người dân khai thác những vườn trà cổ thụ. Từ sản phẩm trà sạch, nay xã Tà Xùa đã có 3 sản phẩm trà được công nhận là sản phẩm OCOP.

Theo thống kê của UBDN xã Tà Xùa, xã có hơn 200 ha trà, trong đó có khoảng 1.600 cây trà shan tuyết cổ thụ. Công ty TNHH Trà và đặc sản Tây Bắc là đơn vị đã thu mua để sản xuất thành các sản phẩm trà cổ thụ. Đơn vị này đã sản xuất ra nhiều sản phẩm như: Trà viên, trà trúc, trà mây và trà túi lọc... các sản phẩm này đã đáp ứng nhu cầu, sở thích của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau. Công ty cũng đã đầu tư công nghệ chế biến chè Tà Xùa theo công nghệ lên men hiện đại. Trung bình mỗi năm công ty thu mua 60 tấn chè búp tươi, chế biến thành hơn 10 tấn trà khô các loại từ trà xanh đến bạch trà, trà bánh. Đến nay, 3 sản phẩm của Công ty được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh gồm: Trà xanh mây, Trà xanh thiện và Bạch trà mây. Đây là một trong những loại chè ngon nhất Việt Nam, khi chế biến thành trà khô thì giá bán trung bình ngoài thị trường dao động từ 1,8 triệu đồng – 6 triệu đồng/kg.

Phát triển sản phẩm OCOP gắn liền với du lịch trải nghiệm

Cây trà shan tuyết đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân xã Tà Xùa. Du khách đến Tà Xùa không chỉ được ngắm cảnh núi non hùng vĩ mà còn được thưởng thức thứ trà hảo hạng mà trời đã ban tặng cho đất này. Theo ông Mùa A Hồ, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, tại xã có khu thưởng trà nằm trên dãy núi cao. Ngồi thưởng trà, du khách có thể quan sát toàn bộ núi non hùng vĩ của xã Tà Xùa. Giờ đây các đoàn khách đến du lịch Tà Xùa ngày một đông. Đây là cơ hội để địa phương mở cửa đón khách và làm du lịch. Những năm vừa qua, nhiều homestay đã được mở ra để đòn du khách. Người dân không chỉ bán được sản phẩm OCOP mà còn thu được nhiều lợi ích từ việc làm du lịch.

Gia đình ông Mùa A Khư ở bản Móng Vàng là hộ làm chè có thâm niên ở xã Tà Xùa. Ngoài số lượng cây trà cổ thụ mà gia đình gìn giữ được, gia đình ông Khư còn trồng được hơn 500 cây trà có tuổi đời trên 50 năm. Mỗi năm gia đình ông tự hái và sao chè bán cho khách du lịch. Hiện ông còn đang hoàn thiện nhà cửa để làm homestay đón khách. Ông Khư chia sẻ: "Mỗi năm cây trà shan tuyết mang lại thu nhập cho gia đình trên 100 triệu đồng".

Cũng giống như gia đình ông Khư, cả trăm hộ dân khác ở bản Móng Vàng, bản Bẹ và bản Chung Chinh cũng đang được hưởng lợi ích từ cây trà. Đặc biệt là từ khi các sản phẩm OCOP của xã được công nhận đã mở ra nhiều cơ hội quảng bá sản phẩm trà trứ danh của Tà Xùa. Theo ông Nguyễn Đăng Thức, Trưởng phòng Dân tộc và Phát triển huyện Bắc Yên, mỗi sản phẩm OCOP được công nhận là thêm một thương hiệu của đất Bắc Yên được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến. Đây là cơ hội xóa đói, giảm nghèo và làm giàu cho nhiều gia đình bà con dân tộc ở địa phương.

Khi tham gia chương trình OCOP, các hộ nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp cũng được huyện Bắc Yên, Sơn La hỗ trợ chuyển giao khoa học công nghệ; hỗ trợ xây dựng mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với sơ chế, chế biến và quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn tiên tiến. Đến nay, nhiều nông dân, các đơn vị doanh nghiệp, hợp tác xã ngày càng chú trọng đến việc nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp, dần xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và đưa lên các sàn giao dịch thương mại điện tử.