Theo Bộ Công Thương, Nghị định số 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo được Chính phủ ban hành ngày 15 tháng 8 năm 2018 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 10 năm 2018. Kể từ khi ban hành đến nay, Nghị định số 107/2018/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 01/2025/NĐ-CP ngày 01 tháng 01 năm 2025 của Chính phủ.

Trong thời gian gần 7 năm thực hiện Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và triển khai Nghị định số 01/2025/NĐ-CP, quản lý kinh doanh xuất khẩu gạo đã đạt được nhiều kết quả đáng chú ý. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi Nghị định hiện hành đã phát sinh một số tồn tại so với thực tế cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung.

Dự thảo Nghị định thay thế gồm 5 chương, 27 Điều: Chương I - Quy định chung: Gồm 3 Điều, từ Điều 1 đến Điều 3. Chương II - Điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo và Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo: Gồm 6 Điều, từ Điều 4 đến Điều 9.

Chương III - Điều hành xuất khẩu gạo: Gồm 12 Điều, từ điều 10 đến Điều 21. Chương IV - Trách nhiệm của cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân có liên quan: Gồm 3 Điều, từ điều 22 đến Điều 24. Chương V - Điều khoản thi hành: Gồm 3 Điều, từ Điều 25 đến Điều 27.

Nội dung dự thảo Nghị định được xây dựng trên nguyên tắc rà soát, điều chỉnh đồng bộ, toàn diện Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và Nghị định số 01/2025/NĐ-CP theo hướng bỏ các điều, khoản không còn phù hợp, tạo thuận lợi, thông thoáng, giảm tối đa chi phí gia nhập thị trường của thương nhân, hoàn thiện cơ chế điều hành, thúc đẩy xuất khẩu gạo.

Cụ thể, dự thảo Nghị định sửa đổi hậu kiểm điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo: Hậu kiểm điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện để phù hợp với Luật Tổ chức chính phủ.

Sửa đổi về số lần thực hiện báo cáo của thương nhân theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP theo hướng giảm số lần báo cáo của thương nhân, theo đó, thương nhân thực hiện 01 báo cáo trong một tháng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện.

Sửa đổi về trách nhiệm của các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo trách nhiệm được giao tại Công điện số 21/CĐ-TTg.

Sửa đổi về quy định chỉ định thương nhân đầu mối giao dịch tại thị trường có hợp đồng tập trung và quy định về phân bổ hợp đồng tập trung cho các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo để ủy thác xuất khẩu gạo.

Dự thảo Nghị định cũng bổ sung những nội dung mới, như: Quy định về đánh giá mức độ tín nhiệm của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định còn bao gồm nội dung: Cắt giảm điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; phân quyền, phân cấp…

Ngày 22/9/2025, Bộ Công Thương đã có Công văn số 7179/BCT-ĐL gửi các bộ, ngành, UBND các tỉnh và các tổ chức, cơ quan có liên quan để thực hiện lấy ý kiến, phản biện xã hội Nghị định thay thế Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và Nghị định số 01/2025/NĐ-CP. Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương đăng tải hồ sơ Nghị định để lấy ý kiến rộng rãi.

Trước đó, nhằm quán triệt yêu cầu triển khai nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã ban hành Công điện số 7142/CĐ-BCT về tăng cường giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.

Theo số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan hải quan, 8 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo đạt gần 6,37 triệu tấn với trị giá hơn 3,26 tỷ USD, tăng 3,7% về lượng nhưng giảm 15,4% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024 - năm xuất khẩu gạo đạt thành tích cao nhất từ trước tới nay.

Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết năm 2025, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, nhiều yếu tố bất định đã tác động trực tiếp đến sự phục hồi và tăng trưởng của kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng rõ rệt đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu lương thực, thực phẩm, trong đó có mặt hàng gạo.

Tại hội nghị thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo và ổn định thị trường gạo mới đây, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết đến nay, chúng ta đã xuất khẩu khoảng 6,3 triệu tấn gạo, tăng 2% so với cùng kỳ. Với kế hoạch cả năm 8 triệu tấn, chỉ trong 2/3 chặng đường, chúng ta đã hoàn thành gần 80% chỉ tiêu và hoàn toàn có khả năng vượt kế hoạch. Đáng chú ý, gạo Việt Nam đã hiện diện tại nhiều thị trường truyền thống và mở rộng sang các thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Tây Á.

Song Bộ trưởng cũng nhận định, một số thị trường trọng điểm như Indonesia, Philippines tạm dừng nhập khẩu trong thời gian ngắn đã tạo áp lực lên giá và tiêu thụ. Nhưng về tổng thể, đầu ra của gạo Việt Nam vẫn được duy trì ổn định và nhu cầu nhập khẩu ở nhiều thị trường sẽ quay trở lại vào dịp cuối năm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh tuyệt đối không được chủ quan, phải đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị hạt gạo Việt, đồng thời củng cố thương hiệu và chất lượng gạo Việt Nam.