Đồng bộ các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Ngày 13/8, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và định hướng nội dung giai đoạn 2026-2030.

Dự hội nghị tại điểm cầu tỉnh Sơn La có các ông: Nguyễn Đình Việt, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh Sơn La; Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành của tỉnh Sơn La.

Hiện nay, đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên cả nước là 14,4 triệu người. Sau sắp xếp địa giới hành chính và tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, cả nước có khoảng 1.516 xã thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi tại 32 tỉnh, thành phố. Kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS còn khó khăn, cơ sở hạ tầng chưa phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao, tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, văn hoá hạn chế…

Tiếp nối các chính sách, chương trình của Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn I từ năm 2021-2025 (Chương trình 1719), tổng mức vốn thực hiện trên 137.000 tỷ đồng.

Sau gần 5 năm thực hiện, chương trình đã hỗ trợ đất ở và nhà ở cho 53.116 hộ; hỗ trợ đất sản xuất cho 13.387 hộ và nước sinh hoạt phân tán cho 479.358 hộ; đầu tư xây dựng 809 công trình nước sinh hoạt tập trung; quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư cho 25.056 hộ. Các địa phương đã triển khai hỗ trợ khoán bảo vệ trên 1,4 triệu ha rừng; triển khai 403 dự án hỗ trợ phương thức sản xuất theo chuỗi giá trị, với tổng giá trị 306 tỷ đồng; triển khai 383 dự án, mô hình chăn nuôi, trồng trọt với 36.654 hộ tham gia.

Chương trình triển khai hỗ trợ đầu tư 6.018 công trình giao thông nông thôn; 8.673km đường giao thông được nhựa hoá, bê tông hoá hoặc cứng hoá; xây dựng 442 công trình điện, 1.787 nhà sinh hoạt cộng đồng; cải tạo, sửa chữa 183 trạm y tế xã; hỗ trợ 1.901 mô hình đào tạo nghề với 115.575 người lao động tham gia; đầu tư xây dựng, bảo tồn 48 làng, bản và 69 điểm đến du lịch tiêu biểu truyền thống của các DTTS; có 4.409 nhà văn hóa tại các thôn, bản vùng đồng bào DTTS được đầu tư xây dựng; bảo tồn, phát huy 124 lễ hội truyền thống tiêu biểu của các DTTS.

Sơn La chuyển mình từ Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Tại tỉnh Sơn La, giai đoạn 2021-2025, được phân bổ hơn 5.650 tỷ đồng từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình 1719) để triển khai các dự án phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi. Tỉnh tập trung vào giải quyết việc thiếu đất, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; sắp xếp, ổn định dân cư; bảo vệ rừng đặc dụng; phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị; đầu tư điện, hạ tầng thiết yếu; nâng cao giáo dục, y tế; bảo tồn văn hóa; thúc đẩy bình đẳng giới và hỗ trợ nhóm DTTS rất ít người.

Là cơ quan thường trực Chương trình 1719, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La đã tham mưu UBND tỉnh phân bổ vốn, ban hành hướng dẫn, kiểm tra và phối hợp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các dự án. Đến tháng 8/2025, toàn tỉnh giải ngân đạt trên 75% kế hoạch, cao hơn mức trung bình cả nước. Sau gần 5 năm triển khai, toàn tỉnh đã giải quyết đất ở và đất sản xuất cho 640 hộ; xây 85 công trình cấp nước cho hơn 8.200 hộ; bố trí dân cư ổn định tại 17 điểm cho gần 1.000 hộ; nâng cấp, xây mới hơn 160 công trình giao thông, 190 nhà sinh hoạt cộng đồng và trên 140 công trình hạ tầng khác.

Chương trình không chỉ cải thiện đời sống mà còn thay đổi tư duy, nếp nghĩ và cách làm của nhân dân. Nhờ hỗ trợ sản xuất, mô hình sinh kế, nhiều hộ mạnh dạn đầu tư kinh tế hàng hóa, ứng dụng kỹ thuật, liên kết chuỗi giá trị. Đồng bào DTTS dần chủ động mưu sinh, thoát nghèo bền vững, không còn trông chờ trợ cấp. Từ năm 2021 đến nay, tỉnh Sơn La đã kết nối việc làm, chuyển đổi nghề cho hơn 70.600 lao động và đào tạo nghề cho trên 7.800 người nghèo, cận nghèo.

Các giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn, nhiều lễ hội dân tộc được khôi phục; gần 200 thiết chế văn hóa, thể thao thôn bản được xây dựng; hàng trăm đội văn nghệ dân gian được duy trì. Chương trình góp phần thúc đẩy bình đẳng giới, bảo vệ phụ nữ và trẻ em qua truyền thông, tập huấn, xây dựng hơn 300 mô hình “Tổ truyền thông cộng đồng” và “Địa chỉ tin cậy cộng đồng”, giúp đồng bào DTTS tiếp cận pháp luật, bảo vệ quyền lợi và nâng cao vai trò trong cộng đồng.

Nhờ triển khai hiệu quả Chương trình 1719, thu nhập bình quân của đồng bào DTTS đạt 39,2 triệu đồng/người/năm, gấp đôi năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 14,2%. Hạ tầng giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế được đầu tư, giúp phát triển kinh tế và nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ thiết yếu. Hiện 98% xã, 78,3% bản có đường ô tô đến trung tâm; 100% trường học, trạm y tế kiên cố; 98% hộ DTTS có điện lưới và nước sinh hoạt hợp vệ sinh.

Chương trình 1719 không chỉ đầu tư hạ tầng mà còn thay đổi tư duy, nâng cao nhận thức nhân dân về phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới, củng cố niềm tin đồng bào DTTS vào Đảng và Nhà nước. Đây là nền tảng để tỉnh Sơn La bước vào giai đoạn mới với tâm thế chủ động, sẵn sàng về đích.