Sơn La triển khai đồng bộ và minh bạch chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng

Nhờ triển khai đồng bộ và minh bạch chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR), Sơn La đang trở thành điểm sáng của cả nước trong gắn kết lợi ích kinh tế với trách nhiệm bảo vệ rừng.

Nguồn kinh phí hàng trăm tỷ đồng được chi trả hằng năm không chỉ giúp các cộng đồng nâng cao đời sống, đầu tư hạ tầng, phát triển sinh kế bền vững mà còn củng cố ý thức gìn giữ rừng từ mỗi người dân, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển kinh tế - xã hội vùng cao.

Ông Lê Mạnh Thắng, Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Sơn La, cho biết: Sơn La là 1 trong 2 tỉnh đầu tiên của cả nước thí điểm thực hiện chính sách DVMTR. Tỉnh đã ban hành hơn 100 văn bản chỉ đạo, hướng dẫn; các huyện, thành phố ban hành hơn 60 quyết định và trên 120 kế hoạch triển khai.

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Sơn La luôn chủ động tham mưu UBND tỉnh: Xác định diện tích rừng được chi trả Tổ chức thu, chi. Quản lý nguồn tiền đúng quy định. Tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức cộng đồng. Gắn trách nhiệm bảo vệ rừng với lợi ích kinh tế từ rừng. Riêng giai đoạn 2021–2025, số tiền thu được trên 1.250 tỷ đồng, bình quân hơn 250 tỷ đồng/năm, chi trả cho gần 40.000 chủ rừng trên địa bàn.

Nhờ đó, Sơn La hiện là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về kết quả thực hiện chính sách DVMTR, góp phần quan trọng vào bảo vệ môi trường sinh thái, giảm phát thải, phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ nguồn thu ổn định, minh bạch từ DVMTR, người dân nâng cao ý thức, chính quyền thuận lợi quản lý, cộng đồng có điều kiện xây dựng hạ tầng, phát triển sinh kế và giữ gìn những cánh rừng bền vững cho thế hệ sau.

Cả bản cùng vào cuộc bảo vệ rừng

Sau sắp xếp đơn vị hành chính, Chi nhánh khu vực 6 – Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Sơn La được phân công chi trả DVMTR tại các xã: Thuận Châu, Chiềng La, Nậm Lầu, Muổi Nọi, Mường Khiêng, Co Mạ, Bình Thuận, Mường É, Long Hẹ, Mường Bám, Quỳnh Nhai, Mường Sại, Mường Giôn, Mường Chiên.

Ông Đỗ Quốc Hưng, Trưởng Chi nhánh khu vực 6, cho biết: Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) đã và đang trở thành “đòn bẩy sinh kế” cho hàng nghìn hộ nông dân. Không chỉ đem lại nguồn thu ổn định, DVMTR còn tạo động lực để người dân chủ động gìn giữ “tài sản xanh” của quê hương.

Năm 2025 đơn vị đã phối hợp chi trả hơn 47,3 tỷ đồng cho 4.406 chủ rừng, trong đó trên 99,8% được chuyển qua tài khoản ngân hàng, thể hiện sự minh bạch, chính xác và kịp thời. Điều đáng chú ý là phần lớn diện tích rừng được quản lý bởi cộng đồng bản (hơn 61 nghìn ha), cho thấy vai trò nòng cốt của người dân trong công tác bảo vệ rừng.

Nguồn tiền DVMTR được bà con sử dụng hiệu quả: mua con giống, trồng cây dược liệu dưới tán rừng, mở rộng rừng phân tán, trồng rừng kinh tế… Tại nhiều xã, tiền chi trả đã giúp hình thành mô hình phát triển sinh kế mới, giảm phụ thuộc vào canh tác nương rẫy. Những diện tích rừng được giữ xanh, người dân lại có thêm thu nhập – một vòng tròn bền vững đang dần được hoàn thiện.

Cùng với chi trả, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh. Chi nhánh phối hợp tổ chức các hội nghị, đăng tin bài, làm phóng sự giúp bà con hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm khi tham gia quản lý rừng. Hệ thống cơ sở dữ liệu chủ rừng được cập nhật liên tục: bổ sung thông tin căn cước, hồ sơ thừa kế, ủy quyền… tạo nền tảng để chi trả chính xác, hạn chế tranh chấp.

Điểm nhấn khác là việc rà soát hơn 83.300 ha diện tích cung ứng DVMTR trong năm 2025, bảo đảm không bỏ sót chủ rừng và diện tích. Nhiều vụ việc liên quan đến ranh giới đất lâm nghiệp, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, kiến nghị của người dân cũng được Chi nhánh phối hợp giải quyết kịp thời, giữ vững niềm tin của cộng đồng.

Còn tại Bản Thàn, xã Yên Châu (Sơn La) đã trở thành một trong những điểm sáng của địa phương trong công tác chăm sóc, bảo vệ và phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR).

Với gần 112 ha rừng tự nhiên được giao chăm sóc, bảo vệ, cộng đồng nơi đây không chỉ gìn giữ được những cánh rừng xanh mà còn tạo dựng được nguồn lực quan trọng để nâng cao đời sống, xây dựng hạ tầng và phát triển sinh kế bền vững dưới tán rừng. Tất cả được vận hành hiệu quả nhờ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR).

Để thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng, Bản Thàn đã thành lập Tổ bảo vệ rừng với cơ cấu đặc biệt: mỗi hộ dân cử một thành viên tham gia, do Trưởng bản làm tổ trưởng. Cách làm này tạo sự đồng thuận, trách nhiệm và tính minh bạch ngay từ cộng đồng.

Hằng tháng, Tổ bảo vệ rừng tham mưu cho Ban quản lý bản tổ chức họp dân để tuyên truyền quy định về bảo vệ và PCCCR, phổ biến các chính sách của Nhà nước. Công tác tuần tra, kiểm tra rừng được duy trì đều đặn; đặc biệt khi xuất hiện thông tin xâm lấn, chặt phá rừng, bản lập tức huy động lực lượng kiểm tra, xử lý kịp thời.

Nhờ đó, trong nhiều năm qua, diện tích rừng của Bản Thàn luôn được giữ nguyên hiện trạng, không xảy ra cháy rừng, không có vi phạm lâm luật.

Ông Mè Văn Cường, người dân bản Thàn, chia sẻ: Hằng năm, bản được chi trả hàng trăm triệu đồng tiền dịch vụ môi trường rừng. Ngoài phần chi cho cộng đồng và các hộ tham gia bảo vệ rừng, bản thống nhất trích một phần để xây dựng hạ tầng. Chúng tôi đã sửa chữa, làm mới nhiều đoạn đường, giúp bà con đi lại thuận lợi. Nhân dân ai cũng phấn khởi, càng thêm ý thức giữ rừng.

Từ nguồn thu ổn định này, các hộ trong bản tích cực phát triển sinh kế dưới tán rừng, chuyển đổi cây trồng phù hợp, góp phần nâng cao thu nhập và sử dụng bền vững tài nguyên rừng.

Từ những con số biết nói và những cánh rừng được chăm sóc tốt hơn, có thể thấy chính sách DVMTR không chỉ đóng góp vào bảo vệ tài nguyên rừng mà còn đem lại nguồn lực thiết thực giúp nông dân vững vàng xây dựng sinh kế bền vững trên chính mảnh đất mình gắn bó.