Hành trình "thăng hàm" cho thầy cúng

Ngày 27/10 là ngày trọng đại nhất trong sự nghiệp hành nghề thầy cúng của ông Bảo. Đó là Lễ cấp sắc. Người chủ trì (sư phụ) là thầy cúng cao tay nổi tiếng, ông Hoàng Văn Hòa (sinh năm 1969, dân tộc Tày) lặn lội từ xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai về.

Trong văn hóa người Tày, thầy cúng có vai trò vô cùng quan trọng, được ví như người "cầm đầu ma", có khả năng "nói chuyện" với Ngọc Hoàng, thánh thần và người âm. Họ là trung gian giải mã mọi điều xui hên, cầu an, giải hạn cho cả làng bản.

Thế nhưng, con đường để trở thành một thầy cúng được công nhận vô cùng nghiêm ngặt.

Theo lời ông Hoàng Văn Hòa, nhà ông có 4 đời làm nghề thầy cúng. Lễ cấp sắc có 3 bậc: Cấp thiếp (sau 2-3 năm hành nghề), Cấp sắc (thường là 10 năm) và cao nhất là Phong sắc.

"Không phải ai cũng được cấp sắc mà người đó phải đủ công trạng (có những đóng góp to lớn) mới cấp được", ông Hòa giải thích.

"Như cấp cho thầy Nguyễn Văn Bảo hôm nay, sau nhiều năm hành nghề, mới được cấp ‘thăng quân hàm’ lên cấp cao hơn. Có thể hiểu đây là chứng chỉ để đi hành nghề", ông Hòa lấy ví dụ.

Đặc biệt, việc kế thừa có những quy tắc rất chặt chẽ. Gia đình phải có truyền thống nhiều đời làm thầy cúng. Thậm chí, nếu người bố vẫn còn đang hành nghề, thì người con trai, dù có năng lực và mệnh phù hợp, cũng chưa được làm lễ cấp sắc. Chỉ khi nào người bố qua đời, người con mới chính thức được cấp sắc lên cấp bậc cao nhất.

Người được cấp sắc phải có uy tín, tâm hướng thiện

Nghi lễ diễn ra suốt cả ngày. Buổi sáng trong nhà, buổi chiều ngoài trời. Gia đình ông Bảo đã chuẩn bị cờ hội, lễ vật chu đáo. Trong nhà là 5 mâm mặn gồm gà, xôi, hoa quả. Ngoài trời có đầu lợn, rượu, xôi, thức ăn... dâng lên Ngọc Hoàng, các bậc thánh thần và tổ tiên.

Dưới sự chủ trì của ông Hòa, các nghi lễ diễn ra với mục đích báo cáo về quá trình tu tập của ông Bảo và xin phép cho ông Bảo được chính thức hành nghề “cứu nhân độ thế”.

“Đây không phải là mê tín dị đoan mà làm theo tín ngưỡng”, ông Hòa nhấn mạnh. "Người được cấp sắc phải có cái tâm hướng thiện. Mình phải là người có uy tín trong làng xóm, phải dưỡng tâm, có đạo đức, không đánh cãi chửi nhau. Thuộc đạo Phật, hướng đến tốt đời đẹp đạo".

Uy tín này không chỉ thể hiện trong tâm linh. Khi thôn xóm có tranh chấp, mâu thuẫn, bên cạnh ban quản lý thôn, tiếng nói của thầy cúng thường có trọng lượng lớn, giúp hòa giải cộng đồng.

Một trong những chi tiết độc đáo nhất được ông Hòa tiết lộ là về sức mạnh tâm linh. Mỗi thầy phù thủy sau khi cấp sắc đều có "binh tướng âm binh" của riêng mình.

“Tùy theo người, có người cả vạn, có người chỉ đến trăm”, ông Hòa chia sẻ. “Điển hình như thầy Bảo tuổi Hợi chỉ có 500 binh; còn tôi tuổi Dậu có 3 vạn quân binh”.

Sức mạnh này, theo quan niệm, chính là công cụ để các thầy đi "bắt quỷ trừ tà, độ vong cho người mất và bảo vệ cộng đồng".

Giây phút quan trọng nhất của buổi lễ, ông Hoàng Văn Hòa trang trọng đội mũ, mặc áo thầy cúng mới cho ông Bảo. Từ giây phút này, ông Bảo vái lạy Ngọc Hoàng và thánh thần bốn phương, chính thức được phong "sức mạnh tâm linh siêu nhiên".

Lễ cấp sắc kết thúc bằng nghi lễ tạ ơn trong nhà, báo cáo tổ tiên việc cấp sắc đã thành công viên mãn.

Từ nay, ông Bảo đã có đủ năng lực để chủ trì các nghi lễ lớn như đám ma, đám cưới, mừng thọ, vào nhà mới, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Giữa cuộc sống hiện đại, Lễ cấp sắc của người Tày ở Đồng Yên không chỉ là một nghi thức "thăng hàm" cho thầy cúng. Nó là một dịp để giáo dục con cháu về văn hóa, về đạo lý "kính trên nhường dưới", "không làm điều ác". Đó chính là sợi dây kết nối cộng đồng, gìn giữ bản sắc và “hồn cốt” tâm linh độc đáo của dân tộc Tày giữa dòng chảy thời gian.