Theo Sở NNPTNT tỉnh Bình Định, trong những năm qua, tỉnh này đã thực hiện đề án thí điểm tổ chức khai thác, thu mua, chế biến tiêu thụ cá ngừ theo chuỗi theo Quyết định số 3465/2014 của Bộ trưởng Bộ NNPTNT và kế hoạch hợp tác giữa UBND tỉnh Bình Định và Hội Hữu nghị Nhật Việt tại Sakai - Nhật Bản.
Ứng dụng thuần thục khoa học công nghệ
UBND tỉnh Bình Định và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản tại Việt Nam (JICA-Việt Nam) cũng đã ký biên bản thực hiện dự án chuyển giao công nghệ, ngư cụ của Nhật để Bình Định tổ chức chuỗi khai thác, bảo quản và xuất khẩu cá ngừ đại dương sang Nhật.
Không chỉ chuyển giao công nghệ và ngư cụ, các chuyên gia Nhật Bản còn trực tiếp đi đánh bắt cùng ngư dân trên biển.
Cá ngừ đại dương được lựa chọn, sơ chế cẩn thận tại Nhà máy của Công ty Mãi Tín. Ảnh: Thăng Bình
Theo Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bình Định Trần Văn Phúc, trước đây tỉnh Bình Định xuất khẩu cá ngừ đại dương sang Nhật Bản bằng đường hàng không nên chi phí vận chuyển quá cao, không mang lại hiệu quả. Hiện tại, sản phẩm của Công ty TNHH Thực phẩm Mãi Tín được phi lê, cấp đông nhanh và xuất khẩu bằng đường biển nên chất lượng được bảo đảm và hiệu quả cho cao hơn.
Trong chuyến biển này, ngoài 17 thuyền viên trên 3 tàu cá Bình Định trong dự án tham gia, còn có 6 cán bộ kỹ thuật của Sở NNPTNT Bình Định cùng 4 chuyên gia, kỹ thuật viên đến từ Nhật Bản.
Thực tế cho thấy, chuỗi khai thác cá ngừ đại dương theo công nghệ Nhật Bản thực hiện từ năm 2015-2017 đã giúp ngư dân làm nghề câu cá ngừ đại dương ở Bình Định thuần thục việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
Ngư dân Phạm Văn Hát (ở xã Hoài Hải, thị xã Hoài Nhơn) đánh giá: "Hiện nay hầu hết các tàu câu cá ngừ đại dương đều ứng dụng theo kỹ thuật của Nhật Bản. Biết sử dụng máy tạo xung Tuna Shocker để làm ngất cá, bảo quản cá bằng cách xả tiết, lấy nội tạng trước khi đưa vào hầm đá theo quy trình Nhật Bản… Nhờ những kỹ thuật này, chất lượng cá tốt hơn".
Mặc dù chất lượng sản phẩm tăng, tuy nhiên lâu nay hầu hết ngư dân đều bán sản phẩm cá ngừ đại dương cho đầu nậu với giá cả bấp bênh. Do chưa có mối liên kết từ khai thác đến tiêu thụ giữa ngư dân với doanh nghiệp nên hiệu quả sản xuất của ngư dân rất kém.
Hơn ai hết, ngư dân chuyên nghề câu cá ngừ đại dương ở tỉnh Bình Định luôn mong muốn thiết lập được chuỗi liên kết giữa chủ tàu, doanh nghiệp, cơ sở mua gom sản phẩm cá ngừ đại dương, theo phương thức chất lượng cá gắn liền với giá cả tương xứng.
Nâng tầm thương hiệu cá ngừ đại dương Bình Định
Đầu năm 2021, Sở NNPTNT tỉnh Bình Định phối hợp Công ty TNHH Thực phẩm Mãi Tín - doanh nghiệp 100% vốn Nhật Bản (có trụ sở tại tỉnh Khánh Hòa), nhằm xây dựng dự án chuỗi liên sản xuất và tiêu thụ cá ngừ đại dương Bình Định.
Ngư dân Bình Định mang cá ngừ đại dương về bờ. Ảnh: Thăng Bình
Theo lãnh đạo Sở NNPTNT Bình Định, việc thực hiện dự án nói trên căn cứ theo Quyết định số 38/2019/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bình Định về thực hiện chính sách liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh theo Nghị định 98/2018.
Mục tiêu nhằm tiến tới xây dựng chuỗi liên kết bền vững, sản phẩm cá ngừ đại dương có đầu ra ổn định, giá bán cao. Ngoài làm tăng thu nhập cho ngư dân, mục tiêu còn hướng đến nâng giá trị nhãn hiệu "Cá ngừ đại dương Bình Định", tạo nguồn nguyên liệu chất lượng ổn định, đáp ứng nhu cầu chế biến, xuất khẩu của doanh nghiệp.
Tham gia dự án, có 30 tàu câu cá ngừ đại dương của ngư dân thị xã Hoài Nhơn. Những tàu này được UBND tỉnh Bình Định hỗ trợ về tập huấn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, hỗ trợ kinh phí cho ngư dân đầu tư máy móc, thiết bị khai thác, bảo quản sản phẩm theo công nghệ Nhật Bản.
Doanh nghiệp chủ trì liên kết thực hiện dự án sẽ mua toàn bộ sản phẩm cá ngừ đại dương theo hợp đồng ký kết với các chủ tàu.
Đến nay, dự án đã hoàn thiện, Công ty TNHH Thực phẩm Mãi Tín đã xây dựng nhà máy chế biến tại Khu kinh tế Nhơn Hội (TP.Quy Nhơn, Bình Định) với công suất 8.000 tấn/năm. Tuy nhiên, do bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nên nhà máy chưa hoạt động, vì vậy doanh nghiệp thu mua cá ngừ đại dương của ngư dân Bình Định đưa về chế biến tại nhà máy ở Cam Ranh (Khánh Hòa).
Đáng chú ý, sản phẩm cá ngừ đại dương của ngư dân Bình Định luôn được doanh nghiệp thu mua cao hơn giá thị trường. Cá ngừ đại dương loại A được thu mua cao hơn 15.000 đồng/kg, loại B cao hơn 2.000 đồng/kg.
Trong khi đó, sản lượng đánh cá ngừ đại dương hàng năm của Bình Định hơn 11.000 tấn. Riêng nhà máy chế biến của Công ty TNHH Thực phẩm Mãi Tín đã tiêu thụ 8.000 tấn/năm, đây là phương án được kỳ vọng "cứu cánh" cho nghề đánh bắt cá ngừ đại dương của ngư dân Bình Định. n