Vượt gần 20km đường rừng, chúng tôi đến nhà anh Sùng A Nhà, xã Nà Hỳ, tỉnh Điện Biên. Với khuôn mặt hiền lành, chất phác và đôi mắt sáng, anh Sùng A Nhà đã dám nghĩ, dám làm, tìm cách vươn lên, tạo dấu ấn riêng trên con đường mình chọn.

Chia sẻ với phóng viên, anh Sùng A Nhà cho biết: “Nhiều bạn trẻ cùng tuổi với tôi, sau khi học xong THPT, người thì đi học chuyên nghiệp, người thì đi làm công nhân ở các nhà máy… Tôi thì lại có suy nghĩ khác, mục đích cuối cùng là kiếm tiền, phát triển kinh tế gia đình. Ở quê nhà cũng có đủ điều kiện để làm kinh tế, vậy tại sao phải xa quê để kiếm việc”.

Trong một lần thăm người thân ở xã Si Ma Cai (tỉnh Lào Cai), anh Sùng A Nhà thấy một số hộ dân ở đây nuôi loài ong đất đem lại giá trị kinh tế cao. Trở về Nà Hỳ, anh Nhà quyết định khởi nghiệp với nghề nuôi ong đất để thoát nghèo và vươn lên làm giàu. Loài ong mà nhiều người gọi là "ong bắp cày", hung dữ, nọc độc mạnh và rất khó thuần.

“Loài ong này nổi tiếng với nọc độc mạnh, một con trâu đực to khỏe, không may bị ong đất tấn công chỉ cần 5 – 10 con đốt cũng có thể giết chết con trâu. Không giống như các loài ong mật hay ong khác, ong đất thường sống đơn lẻ hoặc thành cụm nhỏ trong hang đất, hốc cây khô hoặc mái nhà bỏ hoang. Đặc tính của chúng là hung dữ và sẵn sàng tấn công khi tổ của chúng có nguy cơ bị xâm phạm”, anh Nhà chia sẻ thêm.

Chia sẻ với phóng viên, anh Nhà cho biết: “Để nuôi được, tôi đã tìm hiểu tập tính của ong này thông qua sách, báo và những người đang nuôi loại ong này. Theo tập tính, ong đất thường quay về chỗ cũ làm tổ, thích nơi khô ráo, ít người qua lại”.

Biết được tập tính của loài ong hung dữ này, anh Nhà bắt đầu tạo các ụ đất mô phỏng tổ tự nhiên, đào hang, thả ong con về nuôi bán hoang dã. Để bảo đảm an toàn cho gia đình và người dân trong bản, anh Nhà dùng lưới chắn bán phần, kết hợp mặc đồ bảo hộ mỗi khi tiếp cận.

“Tôi thường dẫn dụ ong từ các tổ ngoài rừng về khu vực gần nhà, rồi cho chúng xây tổ ở những ụ đất cố định. Nhờ nắm được vòng đời và thời điểm sinh sản của ong, tôi có thể khai thác vào đúng thời vụ, đạt chất lượng cao nhất”, anh Nhà cho biết.

Hiện nay, tại khu chuồng trại được đặt riêng biệt ở bản Nậm Nhừ 1, anh Nhà còn đầu tư lắp đặt hệ thống điều hòa nhiệt độ, máy tạo ẩm và hệ thống cung cấp oxy để đảm bảo môi trường sống tốt nhất cho ong. Ngoài ra, anh Nhà còn nuôi thêm châu chấu, lấy mật ong rừng làm thức ăn cho ong. Anh Nhà chia sẻ: “Nuôi loài này không dễ, chỉ cần sai lệch một chút về điều kiện nhiệt độ, độ ẩm hay thức ăn là cả tổ ong sẽ bỏ đi hoặc chết. Bởi vậy, tôi phải dành rất nhiều công sức để nghiên cứu kỹ từng khâu. Hiện tại, hơn 10 tổ ong tôi chuẩn bị thu hoạch nhộng và ong trưởng thành để bán, ngoài ra tôi còn 40 tổ khác đang nuôi để nhân giống”.

Theo anh Nhà, do mới phát triển nuôi loài ong này từ năm 2023, số lượng tổ còn khá khiêm tốn, chủ yếu là anh làm giống, nhân đàn. Nhưng năm nay anh đã bán trên 10 tổ, thu nhập bình quân trên 2 triệu đồng/1 tổ, tùy kích cỡ, mật độ nhộng và ong. Trên 40 tổ còn lại anh Nhà để nhân đàn và tiếp tục khai thác nhộng bán lẻ cho nhà hàng, quán đặc sản. Mỗi kg nhộng ong đất được bán với giá ổn định từ 600.000–1.200.000 đồng/kg, cao điểm lên tới 1,5 triệu đồng/kg vào dịp Tết hoặc lễ hội ẩm thực địa phương.

Hiện mô hình nuôi ong đất của anh Nhà đang được chính quyền xã Nà Hỳ khuyến khích nhân rộng. Anh Nhà mong muốn thời gian tới có thể mở rộng quy mô lên 200 tổ ong mỗi vụ, đồng thời tổ chức các buổi chia sẻ kinh nghiệm để bà con trong vùng cùng tham gia, tạo thành tổ hợp tác nuôi ong đất.

“Nuôi ong đất không chỉ là cách để làm giàu, mà còn giúp gìn giữ và khai thác hợp lý tài nguyên rừng. Miễn là biết cách, cẩn trọng và học hỏi thì loài ong từng bị coi là “tử thần” sẽ mang lại nguồn kinh tế bền vững cho đồng bào vùng cao”, anh Nhà chia sẻ thêm.