Ngọc Chiến, điểm đến lý tưởng vùng Tây Bắc

Nằm ở độ cao hơn 1.800m so với mực nước biển, xã Ngọc Chiến (Sơn La) là nơi sinh sống của đồng bào Thái, Mông, La Ha. Với khí hậu mát mẻ quanh năm, những suối khoáng nóng tự nhiên, cảnh quan hùng vĩ và bản sắc văn hóa đặc sắc, Ngọc Chiến đang trở thành điểm đến du lịch trải nghiệm hấp dẫn bậc nhất vùng Tây Bắc.

Từ một vùng đất nghèo, nay Ngọc Chiến đã vươn mình mạnh mẽ, khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống cho đồng bào dân tộc trên địa bàn và thực hiện có hiệu quả chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Chúng tôi về bản Nậm Nậm Nghiệp, nơi được mệnh danh là “nóc nhà của Ngọc Chiến”, nằm ở độ cao trên 2.000m so với mực nước biển. Đây là vùng trồng sơn tra (táo mèo) lớn nhất cả nước. Ngày trước, Nậm Nghiệp gắn liền với hình ảnh nghèo khó, heo hút. Nhưng hôm nay, nơi đây đã đổi khác, trở thành điểm đến du lịch cộng đồng có tiếng, níu chân hàng nghìn du khách trong và ngoài nước.

khu nghỉ dưỡng của anh Thào A Vạng, dân tộc Mông ở bản Nậm Nghiệp, nằm dưới những tán cây Sơn Tra. Anh Vạnh với dáng người thấp đậm, nước da bánh mật, anh Vạng luôn tất bật: sáng kiểm tra vườn sâm, trưa quảng bá homestay trên mạng, chiều lại đón khách từ xa đến nghỉ dưỡng.

Đứng bên ngôi nhà gỗ pơ mu ẩn hiện trong sương, anh Vạng chia sẻ: Sau mấy năm kỳ công gây dựng, vợ chồng tôi mới tạo được khu nghỉ dưỡng này. Vẫn còn nợ nhiều lắm, nhưng không lo, vì khách đến ngày một đông. Có khách là có thu nhập, có nguồn vốn để trả nợ và đầu tư tiếp thôi.

Dẫn chúng tôi đi tham quan, anh Vạng tự hào giới thiệu bốn ngôi nhà gỗ nhỏ (bungalow) nép mình dưới tán sơn tra cổ thụ. Bên ngoài mộc mạc, hoang sơ, nhưng bên trong đầy đủ tiện nghi không thua kém khách sạn hạng sang. “Điều tôi quan trọng nhất là giữ được hồn cốt văn hóa người Mông. Du khách đến đây không chỉ để ngủ mà để trải nghiệm văn hóa sống”, anh nói.

Khu nghỉ dưỡng của anh Vạng mở cửa đón khách từ năm 2022. Chỉ sau hai năm, nơi đây đã trở thành điểm đến “hot” trên bản đồ du lịch Sơn La. Nhiều đoàn khách quốc tế kéo dài thời gian lưu trú gấp đôi so với dự kiến. Từ mô hình của anh, đến nay bản Nậm Nghiệp đã có 6 hộ dân cùng tham gia làm du lịch cộng đồng, tạo nên không gian du lịch văn hóa đồng bộ, hài hòa với thiên nhiên.

Ông Kháng A Sáy, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Nậm Nghiệp, cho biết: Những năm gần đây, bản đã khai thác hiệu quả lợi thế để phát triển du lịch. Lễ hội hoa sơn tra được tổ chức hằng năm, kết hợp các tour leo núi Tà Tao, Tà Dê, Tà Chì Nhù thu hút đông đảo du khách. Nhiều hộ dân mạnh dạn đầu tư homestay, dịch vụ nghỉ dưỡng, giúp đời sống ngày càng khấm khá.

