Hết Chá hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh sâu sắc

Trong khuôn khổ Hội thi trình diễn trích đoạn lễ hội, nghi thức sinh hoạt văn hóa truyền thống các dân tộc tỉnh Sơn La, trong chuỗi hoạt động chào mừng Kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh Sơn La (10/10/1895 - 10/10/2025) các nghệ nhân và diễn viên quần chúng phường Mộc Sơn (Sơn La) đã mang đến cho khán giả phần trình diễn đặc sắc trích đoạn Lễ hội Hết Chá, một trong những lễ hội tâm linh tiêu biểu, giàu bản sắc của đồng bào dân tộc Thái.

Theo các nghệ nhân cao tuổi, Lễ hội Hết Chá bắt nguồn từ một tích truyện cổ, kể rằng xưa kia người dân trong bản rất nghèo, không có tiền mua thuốc chữa bệnh nên thường tìm đến thầy mo để cầu xin thần linh giúp đỡ. Khi được chữa khỏi, họ mang ơn thầy mo và xin được làm con nuôi của ông.

Cứ đến dịp cuối năm, con cháu lại đến tạ ơn thầy mo, song vì bận chuẩn bị Tết, thầy mo ấn định tổ chức lễ tạ ơn vào tháng 3 hằng năm. Từ đó, lễ hội Hết Chá trở thành nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng truyền thống được gìn giữ và lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Lễ hội Hết Chá là dịp để đồng bào Thái bày tỏ lòng biết ơn đất trời, tổ tiên và những người có công chữa bệnh, dạy dỗ con cháu; đồng thời cầu cho cuộc sống yên vui, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi, mưa thuận gió hòa.

Phần lễ của Hết Chá mang đậm màu sắc tâm linh, thể hiện lòng thành kính của người dân với thầy mo, người được xem là cầu nối giữa con người và thần linh. Qua những tích trò, câu chuyện được kể lại, người xem hiểu hơn về truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, đồng thời tiếp nhận những bài học sâu sắc về cách sống nhân nghĩa, đoàn kết cộng đồng. Điểm nổi bật của các tích trò là sự dí dỏm, hài hước, phản ánh lối tư duy linh hoạt và tinh thần lạc quan của người dân vùng cao.

Nếu phần lễ trang nghiêm, linh thiêng thì phần hội lại sôi động, rộn ràng với những hoạt động tái hiện đời sống sinh hoạt thường ngày của đồng bào Thái như dựng bản, dựng mường, tập trâu cày ruộng, hái rau rừng, xúc cá, đi săn... Những tiết mục dân gian vui tươi, gần gũi ấy không chỉ khiến khán giả thích thú mà còn giúp thế hệ trẻ thêm tự hào, ý thức hơn trong việc bảo tồn văn hóa truyền thống.

Khép lại buổi trình diễn, trong tiếng trống, chiêng ngân vang và những vòng xòe uyển chuyển quanh cây nêu, không khí lễ hội Hết Chá như lan tỏa khắp không gian, gợi nhắc về bản sắc văn hóa giàu truyền thống của đồng bào Thái Sơn La, nơi con người luôn biết tri ân quá khứ và hướng tới một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.