Khi người dân hiểu biết pháp luật

Khi chiều muộn buông xuống, những tia nắng cuối ngày còn vương trên mái những ngôi nhà kiên cố khang trang nằm ven con đường nông thôn mới dẫn vào bản Panh (xã Chiềng An, tỉnh Sơn La), tôi theo chân ông Lò Văn Chơ, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản đến gặp những người dân đã và đang viết nên câu chuyện về sự đổi thay kỳ diệu của bản làng nhờ hiểu biết pháp luật.

Trên tổng diện tích tự nhiên 137,9 ha, phần lớn đất rừng phòng hộ chiếm hơn 70 ha, còn lại là đất trồng ngô, nuôi thủy sản và đất ở, bản Panh có 154 hộ dân, hơn 620 nhân khẩu thuộc ba dân tộc Thái, Kinh và Mường cùng sinh sống (trong đó dân tộc Thái chiếm 67,5%). Điều dễ nhận thấy, bản Panh là một cộng đồng đa văn hóa, đoàn kết  và đồng lòng phát triển.

Ở bản Panh, tiếng loa truyền thanh mỗi sáng không chỉ cập nhật tin tức thời sự, mà còn phổ biến các nội dung về Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Lâm nghiệp, Luật Bình đẳng giới, Luật Trẻ em... bằng cả tiếng phổ thông và tiếng Thái. Những buổi sinh hoạt cộng đồng giờ không chỉ là chén rượu, câu chuyện vui mà là diễn đàn pháp luật, nơi bà con cùng nhau học hỏi, cùng nhau thay đổi.

Ông Lò Văn Chơ, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Panh, chia sẻ: Muốn bản mình khá lên, trước hết người dân phải có hiểu biết về pháp luật. Hiểu để biết đất của mình là đất gì, xây nhà phải xin phép ai, vợ chồng sống sao cho hòa thuận, nuôi con thế nào cho đúng, trẻ em đi học hay đi đâu cũng an toàn... tất cả đều phải nhờ pháp luật chỉ đường.

Chính từ tư duy đó, bản Panh đã triển khai hiệu quả chương trình Mục tiêu quốc gia 1719 về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, lồng ghép tuyên truyền các luật như Luật Phòng chống bạo lực gia đình, Luật Giao thông đường bộ, Luật phòng chống ma tuý... với các hình thức phong phú, gần dân và dễ hiểu nhất.

Những buổi họp bản giờ đây không chỉ bàn chuyện mùa màng hay sinh hoạt tổ tự quản, mà còn là nơi người dân học luật bằng chính tiếng mẹ đẻ. Các buổi tuyên truyền bằng tiếng Thái, các tờ rơi nhiều hình ảnh minh họa, các bản tin phát qua loa truyền thanh... đã biến những điều luật khô khan trở nên gần gũi, dễ nhớ, dễ làm theo.

Bà Quàng Thị Xuân, bản Panh xúc động kể: Ngày trước tôi nghĩ đất đai cứ ở lâu thì là của mình, nhưng giờ được nghe tuyên truyền, tôi biết phải làm sổ đỏ, phải giữ giấy tờ đầy đủ. Cũng không còn nghĩ là gái 15 tuổi lấy chồng là chuyện thường, mà biết đó là tảo hôn, là trái luật.

Anh Lù Việt Tân, một người trẻ tuổi trong bản cho biết: Tôi được học Luật Đất đai, biết làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đúng, không tranh chấp. Biết xây nhà phải xin phép, không vi phạm quy hoạch.

Còn trong gia đình, tôi hiểu rằng yêu thương nhau là trách nhiệm, không được đánh mắng vợ con, không ép hôn con gái khi còn quá nhỏ. Hiểu luật là tự bảo vệ chính mình.

Hiểu biết pháp luật để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp

Khi người dân hiểu luật, họ biết bảo vệ quyền lợi của mình và tôn trọng quyền lợi của người khác. Đó là tiền đề để kinh tế bản Panh khởi sắc trong những năm gần đây.

Cũng theo ông Lò Văn Chơ, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Panh: Thu nhập bình quân đầu người năm 2024 ước đạt 4,6 triệu đồng/người/tháng, tăng so với năm trước. Tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống chỉ còn 0,64% – một con số đầy ấn tượng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. 100% hộ dân trong bản có điện lưới, nước sạch.

Sự thay đổi không chỉ đến từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước, mà bắt đầu từ sự thay đổi trong tư duy của từng người dân, khi họ hiểu luật, tin luật và hành động theo luật.

Sở hữu trên 70 ha rừng phòng hộ, bản Panh hiểu rõ trách nhiệm bảo vệ "lá phổi xanh" của mình. Dù đã có lúc sơ suất như vụ cháy rừng năm 2023 do đốt nương không làm đường băng cản lửa, nhưng cũng từ đó, người dân càng thấm thía tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật lâm nghiệp.

Bản đã nhanh chóng xây dựng phương án phòng cháy chữa cháy rừng, tuyên truyền qua từng hộ, từng nhóm liên gia. Nhờ đó, đến nay độ che phủ rừng đạt 54%, không chỉ bảo vệ môi trường mà còn giữ gìn bản sắc sinh thái và nguồn sinh kế cho mai sau.

Bản Panh hôm nay không còn là bản nghèo thiếu thông tin hay luật pháp xa vời. Người dân nơi đây đã nắm luật trong tay, ghi luật trong tim và hành xử theo luật trong từng việc làm hàng ngày.

Pháp luật không còn là những dòng chữ trong cuốn sách hay tài liệu phát tay, mà đã trở thành kim chỉ nam giúp từng gia đình yên ấm, từng hộ dân vươn lên làm ăn, từng đứa trẻ được học hành đến nơi đến chốn.

“Muốn quê hương giàu đẹp, thì phải bắt đầu từ hiểu biết, hiểu mình, hiểu người và hiểu luật, lời chia sẻ đầy tâm huyết của Trưởng bản Lò Văn Chơ, như một thông điệp đẹp đẽ từ mảnh đất bản Panh ngày càng phát triển.