Sơn La nâng cao đời sống đồng bào dân tộc thiểu số

Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) giai đoạn 2021-2025 đã góp phần nâng cao chất lượng đời sống người dân trên địa bàn tỉnh Sơn La. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn gặp nhiều khó khăn, bất cập, đòi hỏi sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn địa phương.

Giai đoạn 2021-2025, Sơn La có 126 xã khu vực III và 1.449 bản đặc biệt khó khăn thuộc diện thụ hưởng Chương trình MTQG 1719. Từ ngày 1/7/2025, sau khi tinh gọn tổ chức bộ máy, nhiều xã đặc biệt khó khăn đã sáp nhập với các xã không thuộc diện, đặt ra yêu cầu phân định lại vùng làm căn cứ để thực hiện chính sách giai đoạn 2026-2030.

Tại buổi làm việc với đoàn khảo sát của Bộ Dân tộc và Tôn giáo, tỉnh Sơn La đã kiến nghị Chính phủ sớm ban hành phương án, tiêu chí phân định vùng DTTS&MN mới. Theo tỉnh, cần có cơ chế linh hoạt hơn để tránh tình trạng thực tế đời sống còn nhiều khó khăn nhưng lại không được công nhận là vùng khó khăn, khiến nhiều chính sách không đến được với người dân.

Theo ông Nguyễn Viết Hưng, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Sơn La, đến hết tháng 8/2025, toàn tỉnh đã giải ngân trên 75% kế hoạch vốn, mức cao hơn bình quân cả nước. Tuy nhiên, nhiều nội dung thuộc nguồn vốn sự nghiệp, đặc biệt là vốn hỗ trợ sản xuất vẫn giải ngân chậm, thậm chí phải điều chuyển.

Một số chính sách như hỗ trợ đất ở, đào tạo nghề ngắn hạn chưa gắn với việc làm hay đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu lại thiếu nguồn vốn. Thực tế này cho thấy việc triển khai còn dàn trải, chưa sát nhu cầu của người dân.

Sơn La đề xuất giải pháp trong thực hiện chương trình MTQG 1719

Trên cơ sở rà soát các đơn vị hành chính, giai đoạn 2026-2030, tỉnh Sơn La đề xuất triển khai thực hiện chương trình 1719 tại toàn bộ 75 xã, phường, dự kiến nguồn vốn phân bổ với tổng số kinh phí trên 5.450 tỷ đồng.

Trong điều kiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, Trung ương nên giao tổng vốn theo cơ chế, mục đích sử dụng. Cấp tỉnh và cấp xã chịu trách nhiệm trong sử dụng vốn để phù hợp với thực tiễn tình hình và phát huy tiềm năng, thế mạnh, điều kiện riêng có của từng địa phương.

Tỉnh Sơn La cũng đề nghị Trung ương tích hợp các nội dung hỗ trợ đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt, quy hoạch dân cư, phát triển giáo dục, bảo tồn văn hóa và hỗ trợ nhóm dân tộc thiểu số rất ít người trong cùng một dự án. Cách làm này giúp địa phương chủ động hơn trong việc lựa chọn công trình cấp thiết, tránh phải điều chỉnh vốn hằng năm và đẩy nhanh tiến độ thi công.

Theo thiết kế, chương trình MTQG 1719 có 10 dự án, 14 tiểu dự án, 36 nội dung và 137 nhiệm vụ. Tuy nhiên, nhiều tiểu dự án triển khai chậm hoặc chưa thực hiện được do vướng mắc văn bản hướng dẫn. Sơn La đề nghị rà soát, giữ lại những nội dung hiệu quả và loại bỏ các nhiệm vụ thiếu tính khả thi.

Chương trình 1719 là chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào DTTS&MN. Song để phát huy hiệu quả, giai đoạn tới cần thiết kế linh hoạt, sát thực tiễn, nhất là trong bối cảnh phân cấp, phân quyền mạnh mẽ theo mô hình chính quyền 2 cấp.