Báu vật giữa đại ngàn

Rừng nghiến cổ thụ tại Tủa Chùa được phân bố chủ yếu tại các xã Tả Phìn, Tả Sìn Thàng, Sín Chải, Mường Đun, Xá Nhè… Đây là những khu rừng nằm trên những dãy núi cao, đi lại cực kỳ khó khăn, nơi cư trú của hàng ngàn cây nghiến có tuổi đời từ vài chục năm đến hơn 400 năm, đường kính gốc có cây lên đến hơn 2 mét. Gỗ nghiến quý hiếm, có giá trị kinh tế rất cao, nên từ lâu đã trở thành mục tiêu săn lùng của "lâm tặc".

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Minh Tuân, Phó Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, cho biết: “Giữ được rừng nghiến là giữ được nguồn tài nguyên vô giá, giữ được lá phổi của Tủa Chùa. Huyện đã chỉ đạo các xã vùng có rừng nghiến xây dựng phương án quản lý bảo vệ cụ thể. Chúng tôi tập trung vào việc phát huy vai trò của cộng đồng, giao trách nhiệm cho người dân, trưởng bản và tổ bảo vệ rừng. Đồng thời, chúng tôi cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giúp bà con hiểu rằng bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chính mình”. Ông Tuân nhấn mạnh rằng huyện đang kiến nghị cấp tỉnh hỗ trợ thêm kinh phí, thiết bị công nghệ cao như Flycam, camera bẫy ảnh để tăng khả năng giám sát rừng, đặc biệt ở các khu vực xa xôi, khó tiếp cận.

Theo thống kê, hiện Tủa Chùa còn khoảng trên 1.000ha rừng có cây nghiến, trong đó nhiều cây thuộc diện được bảo vệ nghiêm ngặt. Tuy nhiên, do địa hình phức tạp, lực lượng kiểm lâm mỏng, cộng thêm tình trạng đồng bào nghèo đói bị lôi kéo tiếp tay cho "lâm tặc", việc giữ rừng trở nên gian nan và đầy hiểm nguy.

Giữ rừng bằng lòng dân và quyết tâm của chính quyền

Trước tình trạng "lâm tặc" ngày càng manh động, chính quyền huyện Tủa Chùa đã triển khai hàng loạt giải pháp mạnh mẽ nhằm bảo vệ rừng. Trong đó, công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức cho người dân địa phương được coi là yếu tố then chốt. Các già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân tộc Mông, Dao, Thái... được huy động để làm cầu nối giữa chính quyền và dân bản trong việc bảo vệ rừng.

Trao đổi với phóng viên, ông Lù Văn Thành, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Tủa Chùa, chia sẻ: “Chúng tôi đang triển khai đồng bộ các biện pháp bảo vệ rừng, nhất là rừng nghiến cổ thụ. Ngoài việc tổ chức các đợt tuần tra, truy quét thường xuyên, chúng tôi tăng cường phối hợp liên ngành giữa kiểm lâm, công an và các cơ quan chức năng từ tuyến xã để ngăn chặn các đường dây khai thác, vận chuyển gỗ trái phép”.

Theo ông Thành, lực lượng kiểm lâm đang xây dựng bản đồ “điểm nóng”, những khu vực có nguy cơ cao xảy ra phá rừng để bố trí lực lượng ứng trực. Hạt cũng đang phối hợp với các tổ bảo vệ rừng cộng đồng, xây dựng cơ chế hỗ trợ cho người dân tham gia tuần tra, báo tin kịp thời. “Chúng tôi coi người dân là lực lượng “tai mắt” quan trọng nhất. Nếu không có sự hỗ trợ từ người dân, việc giữ rừng nói chung và giữ rừng nghiến nói riêng sẽ rất khó khăn. Mục tiêu của chúng tôi là không để xảy ra tình trạng phá rừng nghiêm trọng nào trong năm nay”, ông Thành khẳng định.

Ngoài ra, huyện đã thành lập các tổ đội bảo vệ rừng cộng đồng, với sự tham gia trực tiếp của người dân – những người am hiểu địa hình rừng núi và có tinh thần trách nhiệm cao. Hàng tuần, các tổ tuần tra luân phiên kiểm soát khu vực có rừng nghiến, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi khai thác gỗ trái phép.

Cùng với đó, lực lượng kiểm lâm phối hợp với công an tổ chức nhiều đợt truy quét lâm tặc, triệt phá các đường dây mua bán, vận chuyển gỗ nghiến. Việc ứng dụng công nghệ, như sử dụng thiết bị Flycam và phần mềm giám sát rừng qua vệ tinh cũng đang từng bước được áp dụng tại Tủa Chùa.

Những khó khăn còn đó…

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song cuộc chiến giữ rừng nghiến ở Tủa Chùa vẫn còn nhiều gian nan. Khó khăn lớn nhất là điều kiện địa lý hiểm trở khiến việc kiểm tra, tuần tra rừng gặp nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, lợi nhuận khổng lồ từ gỗ nghiến đã khiến nhiều đối tượng bất chấp pháp luật, sẵn sàng chống trả quyết liệt khi bị phát hiện.

Thiếu thốn về lực lượng kiểm lâm và trang thiết bị kỹ thuật cũng là rào cản lớn. Toàn huyện Tủa Chùa chỉ có vài chục kiểm lâm, phải phụ trách hàng trăm ngàn héc-ta rừng, trong khi lâm tặc ngày càng tinh vi, hoạt động có tổ chức.

Xác định bảo vệ rừng không thể chỉ dựa vào ngăn chặn, Tủa Chùa đang từng bước chuyển hướng sang giải pháp phát triển sinh kế bền vững cho người dân. Các chương trình hỗ trợ trồng rừng, giao đất giao rừng, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng, du lịch cộng đồng gắn với rừng cổ thụ… đang được triển khai nhằm giúp dân có thu nhập chính đáng từ rừng.

Giữ rừng, đặc biệt là những cánh rừng nghiến ở Tủa Chùa, không đơn thuần là nhiệm vụ bảo vệ tài nguyên, mà còn là giữ gìn di sản tự nhiên vô giá cho thế hệ mai sau. Dù còn nhiều gian nan, nhưng với sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền và sự đồng lòng của người dân, hy vọng rừng nghiến Tủa Chùa sẽ mãi xanh bền giữa đại ngàn Tây Bắc.