Nâng cao thu nhập cho người dân từ du lịch

Không chỉ Nậm Nghiệp, xã Ngọc Chiến đã xác định du lịch là một trong ba khâu đột phá để phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân. Ông Lò Văn Thoa, phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Chiến, cho biết: Xã đã triển khai nhiều giải pháp sáng tạo, khai thác tiềm năng sẵn có và huy động sức mạnh cộng đồng. Những năm qua, Ngọc Chiến đã xã hội hóa hơn 6 tỷ đồng để đầu tư các điểm du lịch tâm linh, văn hóa như Nhà thờ Đon Hó, cây thần Sa Mu, Xủ Công, Cốc Nố Xí Tu… phần lớn do người dân hiến đất, góp công, góp của.”

Các bản còn chú trọng tạo dựng cảnh quan du lịch đặc trưng: trồng hoa ngũ sắc, cẩm tú cầu, hoa ban, mai anh đào, lê Talung dọc các tuyến đường; dựng cổng bản, đường hoa, tường đá nghệ thuật và không gian văn hóa truyền thống. Những điểm nhấn như khu chong chóng khổng lồ, 40 guồng nước dọc suối hay đường đôi rực rỡ ánh sáng đêm qua bản Mường Chiến đã trở thành biểu tượng mới của vùng cao Sơn La.

Du khách Phạm Công Hoan (Hà Nội) chia sẻ: Đây là lần thứ hai tôi đến Ngọc Chiến. Cảnh quan đẹp, khí hậu mát mẻ, con người thân thiện, nhiều lễ hội văn hóa đặc sắc. Những ngôi nhà sàn truyền thống lợp pơ mu và các trải nghiệm tắm suối khoáng nóng là điều khiến chúng tôi muốn quay lại.

Để phục vụ du khách, xã đã huy động hơn đồng xây dựng sân thể thao, văn hóa tại 15/15 bản; mở rộng, bê tông hóa 133 tuyến đường với tổng chiều dài 120 km; đầu tư hệ thống chiếu sáng và đường du lịch đêm. Các tuyến đường dẫn đến suối, thác Pú Dảnh và không gian văn hóa Mông ở bản Chom Khâu đang được hoàn thiện, mở thêm nhiều lựa chọn trải nghiệm.

Cùng với đó, Ngọc Chiến đặc biệt chú trọng bảo tồn văn hóa truyền thống: duy trì các đội văn nghệ bản, nghệ nhân đàn tính, người hát Thái, người thổi sáo và 1 nghệ nhân hát Then. Các lễ hội Mừng Cơm mới, Hoa Sơn Tra được phục dựng, thu hút hàng chục nghìn lượt khách mỗi năm.

Hiện toàn xã có 1 Hợp tác xã Du lịch cộng đồng Ngọc Chiến với 40 cơ sở lưu trú nhà sàn, 60 bungalow và 120 phòng khép kín, phục vụ gần 120.000 lượt khách/năm, doanh thu đạt 8–10 tỷ đồng, tạo việc làm cho hàng trăm lao động cò con em đồng bào các dân tộc ở địa phương.

Ông Lường Văn Xiên, Giám đốc HTX Du lịch cộng đồng Ngọc Chiến, cho biết: Từ khi thành lập năm 2020, HTX đã đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, chuẩn hóa sản phẩm du lịch, đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Đến nay, chúng tôi đã đón hơn 50.000 lượt khách, doanh thu hơn 12 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho 100 lao động.

Khai thác hiệu quả lợi thế thiên nhiên, bảo tồn văn hóa bản địa và đầu tư hạ tầng đồng bộ, Ngọc Chiến đang trở thành “viên ngọc sáng” của du lịch Sơn La. Mỗi bản làng là một câu chuyện riêng, nơi người dân vừa làm du lịch, vừa gìn giữ bản sắc; vừa phát triển kinh tế, vừa góp phần thực hiện hiệu quả chương trình xóa đói giảm nghèo bền vững.

Ngọc Chiến hôm nay không chỉ là điểm đến của du khách, mà còn là minh chứng “biến khó thành thế mạnh, biến tiềm năng thành hiện thực” nơi núi rừng và con người hòa quyện trong khát vọng vươn lên làm giàu chính đáng trên quê hương mình.