Nâng cao nhận thức pháp luật cho đồng bào

Vượt qua những cung đường dốc ngoằn ngoèo, chúng tôi đến xã vùng cao biên giới Yên Sơn (Sơn La), nơi tiếng khèn Mông vẫn ngân vang bên sườn núi, nơi lễ hội Mương A Ma của đồng bào Xinh Mun vẫn rộn ràng mỗi độ xuân về. Nơi đây, câu chuyện về phổ biến, giáo dục pháp luật không chỉ đơn thuần là truyền đạt điều luật, mà đã trở thành hành trình gieo mầm nhận thức sống và làm việc theo hiến pháp, pháp luật của cộng đồng người dân tộc thiểu số ở vùng nông thôn Tây Bắc này.

Xã Yên Sơn được thành lập trên cơ sở sáp nhập xã Chiềng On và xã Yên Sơn thuộc huyện Yên Châu cũ theo Nghị quyết số 1681/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Uỷ Ban Thường vụ Quốc hội. Với diện tích hơn 116km², dân số trên 12.600 người, xã Yên Sơn có 22 bản, trong đó phần lớn là các bản vùng cao đặc biệt khó khăn, nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc Thái, Mông, Xinh Mun...

Cuộc sống của người dân nơi đây còn nhiều vất vả, khó khăn; cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, trình độ dân trí có phần hạn chế. Vậy nhưng, điều dễ nhận thấy ở Yên Sơn là cộng đồng đoàn kết, gắn bó, tuân thủ phương châm “sống và làm việc theo pháp luật”.

Theo chân cán bộ xã đến các bản Nà Đít, Trạm Hốc, Suối Cút, Keo Đồn… chúng tôi đã chứng kiến sự tận tâm của những người làm công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật nơi vùng cao biên giới này.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, trên những cung đường cheo leo đèo dốc nơi đây, hàng tuần, cán bộ tư pháp và cán bộ văn hóa xã vẫn đều đặn mang theo tài liệu, loa đài đến từng bản, cụm dân cư để tổ chức các buổi tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật cho bà con.

Các nội dung tuyên truyền phong phú, liên quan trực tiếp đến cuộc sống sinh hoạt hằng ngày của bà con nơi biên giới như phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, luật bảo vệ rừng, phòng chống ma túy, giữ gìn an ninh biên giới... được các cán bộ chuẩn bị kỹ lưỡng trước mỗi buổi tuyên truyền. Người dân được giải thích tỉ mỉ, cặn kẽ; được cán bộ liên hệ các tình huống, ví dụ thực tiễn dễ hiểu nên dễ nhớ.

Ông Trần Văn Lâm, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin xã Yên Sơn (Sơn La), chia sẻ: Chúng tôi xác định phổ biến pháp luật không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm trước nhân dân. Mỗi cán bộ đều phải đóng vai trò là 'cầu nối' mang pháp luật đến gần với người dân. Phải nói sao cho dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo, đó mới là thành công.

Ngoài tuyên truyền trực tiếp, hệ thống loa truyền thanh ở các bản cũng được phát huy để tuyên truyền bằng tiếng dân tộc trong các giờ cao điểm, hay các buổi sinh hoạt bản, các lớp tập huấn chuyên đề... cũng được lồng ghép để tuyên truyền phổ biến, giáo dục phát luật cho bà con. Bới thế, các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước được phổ biến rộng rãi, được người dân tiếp thu và tự nguyện tuân thủ giống như thói quen trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày.

Ông Vì Văn Nương, hơn 70 tuổi, người có uy tín trong cộng đồng dân tộc Xinh Mun ở bản Trạm Hốc, là một trong những tấm gương sáng của xã Yên Sơn trong việc tuyên truyền, vận động bà con chấp hành pháp luật.

Ông Nương tâm sự: Tôi luôn nhắc con cháu đừng vượt biên trái phép, không liên quan đến ma túy, giữ gìn rừng và đất như giữ vàng. Pháp luật giúp ta yên ổn mà làm ăn, giữ được bản làng bình yên để sinh sống.

Pháp luật trở thành “lá chắn mềm” nơi biên cương

Với đặc điểm là xã biên giới, giáp với huyện Xiềng Khọ (tỉnh Hủa Phăn, Lào), Yên Sơn có 15km đường biên giới. Việc giữ vững ổn định an ninh biên giới gắn bó chặt chẽ với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.

Từ các chương trình như: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình MTQG 1719), giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, chương trình phổ biến pháp luật phòng chống ma túy... xã đã từng bước xây dựng được một "hàng rào mềm" bằng ý thức pháp luật của người dân. Khi người dân hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ của mình, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật sẽ không bị kẻ xấu dụ dỗ, lôi kéo và chủ động tham gia bảo vệ biên giới, tố giác tội phạm.

Cũng theo ông Trần Văn Lâm, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin xã Yên Sơn (Sơn La): Chính quyền xã cũng tích cực triển khai xây dựng xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, phát triển tủ sách pháp luật tại nhà văn hóa các bản và thường xuyên tổ chức các hội thi tìm hiểu pháp luật bằng tiếng dân tộc.

Không dừng lại ở tuyên truyền, công tác hòa giải ở cơ sở cũng được củng cố hiệu quả, giúp giải quyết nhiều mâu thuẫn, tranh chấp trong nội bộ nhân dân từ sớm, từ xa, hạn chế khiếu kiện vượt cấp.

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, chính quyền xã Yên Sơn và sự phối hợp chặt chẽ của tổ chức chính trị – xã hội, công tác phổ biến giáo dục pháp luật ở Yên Sơn đã tạo được chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của người dân. Người dân ở những bản làng nơi rẻo cao biên giới không còn xa lạ với luật pháp, mà đã chủ động tiếp cận, tìm hiểu và chấp hành pháp luật như một phần tất yếu trong đời sống.

Từ những buổi tuyên truyền giản dị ở nhà văn hóa bản, đến những dòng họ tự quản nơi đầu nguồn biên giới, tất cả đang dệt nên bức tranh đẹp về “biên giới bình yên, bản làng phát triển, pháp luật vững vàng đồng hành cùng dân”.