Huyện Phù Yên không chỉ là vùng đất có cánh đồng Mường Tấc trù phú và thiên nhiên thơ mộng, nơi đây còn nổi tiếng với những khúc đang Mường trữ tình. Đặc biệt, vùng đất này còn được biết đến là nơi có nhiều món ăn mang đậm hương vị núi rừng, được nhiều du khách ưa thích. Nổi bật nhất phải kể đến món cá suối kho của người Thái trắng, loại cá được bắt từ dòng suối Tấc.
Bà con sinh sống ở bản Mo, xã Quang Huy hay gọi là cá suối. Bởi loài cá này ở nhiều vùng thường có tên gọi khác nhau.
Cá suối ở dòng suối Tấc có hình dáng thon, trên lưng cá có nhiều đốm đen, đầu tròn, miệng cũng tròn vo. Có con bé xíu bằng ngón tay út, thịt săn chắc. Loại cá này rất hiếm, không phải lúc nào cũng có thể đánh bắt với số lượng lớn được nên được người Thái ở xã Quang Huy như 1 đặc sản hiếm thấy.
Là 1 trong những người gắn bó với nghề giăng lưới trên dòng suối Tấc nhiều năm qua, ông Hà Văn Bắc, bản Mo (xã Quang Huy, huyện Phù Yên), cho hay: Đối với loài cá này, người dân chúng tôi hay gọi là cá suối, còn ở vùng khác gọi bằng tên như nào thì tôi không rõ. Cá suối này đánh bắt khó lắm, nhất là vào mùa đông chúng thường chui vào hang hoặc dưới các gờ đá dưới lòng suối. Có ngày may mắn lắm tôi mới bắt được 1 lạng - 2 lạng, còn không thì chỉ được vài con, nếu vào mùa hè thì đánh bắt dễ dàng hơn.
Cá suối có thân hình thon và có nhiều đốm đen trên lưng.
Đối với loài cá được bắt từ suối, người Thái ở bản Mo, xã Quang Huy thường chế biến thành nhiều món ăn đặc sắc khác nhau, chứ không riêng gì món cá kho. Theo ông Bắc, tuỳ theo sở thích của mỗi người có thể chế biến thành nhiều món như: Chiên, canh măng chua, pho, nướng, hoặc phơi khô để ăn dần. Nhưng thông thường người dân ở đây hay làm món kho là nhiều, vì món này chế biết rất nhanh mà không cần cầu kỳ.
"Để chế biến món cá khó, thì cần những gia vị ướp cá gồm: Mắc khén, rau thơm rừng, lá húng, thì là, củ sả, ớt, xúp, mì chính... Sau khi làm sạch, cá được mổ bụng để vứt bỏ mật và ruột. Sau khi mổ phanh lấy dao khứa chéo phần thân ngoài cá và tẩm các gia vị chừng 10 phút, rồi đổ chút nước vào nồi và kho lên. Khi thấy cạn nước là cá đã chín và mang ra thưởng thức", ông Hà Văn Bắc, bản Mo chia sẻ thêm.
Đặc sản cá suối kho đã khiến nhiều thực khách phải mê mẩn.
Với đồng bào dân tộc Thái trắng sinh sống ở bản Mo, các món ăn làm từ cá suối là món ăn đặc sản không thể thiếu trong những bữa cơm của mỗi gia đình. Nhiều thực khách khi được thưởng thức đều trầm trồ khen ngon, có những vị khách không ngần ngại xin số điện thoại với bà con dân bản để đặt hàng trước.
Anh Đỗ Văn Tiến, du khách đến từ huyện Chương Mỹ (Hà Nội), chia sẻ: Đây là lần đầu tiên tôi được thức món cá suối kho của người Thái, phải nói là món ăn này quá tuyệt vời. Thịt của cá bùi và ngậy, ăn rất tuyệt. Tiếc là loài cá này khó bắt, không có số lượng lớn, để mua về nhà làm quà biếu người thân. Tuy nhiên, tôi đã xin số điện thoại của người dân ở đây rồi, nếu bắt được nhiều họ sẽ gọi cho tôi để mua.
Cá suối kho là món ăn dân tộc quen thuộc và rất ngon miệng với người Thái vùng Tây Bắc nói chung và người Thái Sơn La nói riêng. Khi chế biến món cá này sẽ toả ra mùi thơm lừng, cộng thêm vị bùi ngậy vương vấn nơi cổ họng, đủ để khiến bất kì ai yêu thích các đặc sản vùng cao phải ứa nước miếng thòm thèm.
