Diện mạo vùng cao Sơn La ngày càng khởi sắc

Những ngày đầu Thu, khi màn sương mỏng còn quấn quýt bên những triền núi, chúng tôi có dịp ngược lên các bản vùng cao Sơn La.

Tiếng cười trong trẻo của lũ trẻ nô đùa trên sân trường mới xây, con đường bê tông uốn lượn men theo những sườn đồi, từng đoàn xe tải nối đuôi nhau về tận bản thu mua nông sản cho bà con... tất cả vẽ nên một bức tranh sinh động, minh chứng rõ nét cho hiệu quả sau 5 năm triển khai chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình 1719).

Cách đây chục năm, nhiều bản vùng sâu, vùng xa của Sơn La vẫn "chìm" trong khó khăn. Đường đất lầy lội, mùa mưa người dân đi lại chật vật; nước sinh hoạt khan hiếm; sản xuất nông nghiệp còn manh mún, phụ thuộc vào tự nhiên. Nhưng nay, diện mạo nông thôn vùng cao Sơn La đã thay da đổi thịt.

Những con đường bê tông nối dài, những cây cầu mới vắt qua suối giúp việc đi lại, vận chuyển hàng hóa dễ dàng hơn bao giờ hết. Trên nương, cây ngô, cây sắn đã nhường chỗ cho cây ăn quả và các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao. Bà con mạnh dạn áp dụng kỹ thuật mới, tham gia các hợp tác xã, sản xuất gắn với chuỗi giá trị.

Ông Vì Văn Xồm, bản Nà Đít, xã Yên Sơn, phấn khởi nói: “Trước kia, mỗi lần mưa xuống, đường đất lầy lội, bà con phải gùi nông sản hàng cây số mới ra đến chợ. Giờ có đường bê tông, xe tải vào tận bản thu mua, chúng tôi yên tâm mở rộng sản xuất, thu nhập tăng lên rõ rệt”.

Tính đến tháng 8/2025, toàn tỉnh Sơn La đã giải ngân trên 75% kế hoạch vốn chương trình 1719, cao hơn mức trung bình cả nước. Gần 5.650 tỷ đồng được phân bổ cho giai đoạn 2021-2025, tập trung vào những nhu cầu cấp thiết nhất như đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, ổn định dân cư, phát triển sản xuất, hạ tầng thiết yếu, giáo dục, y tế, văn hóa.

Phát huy thế mạnh của địa phương

Sau gần 5 năm triển khai chương trình 1719, tỉnh Sơn La đã giải quyết đất ở, đất sản xuất cho 640 hộ dân; Xây dựng 85 công trình cấp nước phục vụ hơn 8.200 hộ; Bố trí dân cư ổn định tại 17 điểm với gần 1.000 hộ; Nâng cấp, xây mới hơn 160 công trình giao thông, 190 nhà sinh hoạt cộng đồng và trên 140 công trình hạ tầng khác.

Kết quả, thu nhập bình quân của đồng bào dân tộc thiểu số đã đạt 39,2 triệu đồng/người/năm, gấp đôi năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 14,2%. Hạ tầng giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế được đầu tư đồng bộ.

Hiện 98% số xã và 78,3% số bản trong tỉnh có đường ô tô đến trung tâm; 100% trường học, trạm y tế được xây dựng kiên cố; 98% hộ dân có điện lưới và nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Những con số ấy chính là minh chứng rõ ràng nhất cho hiệu quả chương trình 1719, đồng thời là động lực để Sơn La tiếp tục vươn lên mạnh mẽ hơn.

Xa Ngọc Chiến, vùng đất nổi tiếng với suối khoáng nóng và bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc Thái, Mông, La Ha,... là điểm sáng trong bức tranh nhiều khởi sắc ở vùng cao Sơn La. Ông Lò Văn Thoa, Phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Chiến chia sẻ: 5 năm qua, xã được đầu tư gần 4 tỷ đồng để xây dựng công trình cấp nước, phục dựng lễ hội Mừng cơm mới, Pang A, kiên cố hóa 5 tuyến đường liên bản.

Nhờ đó, xã đạt chuẩn nông thôn mới, 100% bản có đường bê tông; trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được xây dựng khang trang. Thu nhập bình quân đạt 42 triệu đồng/người/năm, tăng 16 triệu đồng so với năm 2021; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 9,7%.

Không chỉ phát triển hạ tầng, Ngọc Chiến còn khéo léo khai thác thế mạnh danh lam thắng cảnh, di tích tâm linh, văn hóa dân tộc để phát triển du lịch cộng đồng. Các bản du lịch như bản Lướt, Khá, Nà Tâu trở thành điểm đến quen thuộc của du khách trong và ngoài nước.

Là cơ quan thường trực chương trình 1719, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La đã tham mưu UBND tỉnh phân bổ vốn, ban hành hướng dẫn, kiểm tra và phối hợp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các dự án.

Theo ông Nguyễn Viết Hưng, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La: Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719 là nguồn lực quan trọng để rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các vùng, dân tộc.

Giai đoạn 2026-2030, tỉnh sẽ rà soát lại các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tích hợp chính sách hỗ trợ đồng bộ, dễ thực hiện, tập trung giải quyết những vấn đề cấp thiết. Đồng thời, phân quyền mạnh hơn cho địa phương lựa chọn nội dung, ưu tiên tập trung nguồn lực, đảm bảo hiệu quả và bền vững.

Điểm đặc biệt của chương trình 1719 tại Sơn La là không chỉ đầu tư hạ tầng mà còn quan tâm bảo tồn văn hóa, thúc đẩy bình đẳng giới. Gần 200 thiết chế văn hóa, thể thao thôn bản được xây dựng; hàng trăm đội văn nghệ dân gian duy trì hoạt động; hơn 300 mô hình “Tổ truyền thông cộng đồng”, “Địa chỉ tin cậy cộng đồng” giúp phụ nữ, trẻ em được bảo vệ và nâng cao vị thế.

Những con đường mới, những mái trường khang trang, những lễ hội truyền thống được hồi sinh… tất cả là minh chứng cho sự đổi thay ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số Sơn La. Nhưng quan trọng hơn, chương trình 1719 đã khơi dậy ý chí, thay đổi tư duy sản xuất, giúp bà con chủ động vươn lên xoá đói giảm nghèo, không còn trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.