Đưa kiến thức pháp luật đến từng nếp nhà sàn

Ở tuổi 35, anh Quàng Văn Đại, Trưởng bản Có Mòn đã có 4 năm được bà con tín nhiệm bầu là người có uy tín. Dáng người dong dỏng, nước da sạm đi vì nắng gió Tây Bắc, nhưng ở anh luôn toát lên vẻ chân chất, thật thà và một nguồn năng lượng tích cực. Gặp chúng tôi, anh Đại xua tay khi được gọi là "cán bộ": "Các anh cứ gọi tôi là Đại thôi. Tôi cũng là dân bản, được bà con tin tưởng thì mình cố gắng làm tốt việc làng, việc bản thôi".

Cái "việc làng, việc bản" mà anh nói, thực chất lại chẳng hề đơn giản. Bản Có Mòn là nơi sinh sống đồng bào dân tộc Thái, Mường, Kinh, cuộc sống người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Trình độ dân trí không đồng đều, nhiều người vẫn còn nặng về phong tục, tập quán cũ, sự hiểu biết về pháp luật còn hạn chế. Từ đó, những mâu thuẫn, xích mích nhỏ nhặt nảy sinh, từ tranh chấp đất đai, va chạm trong sinh hoạt cho đến những vấn đề phức tạp hơn như bạo lực gia đình, tảo hôn.

Anh Đại hiểu rằng, muốn bản làng bình yên, phát triển thì trước hết người dân phải sống và làm việc theo pháp luật. Nhưng làm thế nào để những điều luật khô khan, phức tạp có thể đi vào lòng người dân một cách tự nhiên nhất? Đó là câu hỏi luôn thôi thúc anh. Anh không chọn cách tuyên truyền giáo điều, hô hào khẩu hiệu. Thay vào đó, anh biến mỗi cuộc trò chuyện, mỗi buổi gặp gỡ thành một buổi phổ biến pháp luật sinh động.

"Mình phải lựa lúc, lựa lời. Khi bà con đang vui vẻ quây quần bên chén trà, mình lồng ghép kể một câu chuyện về luật đất đai, về việc làm giấy tờ đất quan trọng thế nào. Khi đến nhà có cặp vợ chồng trẻ, mình lại nhẹ nhàng nói về luật hôn nhân gia đình, về cách vợ chồng đối xử với nhau, cùng nhau nuôi dạy con cái. Mưa dầm thấm lâu, dần dần bà con cũng hiểu và làm theo", anh Đại chia sẻ.

Không chỉ nói miệng, anh còn là người tiên phong hành động. Anh tự tìm tòi, nghiên cứu các văn bản luật mới qua sách báo, qua các buổi tập huấn do phường hay các sở, ban, ngành tổ chức. Chiếc loa phát thanh của bản trở thành công cụ đắc lực của anh. Đều đặn mỗi tuần, giọng nói ấm áp, quen thuộc của anh lại vang lên, khi thì thông báo về chính sách hỗ trợ sản xuất mới, lúc lại nhắc nhở bà con về phòng chống cháy rừng, hay cảnh giác với các thủ đoạn lừa đảo...

Phát huy vai trò người uy tín trong việc hòa giải tranh chấp

Một trong những nhiệm vụ cốt lõi của người uy tín là công tác hòa giải, giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong cộng đồng. Tưởng chừng đây là công việc của chính quyền, nhưng chính những người uy tín, với sự am hiểu về văn hóa, phong tục, tập quán địa phương và sự tín nhiệm của bà con, đã đứng ra giải quyết nhiều vụ việc ngay từ khi mới·nảy sinh.

"Đó không phải là tranh chấp đất đai phức tạp mà là chuyện rất đời thường. Hai nhà hàng xóm to tiếng rồi xô xát chỉ vì tranh nhau nguồn nước sinh hoạt trong mùa khô", anh Đại kể về vụ hòa giải gần đây của anh.

Ngay lập tức, anh Đại đến tận nơi, lắng nghe câu chuyện từ cả hai phía. Anh không vội phân xử đúng sai mà trước hết giúp họ hạ hỏa, rồi ôn tồn phân tích về tình làng nghĩa xóm, về tầm quan trọng của đoàn kết. Nhờ sự khéo léo và chân tình của anh, hai gia đình đã làm hòa, thậm chí còn trở nên thấu hiểu và gắn bó hơn.

Bà Lù Thị Mùi (sinh năm 1962), một người dân trong bản, tự hào nói: "Cả bản Có Mòn này ai cũng quý cháu Đại. Nó thẳng thắn, công bằng, việc gì cũng lo cho dân. Từ ngày có nó làm người uy tín, bản mình yên ổn hơn hẳn, không còn cảnh vợ chồng cãi vã, bà con biết bảo nhau làm ăn. Nhiều lần nó xin nghỉ nhưng dân bản không đồng ý, vì chỉ có Đại mới xứng đáng với sự tin tưởng của bà con".

Thúc đẩy kinh tế, xây dựng đời sống mới

Không chỉ là cầu nối pháp luật, anh Quàng Văn Đại còn là người tiên phong vận động bà con phát triển kinh tế. Anh trăn trở khi thấy người dân quanh năm gắn bó với cây lúa, cây ngô, lạc... mà cuộc sống vẫn khó khăn.

"Tôi nhận thấy nếu cứ mãi bám vào các cây trồng truyền thống thì khó mà khấm khá lên được. Vì vậy, tôi đã vận động bà con mạnh dạn chuyển đổi những diện tích đất phù hợp sang trồng cà phê, cây ăn quả là những loại cây có giá trị kinh tế cao hơn", anh Đại cho biết.

Bên cạnh việc vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, anh Đại còn tích cực hỗ trợ bà con tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng, qua đó, tạo điều kiện để người dân có nguồn lực đầu tư sản xuất, chăn nuôi, từng bước vươn lên làm giàu, thoát nghèo bền vững.

Nhờ những người có uy tín như anh Đại, bộ mặt của bản Có Mòn đang thay đổi từng ngày. Những con đường được bê tông hóa sạch sẽ, những ngôi nhà sàn được sửa sang khang trang hơn. Quan trọng hơn cả, sự hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của người dân đã được nâng lên rõ rệt. Và điều đặc biệt nhất là đến nay bản Có Mòn đã không còn hộ nghèo.

Chia tay anh Lò Văn Đại, chúng tôi hiểu rằng, ở những bản làng trong đó có Có Mòn, những người uy tín như anh thực sự là những "cánh tay nối dài" không thể thiếu. Họ không chỉ đưa pháp luật đến gần hơn với dân, mà còn dùng chính cái tâm, cái tình và uy tín của mình để vun đắp cho sự bình yên, no ấm của mỗi nếp nhà, mỗi bản làng.