Sơn La quản lý sử dụng quỹ bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả

Quỹ Bảo vệ phát triển rừng tỉnh Sơn La có chức năng tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức, thực hiện dịch vụ môi trường rừng; quản lý, sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng và các nguồn tài chính hợp pháp khác phục vụ bảo vệ và phát triển rừng, phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh đảm bảo đúng quy định của pháp luật.

Phóng viên Nông Thộn Ngày Nay/Báo Dân Việt/Trang Trại Việt đã có cuộc trao đổi với ông Lê Mạnh Thắng – Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ phát triển rừng tỉnh Sơn La về những kết quả nổi bật cũng như định hướng phát triển trong thời gian tới.

Phóng viên: Thưa ông, xin đồng chí cho biết, trong những năm qua, phát huy vai trò, chức năng, nhiệm vụ, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Sơn La đã tham mưu giúp UBND tỉnh trong việc thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng như thế nào?

Ông Lê Mạnh Thắng: Là 1 trong 2 tỉnh thí điểm thực hiện chính sách trong cả nước Quỹ đã tích cực tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn đầy đủ, kịp thời tạo hành lang pháp lý để giúp cho tổ chức, vận hành Quỹ và triển khai chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng phù hợp với từng thời kỳ, đảm bảo thống nhất từ tỉnh đến cơ sở, là yếu tố quan trọng để thực hiện thành công chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng trên địa bàn tỉnh Sơn La.

Phối hợp với các Sở, ngành liên quan tham mưu cho UBND tỉnh đã ban hành trên 100 văn bản chỉ đạo điều hành thực hiện chính sách trên địa bàn tỉnh, Gồm: 81 Quyết định, trên 20 Kế hoạch, văn bản chỉ đạo; UBND huyện, thành phố (cũ) ban hành trên 60 Quyết định, trên 120 kế hoạch, văn bản chỉ đạo; cùng hàng trăm văn bản hướng dẫn chỉ đạoTrong những năm qua, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Sơn La luôn chủ động, tích cực tham mưu cho UBND tỉnh trong việc triển khai hiệu quả chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng.

Chúng tôi đã kịp thời đề xuất ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành và chính quyền địa phương để xác định diện tích, tổ chức thu - chi, quản lý tiền dịch vụ môi trường rừng đúng quy định, công khai và minh bạch.

Song song đó, Quỹ cũng chú trọng tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức của người dân, gắn trách nhiệm bảo vệ rừng với lợi ích kinh tế từ rừng. Nhờ vậy, Sơn La hiện là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về kết quả thực hiện chính sách dịch vụ môi trường rừng, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái.

Phóng viên: Thưa ông, trong những năm qua, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Sơn La đã đạt được những kết quả nổi bật nào trong việc triển khai các nhiệm vụ chính trị, đặc biệt là công tác chi trả dịch vụ môi trường rừng?

Ông Lê Mạnh Thắng: Những năm qua, Quỹ đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị được giao, trong đó nổi bật là đã huy động được nguồn lực xã hội lớn cho tỉnh Sơn La thông qua thu ủy thác chi trả dịch vụ môi trường rừng được trên 2.500 tỷ đồng, riêng giai đoạn 2021–2025 đạt trên 1.250 tỷ đồng, bình quân hơn 250 tỷ đồng mỗi năm để chi trả cho gần 40.000 các chủ rừng đang trực tiếp tham gia quản lý bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh Sơn La (trong đó giải ngân chi trả cho các chủ rừng không dùng tiền mặt thông tài khoản ngân hàng đạt trên 99,6% tổng số chủ rừng).

Mức chi trả cho công tác bảo vệ rừng tại một số lưu vực cao gấp 3 - 4 lần so với kinh phí khoán bảo vệ rừng từ ngân sách nhà nước và so với các chương trình dự án trước đây, từ đó tạo việc làm, tăng thu nhập cải thiện đời sống người làm nghề rừng; hỗ trợ cho các tổ đội bảo vệ rừng trong tuần tra canh gác bảo vệ rừng.

Tham mưu cho Lãnh đạo Quỹ phối hợp với các bộ ngành Trung ương kêu gọi các tổ chức quốc tế đầu tư, hỗ trợ tài chính, kỹ thuật cho công tác bảo vệ, phát triển rừng và thực hiện chính sách dịch vụ môi trường rừng được 1,55 Triệu USD; Kiểm tra giám sát đã chấn chỉnh kịp thời các chủ rừng trong quản lý và sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng.

Công tác tuyên truyền đã được quan tâm chỉ đạo tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, từ tạo chuyển biến tích cực trong công tác quản lý bảo vệ rừng, đặc biệt là việc tổ chức thực hiện xây dựng và nhân rộng mô hình xây dựng Quy chế quản lý và sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng tại thôn, bản theo Kế hoạch 273/KH-UBND của UBND tỉnh được 963/198 quy chế, đạt 486% kế hoạch tỉnh giao đã góp phần cao hiệu sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng cho quản lý bảo vệ rừng và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh.

