Bảo tồn những cây chè Shan tuyết cổ thụ ở vùng cao Lào Cai

Đến xã Tả Thàng, huyện Mường Khương vào những ngày mùa thu nắng vàng, trời trong xanh chúng tôi  được tận mắt chứng kiến từng cây cây chè Shan tuyết cổ thụ to sừng sững có tự bao giờ chưa ai có thể trả lời chính xác được, làm cho chúng tôi đến vùng đất nơi đây bị cuốn hút vào vẻ đẹp ấy.

Trải qua biết bao thế hệ, những cây chè Shan tuyết cổ thụ vẫn trường tồn theo thời gian. Khi thương hiệu sản phẩm chè Shan tuyết được nhiều người biết đến, bà con người Mông Tả Thàng lại gùi lù cở trèo lên những cây chè cao hàng chục mét để hái những búp chè tươi mập mạp bán ra thị trường, có thêm thu nhập. Từ đó, cây chè đã được bà con xã Tả Thàng bảo vệ, giữ gìn như báu vật vậy.

Năm nay, mặc dù đã ở tuổi 60, ông Thào Sùng, thôn Sú Dí Phìn, xã Tả Thàng hào hứng chỉ tay lên những cây chè có tuổi đời gấp 2-3 lần so với tuổi của ông kể: Gia đình tôi qua các thế hệ từ thời ông, bà cụ đến bố, mẹ đẻ tôi đều gắn bó với cây chè cổ thụ này rồi. 

Nhưng hơn chục năm trở lại đây, khi thương hiệu chè Shan tuyết được nhiều người biết đến, cũng như đầu ra ổn định bà con mới biết chăm sóc nhiều hơn. Hiện nay, những cây chè này vẫn được bà con trong thôn chúng tôi bảo vệ, giữ gìn như báu vật vậy.

Hiện gia đình tôi đang sở hữu 1ha chè Shan tuyết cổ thụ. Nếu chè không có sâu bệnh gì, một năm gia đình tôi hái được khoảng hơn 1 tấn chè búp tươi, với giá bán 30 nghìn đồng/kg, thu về khoảng 40 triệu đồng. Với giá bán như này cao gấp nhiều lần so với hạt ngô, hạt thóc.

Còn anh Sùng Páo, thôn Tả Thàng, xã Tả Thàng, huyện Mường Khương (Lào Cai) cũng bảo: Gia đình tôi cũng có hàng trăm cây chè Shan tuyết cổ thụ hiện đang được khai thác sản phẩm chè búp tươi để bán. Vụ năm nay, gia đình tôi bán được khoảng 5-6 tạ chè búp tươi. Ngoài chăm sóc, bảo vệ những cây chè Shan tuyết cổ thụ có từ lâu đời, gia đình tôi còn trồng thêm loại chè này để nhân rộng diện tích.

Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển thôn huyện Mường Khương, hiện nay, toàn xã Tả Thàng có gần 34 ha chè Shan tuyết, trong đó, có hơn 16 ha chè Shan tuyết cổ thụ phân bố tập trung tại các thôn Sú Dí Phìn, Tả Thàng, Bản Phố.

Ông Lê Thanh Hoa, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển thôn huyện Mường Khương cho biết: Những năm gần đây, có các doanh nghiệp, HTX tìm đến thu mua sản phẩm chè búp tươi được hái từ những cây chè Shan tuyết cổ thụ, bán với giá bán khoảng từ 20 - 30 nghìn đồng/kg, đã giúp bà con nâng cao ý thức hơn trong việc giữ gìn, bảo vệ cây chè.

Hiện trên địa bàn huyện đang có Công ty cổ phần chè Cao Sơn và Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Trà Tiên Thiên đang thu mua sản phẩm chè búp tươi và chế biến thành các loại sản phẩm chè khô bán ra thị trường trong nước và quốc tế.

Cùng với đó, Phòng Nông nghiệp và Phát triển thôn huyện Mường Khương đã phối hợp cùng các cơ quan chuyên môn của huyện tuyên truyền, hướng dẫn bà con cách chăm sóc, thu hái đúng cách để vừa nâng cao chất lượng sản phẩm chè vừa giữ được hương vị vốn có của loại chè này.

Ông Ma Phứ, Phó Chủ tịch UBND xã Tả Thàng, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai cho rằng: Hiện nay, xã Tả Thàng đang tuyên truyền, vận động người dân duy trì, chăm sóc bảo vệ tốt loại chè cổ thụ này. Đồng thời, phối hợp với các doanh nghiệp hỗ trợ thu mua sản phẩm chè búp tươi cho người dân, góp phần nâng cao thu nhập, xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Từng bước đưa thương hiệu chè Shan tuyết cổ thụ Tả Thàng vươn xa hơn.

Ngắm nhìn từng búp chè xanh non mơn mởn đang tích tụ tinh túy của đất trời cứ thế vươn lên trong nắng mới, từng gốc cây chè Shan tuyết cổ thụ cứ to sừng sững trên các triền đồi như minh chứng cho sức sống, sự bền bỉ phải tự mình cắm sâu rễ vào lòng đất để hút chất dinh dưỡng nuôi cây, và phải chống chọi với cái lạnh, với mây mù bao phủ quanh năm ở vùng cao.

Những búp chè phủ đầy lông tuyết trắng, lá chè xanh ánh vàng, hòa cùng mây núi, sương gió và đất rừng vùng cao Tả Thàng (Mường Khương) ấp ủ nên hương vị tinh khôi của mật ngọt và hương hoa núi rừng.

Hàng trăm năm qua, trên những ngọn núi cao hơn 1.000m tại vùng đất Tả Thàng, những cây chè San Tuyết cổ thụ nguyên sơ, tự nhiên tinh khiết, có tuổi đời hàng trăm năm, sống lặng lẽ giữa rừng già được mây mù bao phủ quanh năm, hàng ngày lấy thiên khí từ cha trời và dưỡng khí từ mẹ đất rừng linh thiêng.