Nhắc đến Yên Châu là nhắc đến vùng đất của chuối ngọt, xoài thơm. Từ lâu, cây xoài đã gắn bó mật thiết với đời sống người dân Yên Châu, trở thành một trong những cây trồng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con nông dân nơi đây.
Xoài tròn được xem là "của hiếm" của huyện Yên Châu.
Trong nhiều giống xoài được trồng ở Yên Châu, có lẽ ngon nhất là xoài tròn, hay còn gọi là xoài bản địa. Không ai nhớ chính xác xoài tròn có mặt trên đất Yên Châu từ bao giờ, song nhìn vào vóc dáng của những cây xoài cổ thụ, to đến 2 người ôm mới xuể, người ta cũng có thể đoán ra độ tuổi của nó, chí ít cũng gần 100 năm. Người trồng xoài ở Yên Châu vui hơn khi xoài tròn được chứng nhận chỉ dẫn địa lý vào năm 2016.
Ăn xoài tròn ai cũng tấm tắc khen ngon, bởi nó không chỉ có vị ngọt sắc mà còn rất thơm. Chính cái thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng như "đổ lửa" vào mùa hè cộng với chất đất màu mỡ nơi đây đã mang lại cho xoài tròn hương vị đặc trưng đó.
Xoài sấy dẻo Yên Châu được làm từ những quả xoài tròn.
Trò chuyện với Trang Trại Việt điện tử, ông Quàng Văn Xuân – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Xuân Tiến, vui vẻ cho biết: Trước đây, vào mùa thu hoạch, xoài chín rộ, ăn không hết, các cụ mới nghĩ ra cách bảo quản, đó là gọt sạch vỏ, thái lát nhỏ rồi cho vào nồi nấu chín ra thứ nước đặc quánh, sau đó đổ ra nong nia rồi đem đi phơi nắng, tạo nên sản phẩm xoài sấy dẻo. Làm cách này, sản phẩm xoài sấy không chỉ để được lâu hơn mà còn ăn ngọt hơn. Mỗi khi trong nhà hết thức ăn, các cụ còn lấy xoài sấy ra ăn với cơm.
"Ngay sau khi HTX nông nghiệp Xuân Tiến được thành lập, ngoài việc trồng, tiêu thụ xoài tròn, chúng tôi cũng học theo cách của các cụ, đó là cho ra đời sản phẩm xoài sấy dẻo để bán ra thị trường, với cách làm tiên tiến hơn" – ông Xuân hồ hởi nói.
Xoài sấy dẻo có đặc điểm ngọt đậm, thơm và rất dẻo.
Được biết, HTX nông nghiệp Xuân Tiến thành lập từ tháng 2/2017, với 30 thành viên. HTX chuyên về trồng và tiêu thụ xoài tròn Yên Châu. Toàn HTX có 50ha xoài tròn, trong đó có 15ha xoài cổ thụ, được trồng từ mấy chục năm trước.
Theo ông Xuân, khi tỉnh, huyện triển khai chương trình OCOP – mỗi xã một sản phẩm, HTX đã mạnh dạn đăng ký tham gia với sản phẩm xoài sấy dẻo. Xoài tròn Yên Châu đã có thương hiệu từ nhiều năm nay, song sản phẩm xoài sấy dẻo thì chưa được nhiều người biết đến. Tham gia chương trình OCOP, HTX sẽ được hỗ trợ quảng bá, xúc tiến thương mại. Với sự giúp đỡ này, chắc chắn sản phẩm xoài sấy dẻo sẽ vươn xa ra nhiều tỉnh, thành trong nước cũng như nước ngoài.
Xoài sấy dẻo là một trong 20 sản phẩm OCOP của tỉnh Sơn La.
Sản phẩm xoài sấy dẻo Yên Châu của HTX nông nghiệp Xuân Tiến được sản xuất từ những quả xoài tròn, vốn được xem là "của hiếm" của Yên Châu.
Công đoạn sản xuất xoài sấy dẻo cũng khá đơn giản. Sau khi thu mua xoài tròn của các thành viên HTX và người trồng xoài trong huyện, HTX tiến hành lựa chọn những quả xoài nhỏ, xấu mã nhưng chất lượng thì không hề thua kém, để làm xoài sấy dẻo. Sau khi chọn lựa xong, những quả xoài tròn được gọt sạch vỏ, thái miếng, cho vào xay thành nước, rồi đổ ra khay đem đi sấy.
"Sản phẩm xoài sấy dẻo được làm hoàn toàn từ những quả xoài tròn, không có chất phụ gia hay chất bảo quản nên vẫn giữ được hương vị thơm ngon đặc trưng của xoài tròn. Xoài sấy dẻo không chỉ dẻo mà còn ngọt đậm hơn so với xoài tươi, HTX sản xuất tới đâu bán hết đến đó" – ông Xuân chia sẻ.
Xoài sấy dẻo Yên Châu do HTX nông nghiệp Xuân Tiến sản xuất, được người tiêu dùng ưa chuộng.
Cũng theo ông Xuân, từ khi thành lập đến nay, mỗi năm, HTX sản xuất được gần 1 tạ xoài sấy dẻo. Sản phẩm làm ra không đủ cung cấp ra thị trường. Hiện HTX chưa có máy sấy nên phải đi thuê sấy ở các cơ sở sấy chuối dẻo trên địa bàn huyện.
"Sau khi được lựa chọn là sản phẩm OCOP của tỉnh, chúng tôi sẽ đầu tư xây dựng nhà xưởng, máy móc, mở rộng quy mô sản xuất xoài sấy dẻo. Chả mấy chốc thương hiệu xoài sấy dẻo Yên Châu sẽ trở nên quen thuộc với người tiêu dùng. So với bán xoài tươi thì xoài tròn sau khi sấy sẽ cho giá trị kinh tế cao, thời gian bảo quản cũng lâu hơn" – ông Xuân cho hay.