Phóng viên: Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, chủ rừng về chính sách dịch vụ môi trường rừng được xem là điểm sáng của Quỹ. Xin đồng chí cho biết những đổi mới trong phương pháp, hình thức tuyên truyền đã giúp tạo chuyển biến tích cực ra sao trong cộng đồng?

Ông Lê Mạnh Thắng: Chúng tôi xác định tuyên truyền phải đi trước một bước, nên luôn đổi mới cách làm để chính sách đến gần hơn với người dân. Thay vì tuyên truyền một chiều, Quỹ chuyển sang hình thức tương tác, đối thoại trực tiếp, hướng dẫn cụ thể cho người dân hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm khi tham gia bảo vệ rừng. Về hình thức, chúng tôi kết hợp giữa truyền thống và hiện đại: từ tờ rơi, pano, áp phích đến các video, phóng sự, chuyên mục phát sóng trên Đài, báo và mạng xã hội. Đặc biệt, Quỹ còn phối hợp tuyên truyền song ngữ Việt – Mông, Việt – Thái, giúp đồng bào dân tộc dễ tiếp cận.

Từ đó, nhận thức về giá trị của rừng, giá trị môi trường rừng được nâng cao ở mọi cấp, ngành, cơ sở và người dân làm nghề rừng, đồng thời góp phần tích cực ghi dấu ấn về hình ảnh Quỹ và chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đến với người dân và các chủ rừng, góp phần nâng cao ý thức quản lý, bảo vệ và phát triển rừng và quản lý, sử dụng có hiệu quả tiền dịch vụ môi trường rừng.

Nhờ vậy, nhận thức và hành động của người dân đã thay đổi rõ rệt: từ chỗ thụ động nhận tiền, nay họ chủ động hơn trong tuần tra, bảo vệ và phát triển rừng, góp phần đưa chính sách dịch vụ môi trường rừng thực sự đi vào cuộc sống.

Phóng viên: Trong quá trình thực hiện, Quỹ gặp những khó khăn, vướng mắc gì trong việc thu, chi và quản lý nguồn tiền DVMTR, cũng như công tác kiểm tra, giám sát?

Ông Lê Mạnh Thắng: Dữ liệu về diện tích, trạng thái rừng, chủ rừng nhiều với trên 40.000 chủ rừng và ranh giới lô rừng chưa được cập nhật đồng bộ, mặt khác diện tích rừng Sơn La rộng, rừng phân tán, giao thông nhiều nơi còn khó khăn gây khó trong xác định diện tích cung ứng dịch vụ môi trường rừng.

Khó khăn trong công tác chi trả và quản lý tài chính do năng lực quản lý tài chính của Cộng đồng thôn bản còn hạn chế chủ yếu đầu tư xây dựng hạn tầng nông thôn, việc tái đầu tư cho bảo vệ rừng chưa cao.

Một bộ phận người dân, đặc biệt là vùng sâu vùng xa, còn chưa hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm khi tham gia chính sách DVMTR.

Phóng viên: Thời gian tới, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh sẽ tập trung vào những định hướng, nhiệm vụ trọng tâm nào gắn với phát triển kinh tế tuần hoàn, nhằm nâng cao giá trị kinh tế của rừng và sinh kế cho người dân?

Ông Lê Mạnh Thắng: Thời gian tới, Quỹ tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong thực hiện chính sách dịch vụ môi trường rừng, bảo đảm thu – chi đúng, đủ, kịp thời, minh bạch; đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu rừng phục vụ giám sát hiệu quả.

Chúng tôi cũng sẽ tập trung tăng cường tuyên truyền, tập huấn, nâng cao năng lực cho các chủ rừng, cộng đồng về các cơ chế chi trả mới, đồng thời mở rộng hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước để tranh thủ nguồn lực, kỹ thuật.

Tăng cường hợp tác và huy động nguồn lực xã hội cho công tác bảo vệ và phát triển rừng. Trọng tâm là Tăng cường rà soát mở rộng các loại hình dịch vụ môi trường rừng , đối tượng chi trả dịch vụ môi trường rừng như du lịch sinh thái, hấp thụ – lưu giữ các-bon, tín chỉ carbon rừng, nuôi trồng thủy hải sản.

Thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với rừng và cộng đồng: Thúc đẩy phát triển các mô hình sinh kế bền vững từ tiền dịch vụ môi trường rừng; Gắn kết du lịch sinh thái – cộng đồng – văn hóa bản địa với bảo vệ rừng và tạo sinh kế bền vững.

Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn thu dịch vụ môi trường rừng: Ưu tiên đào tạo, nâng cao năng lực quản lý tài chính và lập kế hoạch sinh kế cho cộng đồng được hưởng lợi. Vận động công đồng tăng tỷ lệ sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng đầu tư trở lại cho các hoạt động bảo vệ, khoanh nuôi, trồng rừng, cải tạo rừng nghèo kiệt.

Mục tiêu của chúng tôi là tiếp tục giữ vững vị thế Sơn La là điểm sáng trong thực hiện chính sách dịch vụ môi trường rừng góp phần nâng cao giá trị kinh tế của rừng và thu nhập bền vững cho người dân vùng rừng.